جهاد سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۹ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۴۸

یکی از اقسام جهاد در اسلام، جهاد سیاسی است که عبارت از مبارزه سیاسی هدف‌دار در راستای ایجاد حکومت اسلامی است. جهاد سیاسی دارای پشتوانه‌ای غنی در فرهنگ اسلامی است.

مقدمه

یکی دیگر از اقسام جهاد اسلامی، جهاد سیاسی است که در منابع اسلامی بر آن تأکید شده است. منظور از این جهاد مبارزه سیاسی هدف‌دار در راستای ایجاد حکومت اسلامی است^[۱]؛ به عبارتی لازمه تحقق حکومت اسلامی، جهاد سیاسی در جهت رفع موانع است. چنانکه مبارزه سیاسی عالمان در برابر ظالمان و کوتاه نیآمدن در برابر ظلم آنان، به عنوان عهدی معرفی شده که خداوند تعالی از عالمان گرفته است^[۲]. امام حسین (ع) در تبیین اهداف قیام خود، به اصلاح امر امت^[۳] و سکوت ننمودن در مقابل ستم‌های سلطان جائر اشاره می‌کند^[۴]، ازاین رو جهاد سیاسی دارای پشتوانه‌ای غنی در فرهنگ اسلامی است. این بعد از جهاد در سیره ائمه اطهار (ع) در مدت حضور ایشان پیوسته وجود داشته است^[۵]. آیت‌الله خامنه‌ای در تحلیلی تاریخی، مبارزه سیاسی حاد را در همه برهه‌های زندگی ائمه (ع) در طول این دویست و پنجاه سال حضور، به عنوان خطی ممتد دانسته‌اند^[۶]، گرچه بر اساس مقتضیات و تعقیب اهداف کوتاه، متوسط و یا بلندمدت، نوع رویکرد ائمه به ظاهر متفاوت بوده است، اما در تمام این دوران این خط ممتد، یعنی زمینه‌سازی جهت تشکیل حکومت اسلامی دنبال شده است به طوری که سایر تلاش‌ها و مجاهدت‌های ایشان در پرتو آن هدف تعقیب می‌شد^[۷]. مصادیق متعددی از جهاد سیاسی را می‌توان نام برد که انقلاب اسلامی نقش بارزی در احیای آن داشته است مانند مبارزه با طاغوت و اقامه حکومت اسلامی^[۸]. جهاد سیاسی در مبارزه‌ای که امام خمینی از سال ۱۳۴۱ آغاز کرد اهمیت ویژه‌ای داشت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بحث صدور انقلاب اسلامی به عنوان راه‌حلی برای نجات ملل اسلامی دیگر مطرح بوده است^[۹] که در حقیقت، انقلاب اسلامی به عنوان الگویی در زمینه جهاد سیاسی، برای سایر مسلمانان مطرح گردید. مراسم برائت از مشرکین در حج، یکی از این موارد بوده است^[۱۰]، تا فرمان الهی را در ابراز برائت از شرک و بت‌پرستی^[۱۱] به عنوان سنتی کهنه ناشدنی به‌کار بسته^[۱۲]، برائت از شرک^[۱۳] را با ابراز برائت از بت‌های جهان امروز یعنی حاکمیت طاغوتی و قدرت‌های استکباری و الحاد احیا نماید^[۱۴]. این نگرش رهیافتی بر اساس توجه به عمق پیام حج و ملاحظه فلسفه وجودی آن بوده^[۱۵] تا با حسن استفاده از اجتماع میلیونی مسلمانان جهان در شهر مقدس مکه به تنویر افکار آنان و آزادسازی انرژی متراکم جهان اسلام بپردازد^[۱۶].

مصادیق دیگر جهاد سیاسی اعلام آخرین جمعه ماه مبارک رمضان به عنوان روز جهانی قدس است^[۱۷] که روز آزمایش بزرگ الهی و حرکت عظیم ضد استکباری است^[۱۸]. افق این حرکت با گسترش یافتن آن، انزوای رژیم غاصب صهیونیستی و جان گرفتن مبارزان فلسطینی در آزادسازی وطن خود می‌باشد.

موارد دیگری از جهاد سیاسی نیز وجود دارد که به نوبه خود جایگاه ویژه‌ای دارند؛ مانند احیاء نماز جمعه، حضور مردم در صحنه‌های سرنوشت‌ساز سیاسی، از قبیل انتخابات^[۱۹] و یا مبارزه با فساد و....^[۲۰]

منابع

ادرکنی، محمد جواد، مقاله «جهاد»، مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌

پانویس

↑ آیت الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.
↑ نهج البلاغه، خطبه ۳ (۵۰).
↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۲۹.
↑ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۸۲.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۴، ص۵۲۱؛ آیت‌الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.
↑ آیت الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.
↑ آیت الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۴، ص۴۰۷؛ آیت‌الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۴/۲/۱۳۶۸.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۱۸۰ -۱۸۱.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۷۴ -۱۰۱؛ آیت‌الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۴/۴/۱۳۶۸.
↑ ﴿وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾ «و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.
↑ ﴿قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَمَنْ بَلَغَ أَئِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرَى قُلْ لَا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ﴾ «بگو: چه چیزی در گواهی بزرگ‌تر است؟ بگو: خداوند که میان من و شما گواه است و به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم، آیا شما گواهی می‌دهید که با خداوند خدایان دیگری هست؟ بگو: من گواهی نمی‌دهم؛ بگو: من گواهی نمی‌دهم؛ بگو: تنها او خدایی یگانه است و من از شرکی که می‌ورزید بیزارم» سوره انعام، آیه ۱۹.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۷۴-۱۰۱.
↑ محمدی ری‌شهری، محمد و دیگران، حکمت‌نامه پیامبر اعظم (ص)، ج۱۱، ص۴۴۷.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۱۴ - ۳۱۸؛ آیت‌الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۴/۴/۱۳۶۸.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۸۰.
↑ امام خمینی، صحیفه امام، ج۹، ص۲۶۷.
↑ آیت الله خامنه‌ای، ۹/۶/۱۳۹۰.
↑ آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۳/۳/۱۳۷۶.
↑ ادرکنی، محمد جواد، مقاله «جهاد»، مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌ ص ۴۲۵.

[1] آیت الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.

[2] نهج البلاغه، خطبه ۳ (۵۰).

[3] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۲۹.

[4] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۸۲.

[5] امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۴، ص۵۲۱؛ آیت‌الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.

[6] آیت الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.

[7] آیت الله خامنه‌ای، ۱۸/۵/۱۳۶۳.

[8] امام خمینی، صحیفه امام، ج۱۴، ص۴۰۷؛ آیت‌الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۴/۲/۱۳۶۸.

[9] امام خمینی، صحیفه امام، ج۱، ص۱۸۰ -۱۸۱.

[10] امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۷۴ -۱۰۱؛ آیت‌الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۴/۴/۱۳۶۸.

[11] ﴿وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ﴾ «و (این) اعلامی از سوی خداوند و پیامبر او در روز حجّ اکبر به مردم است که خداوند و پیامبرش از مشرکان بیزارند پس اگر توبه کنید برای شما بهتر است و اگر روی بگردانید بدانید که شما خداوند را به ستوه نمی‌توانید آورد و کافران را به عذابی دردناک نوید ده!» سوره توبه، آیه ۳.

[12] ﴿قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَادَةً قُلِ اللَّهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَمَنْ بَلَغَ أَئِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللَّهِ آلِهَةً أُخْرَى قُلْ لَا أَشْهَدُ قُلْ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنَّنِي بَرِيءٌ مِمَّا تُشْرِكُونَ﴾ «بگو: چه چیزی در گواهی بزرگ‌تر است؟ بگو: خداوند که میان من و شما گواه است و به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم، آیا شما گواهی می‌دهید که با خداوند خدایان دیگری هست؟ بگو: من گواهی نمی‌دهم؛ بگو: من گواهی نمی‌دهم؛ بگو: تنها او خدایی یگانه است و من از شرکی که می‌ورزید بیزارم» سوره انعام، آیه ۱۹.

[13] امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۷۴-۱۰۱.

[14] محمدی ری‌شهری، محمد و دیگران، حکمت‌نامه پیامبر اعظم (ص)، ج۱۱، ص۴۴۷.

[15] امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۰، ص۳۱۴ - ۳۱۸؛ آیت‌الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۱۴/۴/۱۳۶۸.

[16] امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۸۰.

[17] امام خمینی، صحیفه امام، ج۹، ص۲۶۷.

[18] آیت الله خامنه‌ای، ۹/۶/۱۳۹۰.

[19] آیت الله خامنه‌ای، مکتوبات، ۳/۳/۱۳۷۶.

[20] ادرکنی، محمد جواد، مقاله «جهاد»، مقالاتی از اندیشه‌نامه انقلاب اسلامی‌ ص ۴۲۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط
 | موضوع مرتبط = جهاد
-| عنوان مدخل  = [[جهاد سیاسی]]
+| عنوان مدخل  =
-| مداخل مرتبط = [[جهاد سیاسی در قرآن]] - [[جهاد سیاسی در حدیث]] - [[جهاد سیاسی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی]]
+| مداخل مرتبط =
 | پرسش مرتبط  =
 }}
 یکی از اقسام [[جهاد]] در [[اسلام]]، '''جهاد سیاسی''' است که عبارت از [[مبارزه سیاسی]] هدف‌دار در راستای [[ایجاد حکومت اسلامی]] است. جهاد سیاسی دارای پشتوانه‌ای [[غنی]] در فرهنگ اسلامی است.