خطبۀ ۲۲۶

مقدمه

• خطبه ۲۲۶ درددلی حزن‌انگیز است که امام علی (ع) هنگام به‌خاک‌سپاری پیامبر (ص) با او در میان می‌نهد. امام علی (ع) در تمام لحظات زندگی پیامبر و نیز لحظات بیماری و احتضار در کنار پیامبر (ص) حضور داشت و دمی از آن وجود نورانی غافل نشد. او در تمام دوران حیات پیامبر، با وجود دانش و خِرَد فراوانی که داشت، امّا ادب علمی او چنین ایجاب می‌کرد که در زمان پیامبر همه گوش باشد و چشم. پیامبر در حالی جان به جان آفرین تسلیم کرد که سر در دامان علی داشت. پس از ارتحال آن بزرگوار، امام به غسل پیامبر و خاک‌سپاری آن پیکر پاک پرداخت. در این هنگام برخی در فکر جانشینی پیامبر و بر تن کردن قبای خلافت، امر تجهیز را فراموش کردند و ابتدا در مسجد سخن از زنده بودن و بازگشت پیامبر بر زبان راندند و پس از آن با اجتماع در سقیفه بنی‌ساعده قبای خلافت را از امام گرفتند و بر تن کردند.

فرازی از خطبه

• پدر و مادرم فدایت ای رسول خدا، به راستی که با ارتحالت رشته‌هایی گست که با مرگ هیچ کس نمی‌گسست، یعنی "نبوّت"، "اخبار غیبی" و "وحی آسمانی" همه از دست شد. مرگ تو از سویی ویژه است، یعنی به اندازه‌ای جان‌کاه و بزرگ است که دیگر مصیبت‌ها در برابر آن سهل و کوچک، و هر مصیبت‌زده، مصیبت خود را از یاد برَد؛ و از دیگر سو یکسان با دیگران، که اولاد آدم از عالی و دانی باید شربت مرگ بچشند و از این دنیا کوچ کنند. اگر نبود فرمان تو بر شکیبایی و نهی از بی‌تابی و ناشکیبایی، چشمه‌های اشکمان در ماتم تو می‌خشکید و بیماری فراق تو به درازا می‌کشید و اندوع و غم مقیم می‌شد، که این هر دو ناچیزند. امّا چه می‌شود کرد که این ناموس الهی است و گریز و گریزی از آن نیست. پدر و مادرم به فدایت، ما را در پیشگاه پروردگارت به یاد آر و در خاطرت نگاه دار.

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۱