شجاعت در لغت

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث شجاعت است. "شجاعت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

شجاعت در لغت - شجاعت در قرآن - شجاعت در حدیث - شجاعت در نهج البلاغه - شجاعت در معارف دعا و زیارات - شجاعت در کلام اسلامی - شجاعت در اخلاق اسلامی - شجاعت در سیره امام علی - شجاعت در روان‌شناسی اسلامی - شجاعت در معارف و سیره حسینی - شجاعت در معارف و سیره نبوی - شجاعت در سیره معصوم

تعریف لغوی

معنای شجاعت (courage) در لغت‌نامه دهخدا چنین آمده است: «دلیر شدن در کارزار، صفتی است از صفات اربعه جملیه که حد وسط است بین تهور و جبن. دلاوری، دل داری، دلیری. ملاصدرا در تعریف شجاعت گوید: «شجاعت خلقی است که افعال میان تهور و جبن دو طرف افراط و تفریط آنند و از رذائلند. خواجه طوسی گوید: شجاعت آن است که نفس غضبی، نفس ناطقه را انقیاد نماید تا در امور هولناک مضطرب نشود و اقدام بر حسب رأی او کند تا هم فعلی که کند جمیل شود و هم صبری که نماید محمود باشد و بالاخره حد اعتدال غضب را شجاعت گویند و طرف افراط را تهور و طرف نقصان را جبن گویند».

در اخلاق ناصری آمده است: «حکمای قدیم از قبیل فیثاغورس و سقراط و افلاطون برای سعادت و برای فضلیت چهار مرحله مقرر داشته‌اند که یکی از آن‏ها شجاعت است».

در تعریف اصطلاحی شجاعت گفته‏اند: «شجاعت از معانی قائم به نفس است، و به رجال و ابطال و قهرمانانی که در معرکه‌های جنگ و تحولات خطیر زندگی توانسته‌اند خود را در شکم حوادث برند، و با همه مشکلات دست به گریبان شوند و بر آن فائق گردند، شجاع گفته‌اند».

معنای شهامت (bravary) در لغت‌نامه دهخدا چنین آمده است: «شیردلی، شجاعت، دلیری، جرئت، توانایی، نوع هفتم از انواع تحت جنس شجاعت، شهامت است و آن عبارت است از حریص بودن بر افتنای امور عظام از جهت توقع ذکر جمیل». در تعریف اصطلاحی شهامت گفته‏اند: «شهامت از معانی قائم به فکر است که انسان بتواند حقایق و اداراکات را بدون ترس و جین بیان کند، از هیچ مقام و هیچ موقعیت و هیچ تهدید و وعده و وعیدی نهراسد و گفتنی‎ها را بگوید».

منابع

1. کلهر، محمد علی، مقاله «شجاعت و شهامت امام حسین» فرهنگ عاشورایی ج۱