دینشناسی: تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'کلام فلسفی' به 'کلام فاسفی') |
|||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*دانشی است که [[باورهای دینی]] را [[تبیین]] میکند و سویههای گوناگون [[دین]] را بازمیشناساند. دینشناسی سنتی یا [[علم کلام]]، به بررسی [[اصول دین]] بسنده میکند؛ اما دینشناسی جدید، شاخههای متعددی دارد:[[روانشناسی]] [[دین]]، جامعهشناسی [[دین]]، [[هنر]] [[دینی]]، [[ادبیات]] [[دینی]]، اسطورهشناسی، [[مردمشناسی]] [[دینی]]، [[تاریخ]] [[دین]]، دینشناسی تطبیقی، پدیدارشناسی [[دینی]]، [[کلام | *دانشی است که [[باورهای دینی]] را [[تبیین]] میکند و سویههای گوناگون [[دین]] را بازمیشناساند. دینشناسی سنتی یا [[علم کلام]]، به بررسی [[اصول دین]] بسنده میکند؛ اما دینشناسی جدید، شاخههای متعددی دارد:[[روانشناسی]] [[دین]]، جامعهشناسی [[دین]]، [[هنر]] [[دینی]]، [[ادبیات]] [[دینی]]، اسطورهشناسی، [[مردمشناسی]] [[دینی]]، [[تاریخ]] [[دین]]، دینشناسی تطبیقی، پدیدارشناسی [[دینی]]، [[کلام فاسفی]]، [[معرفتشناسی]] [[دینی]] و [[فلسفه]] [[دین]]<ref>تجربه دینی و مکاشفه عرفانی، ۱۰۰- ۸۵.</ref><ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص 254.</ref>. | ||
*قلمرو دینشناسی به معنای عام، شامل [[علوم]] [[فقهی]] و هر [[علمی]] نیز هست که یک سوی آن [[اندیشه]] [[دینی]] است؛ چنان که [[علوم انسانی]] [[اجتماعی]] مانند جامعهشناسی و [[روانشناسی]] و [[تربیت]] را نیز در بر میگیرد که نسبتی وثیق و عمیق با [[اندیشه]] و منش [[دینی]] دارند. اگر این [[دانشها]] به [[دین]] عرضه گردند یا [[دین]] و [[دینداری]] به آنها عرضه شود، آنچه فراچنگ میآید، در قلمرو دینشناسی جای میگیرد<ref>دین پژوهی معاصر، ۴۸.</ref>. | *قلمرو دینشناسی به معنای عام، شامل [[علوم]] [[فقهی]] و هر [[علمی]] نیز هست که یک سوی آن [[اندیشه]] [[دینی]] است؛ چنان که [[علوم انسانی]] [[اجتماعی]] مانند جامعهشناسی و [[روانشناسی]] و [[تربیت]] را نیز در بر میگیرد که نسبتی وثیق و عمیق با [[اندیشه]] و منش [[دینی]] دارند. اگر این [[دانشها]] به [[دین]] عرضه گردند یا [[دین]] و [[دینداری]] به آنها عرضه شود، آنچه فراچنگ میآید، در قلمرو دینشناسی جای میگیرد<ref>دین پژوهی معاصر، ۴۸.</ref>. | ||
==رویکردهای دینشناسی معاصر== | ==رویکردهای دینشناسی معاصر== |
نسخهٔ ۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۲۰
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل دینشناسی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- دانشی است که باورهای دینی را تبیین میکند و سویههای گوناگون دین را بازمیشناساند. دینشناسی سنتی یا علم کلام، به بررسی اصول دین بسنده میکند؛ اما دینشناسی جدید، شاخههای متعددی دارد:روانشناسی دین، جامعهشناسی دین، هنر دینی، ادبیات دینی، اسطورهشناسی، مردمشناسی دینی، تاریخ دین، دینشناسی تطبیقی، پدیدارشناسی دینی، کلام فاسفی، معرفتشناسی دینی و فلسفه دین[۱][۲].
- قلمرو دینشناسی به معنای عام، شامل علوم فقهی و هر علمی نیز هست که یک سوی آن اندیشه دینی است؛ چنان که علوم انسانی اجتماعی مانند جامعهشناسی و روانشناسی و تربیت را نیز در بر میگیرد که نسبتی وثیق و عمیق با اندیشه و منش دینی دارند. اگر این دانشها به دین عرضه گردند یا دین و دینداری به آنها عرضه شود، آنچه فراچنگ میآید، در قلمرو دینشناسی جای میگیرد[۳].
رویکردهای دینشناسی معاصر
- در عصر حاضر سه رویکرد عمده در عرصه دینشناسی وجود دارد:
- رویکرد سنتی که ویژگی بنیادی آن تصلب بر یافتهها و داشتههای پیشین است و از نوآوری و تحول میهراسد.
- رویکرد مقابل سنتی که با ادعای تجدد، اما متأثر از معرفتشناسی غربی به تازگی پا به عرصه مطالعات دینی نهاده است و آن را "جریان متجدد" میخوانند.
- رویکردی که نه به مواریث گذشته دینشناسی تعصب میورزد و نه از آن انقطاع میجوید و ساختارشکنی میطلبد. این رویکرد را میتوان "جریان مجدد" نام نهاد که در پی گشودن راهی میان تصلب و تجدد است.
- پرچمداران این جریان شخصیتهای برجسته علوم دینی معاصر همانند امام خمینی و علامه طباطبائی هستند.جریان مجدد سعی دارد با بهرهگیری از ذخایر پیشین و مواریث سلف، از آوردههای دیگر ملل نیز سود بَرَد و با اعتماد به نفس، در ثروت علمی بشر سهم گذاری کند و به بهانه نوآوری، گذشته خود را یکسره از کف ندهد[۴].
مهمترین مسائل دینشناسی
- چیستی دین؛ شامل تعاریف و گوهر دین، اهداف، قلمرو و کارکردهای دین، پلورالیزم دینی، کمال، جامعیت و جاودانگی دین، ایمان، تجربه دینی و ...
- منشأ دین؛ شامل پندارههای روانشناختی، زبانشناختی، جامعهشناختی و ....
- معرفت دینی؛ شامل منابع و روشهای شناخت دین، زبان دین، تطور فهم دین، هرمنوتیک دینی و مباحثی دیگر از قبیل فلسفه، علوم دینی و مناط، ارزش و زبان گزارههای دینی.
- رابطه دین با علم، فلسفه، عرفان، اخلاق، فرهنگ، هنر و .... ه. امهات مدعیات دینی؛ شامل توجیهپذیری باورهای دینی، معناداری گزارههای دینی و موشکافی موضوعاتی همانند خدا، صفات خدا، شرور و کاستیها، خلقت و چگونگی آن، مجرد و مادی، وحی و نبوت، اعجاز، معنای زندگی، اختیار، شعائر و آداب و مناسک دینی، تکلیف و نظام اخلاقی جهان، سعادت، خلود نفس، معاد و ...[۵][۶].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ تجربه دینی و مکاشفه عرفانی، ۱۰۰- ۸۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 254.
- ↑ دین پژوهی معاصر، ۴۸.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 254.
- ↑ دین پژوهی معاصر، ۱۴۲- ۱۴۰.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 255.