علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

علم امام تام یا محدود؟
رتبه علمی	علمی - پژوهشی
زبان	فارسی
نویسنده	سید علی هاشمی
موضوع	علم امام، قلمرو علوم ائمه، علم شأنی علم اجمالی، علم فعلی، علم تفصیلی
مذهب	شیعه
منتشر شده در	فصلنامه مشرق موعود
وابسته به	مؤسسه آینده روشن
محل نشر	قم، ایران
تاریخ نشر	زمستان ۱۳۹۳
شماره	۳۷
ناشر الکترونیک	پایگاه مجلات تخصصی نور

علم امام تام یا محدود؟ عنوان مقاله‌ای است با زبان فارسی که به مباحث قلمرو علوم امام می‌پردازد. این مقالهٔ ۲۴ صفحه‌ای به قلم سید علی هاشمی نگاشته شده و در فصلنامه مشرق موعود (شماره ۱۴۳۷ زمستان ۱۳۹۳) منتشر گشته است.

چکیده مقاله

• نویسنده در ابتدای چکیده مقاله می‌نویسد: «علم ویژه و الهی امام، از جمله باورهای اساسی شیعه در مسئله امامت به شمار می‌رود. قلمرو علوم امام از مباحث مهمی است که به سبب پیچیدگی مباحث آن مورد تفسیرهای گوناگون قرار دارد».

• نویسنده در ادامه چکیده می‌نویسد: «این نوشتار به روش توصیفی - تحلیلی به دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش است که علوم ائمه تام است یا محدودیت‌ دارد؟ این بررسی در مهم‌ترین منابع روایی شیعه انجام شده است که سرچشمه مباحث این موضوع به شمار می‌آید. بررسی‌های این نوشتار، به این نتیجه انجامیده است که درباره هر یک از دو دیدگاه تام و محدود بودن علوم ائمه( روایاتی قابل توجه و معتبر وجود دارد). به نظر می‌رسد این روایات قابل جمع هستند. مهم‌ترین شیوه‌های جمع این روایات عبارت‌اند از: عدم علم استقلالی و امکان علم تام غیراستقلالی، علم محدود تفصیلی و علم تام اجمالی، علم محدود فعلی و علم تام شأنی، محدودیت در بخشی از علوم و تام بودن در بخشی دیگر، محدودیت بنابر برخی شیوه‌ها و تام بودن بنابر برخی دیگر و تقیه‌آمیز بودن برخی روایات بیان‌کنندۀ محدودیت علوم ائمه. از میان این شیوه‌ها تنها دو شیوه علم اجمالی تام و علم تفصیلی محدود و علم شأنی تام و علم فعلی محدود، تحلیلی فراگیر از چگونگی جمع بین روایات این موضوع ارائه می‌کنند؛ این دو شیوه مکمل یکدیگرند».

فهرست مقاله

• چکیده؛
• مقدمه؛
• دیدگاه معتقد به تام بودن علوم ائمه؛
• دیدگاه معتقد به محدودیت علوم ایشان؛
  1. شواهد روایی تام بودن علم امام؛
• الف) ابواب مؤید تام بودن علوم ائمه(ع):
  1. خزانه‌داری علوم خداوند؛
  2. بهره‌مندی از علم الکتاب؛
  3. آگاهی از تمام معارف قرآن؛
  4. تأیید علمی روح القدس؛
  5. علم به همه امور گذشته و آینده؛
  6. داشتن علوم آسمان‌ها و زمین؛
• ب) دیگر روایات مؤید تام بودن علوم ائمه(ع)؛
  1. شواهد روایی محدودیت قلمرو علم امام؛
  2. دریافت علم؛
  • علم‌آموزی از حجت پیشین؛
  • بهره‌مندی از میراث مکتوب ویژه ائمه(ع)؛
  • دریافت از روح‌القدس؛
  • دریافت از مخلوقی برتر از جبرئیل ومیکائیل؛
  • دریافت قلبی و شنیدن؛
  1. افزایش‌پذیری علوم ائمه(ع)؛
  2. تفاضل بین ائمه(ع)؛
  3. شواهدی از عدم علم ائمه(ع)؛
• جمع بندی روایات؛
  1. محدودیت در قلمرو علوم ذاتی و استقلالی؛
  2. تام بودن اجمالی و محدودیت تفصیلی؛
  3. تام بودن شأنی و محدود بودن فعلی؛
  4. تام بودن در بخشی و محدودیت در بخشی دیگر؛
  5. تام بودن بنا بر برخی شیوه‌ها و محدودیت بسبب برخی دیگر؛
  6. تقیه‌آمیز بودن برخی روایات محدود؛
• نتیجه؛
• منابع.

در باره پدیدآورنده

سید علی هاشمی

حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی (۱۳۵۲، کابل)، تحصیلات حوزوی خود را در محضر اساتیدی همچون حضرات حجج الاسلام و المسلمین: سید محمد نجفی یزدی، اکبر میرسپاه، مسعود پورسیدآقایی، علی ربانی گلپایگانی، محمد تقی سبحانی، عبدالحسین خسروپناه و محمد هادی یوسفی غروی پیگیری کرد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در مقطع دکتری کلام اسلامی به اتمام رساند. عضویت در هیئت علمی پژوهشی مؤسسه آینده روشن (مرکز تخصصی مهدویت) و عضو کارگروه پژوهشی امام‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی از جمله فعالیت‌های وی است. او علاوه بر تدریس دروس حوزوی به داوری و راهنمایی پایان‌نامه‌ها نیز مشغول است و تاکنون چندین کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی»، «نشر و کتمان فضایل اهل بیت»، «شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه(ع)»، «شیعیان عصر حضور امامان و موضوع مهدویت»، «علم و عصمت امام از دیدگاه اصحاب امیرالمؤمنین(ع)»، «بررسی تطبیقی آموزه منجی موعود در اسلام و آیین هندو» و «قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن» برخی از این آثار است.

دریافت متن مقاله

• دریافت متن PDF و دیجیتال مقاله از پایگاه مجلات تخصصی نور
• دریافت متن PDF مقاله از پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی
• متن دیجیتال مقاله از پایگاه آینده روشن

• دریافت متن PDF مقاله از بانک اطلاعات نشريات کشور