سبع مثانی

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سبع مثانی در قرآن - سبع مثانی در حدیث - سبع مثانی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل سبع مثانی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• منظور نعمت معنوی خداوند به پیامبر و تسلی خاطر در برابر نعمت‌های مادی است؛ زیرا معنای این کلام در خطاب به ایشان این است که بت پرستان نعمت‌های مادی گوناگونی از قبیل اموال، فرزندان، تجمل و نیرو دارند و ما به نوبت خود نعمت‌های معنوی گوناگون داریم، پس انگیزه‌ای نیست که به مبارزه برای رسیدن به ثروت‌های آنان بپردازی.

1. ﴿وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ * لَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ * وَقُلْ إِنِّي أَنَا النَّذِيرُ الْمُبِينُ﴾

نکات

مفهوم آیه این است که به نعمت‌های ظاهر و باطنی که داری بنگر و به نعمت‌های ازواج اندک یا اصنافی از کافران اعتنا نکن. چون خداوند می‌گوید: «آتَینٰاک» با خطاب با کاف نوعی اشاره به نعمت سبع من مثانی است، به طوری که در روایات زیادی از رسول خدا وارد شده و به وسیله امامان اهل بیت(ع) تفسیر شده سوره حمد است. (ترجمه تفسیر المیزان ج ۱۲ ص ۲۸۲) آیه مورد بحث همانطور که روشن گردید در مقام منت نهادن است، و در عین حال از آنجایی که در سیاق دعوت به صفح و اعراض قرار گرفته، این معنا را هم می‌رساند که موهبت عظمای قرآن که متضمن معارف الهی است و به اذن خدا به سوی هر کمال و سعادتی هدایت می‌کند کافی است که تو را (ای رسول خدا) بر صفح جمیل و اشتغال به یاد پروردگارت و سرگرمی به اطاعت او وادار سازد. «چهار دستور به رسول الله: عدم تمایل به دارایی کفار، غم نخوردن از کفر و استهزای آنان، خفض جناح برای مؤمنان و روشن ساختن مأموریت خود (تفسیر المیزان ج ۱۲ ص ۲۸۳» و در آیه همان گونه که در تفسیر آمده است، این محورها تأکید شده است:

1. بهره مندی پیامبر از سبع مثانی -سوره حمد - مقتضی پرهیز از چشم دوختن به دارائی دیگران: ﴿لا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ﴾
2. بهره مندی از سبع مثانی و قرآن عظیم دلیل محزون نشدن پیامبر از کفر کافران و اجابت نکردن دعوت آن حضرت: ﴿وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ﴾.
3. بهره مندی از سبع مثانی‌سوره حمد - لازمه تواضع و نرمخوئی پیامبرنسبت به مؤمنان: ﴿وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ﴾.
4. برخورداری از سبع مثانی، مقتضی اظهار رسالتش و معرفی خود در جایگاه هشدار دهنده آشکار: ﴿وَقُلْ إِنِّي أَنَا النَّذِيرُ الْمُبِينُ﴾.
5. سبع مثانی -سوره حمد - دارای جایگاه ویژه در میان سوره‌های قرآن و از عطایای خداوند بر پیامبر: ﴿وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي﴾.

منابع

1. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: