تقدیس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (ربات: جایگزینی خودکار متن (-==پانویس== +== پانویس ==)) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
«تقدیس» بر وزن تفعیل از ریشه «ق ـ د ـ س» به معنای [[پاکی معنوی]]<ref>التحقیق، ج ۹، ص۲۱۰، «قدس».</ref> و [[مبارک]] بودن است <ref> المنجد، ص۶۱۲.</ref> و تقدیس به معنای [[پاک]] شمردن و مبارک دانستن است <ref> لسان العرب، ج ۱۱، ص۶۱؛ التحقیق، ج ۹، ص۲۱۰، «قدس».</ref> و در اصطلاح [[علوم عقلی]] و [[عرفانی]] منزه دانستن خداست از آنچه لایق آن جناب نیست؛ خواه آن چیز [[نقص]] باشد یا کمال نسبی محدود،<ref> فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ص۲۵۳؛ المصطلحات الکلامیه، ص۷۸؛ التعریفات، ص۸۹.</ref> از این رو به رغم آنکه برخی تقدیس را به [[تسبیح]] [[تفسیر]] کرده‌اند <ref>تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص۳۱۴؛ الکشاف، ج ۱، ص۱۲۵؛ فتح القدیر، ج ۱، ص۶۴.</ref> | |||
[[اهل معرفت]] آن را اخص از تسبیح | [[اهل معرفت]] آن را اخص از تسبیح دانسته‌اند،؛ چراکه تسبیح به نظر آنان منزه دانستن [[خدا]] از نقایص امکانی است.<ref>شرح شطحیات، ص۲۱۳؛ مصطلحات جامع العلوم، ص۲۷۹؛ شرح فصوص الحکم، ص۳۶۸، ۵۴۱.</ref> برخی تسبیح را منزه دانستن خدا در مرتبه جمع و تقدیس را منزه دانستن وی در مرتبه جمع و تفصیل <ref>المصطلحات الکلامیه، ص۷۸.</ref> و بعضی تسبیح را [[تنزیه]] ذات و تقدیس را تنزیه صفات<ref>ممدّ الهمم، ص۲۶.</ref> یا تسبیح را تنزیه [[حق]] به اعتبار [[مقام]] «[[واحدیت]]» و تقدیس را تنزیه وی به اعتبار مقام «[[احدیت]]» دانسته‌اند.<ref>بیان السعاده، ج ۱، ص۷۴.</ref> برخی دیگر نیز تسبیح را منزه دانستن [[خداوند]] از [[تشبیه]]، و تقدیس را منزه دانستن او از [[تشبیه و تنزیه]] معرفی کرده‌اند.<ref>شرح فصوص الحکم، ص۳۶۸، ۵۴۱.</ref> تفاوت‌های دیگری نیز بین آن دو ذکر شده است؛ مانند اینکه تسبیح [[نفی]] چیزهایی است که لایق خدا نیست و تقدیس [[اثبات]] اوصاف مناسب خداست <ref>المصطلحات الکلامیه، ص۷۸.</ref> یا اینکه تقدیس مختص به [[خداوند سبحان]] نیست و در حق [[انسان‌ها]] و غیر انسان‌ها مانند [[زمین]] {{متن قرآن|يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ}}<ref>«ای قوم من! به سرزمین مقدّسی که خداوند برای شما مقرّر فرموده است وارد شوید و واپس مگرایید که زیانکار گردید» سوره مائده، آیه ۲۱.</ref>، وادی {{متن قرآن|إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى}}<ref>«بی‌گمان این منم پروردگار تو، پای‌پوش‌های خویش را درآور که تو در سرزمین مقدس «طوی» یی» سوره طه، آیه ۱۲.</ref> و غیره نیز به کار می‌‌رود؛ ولی [[تسبیح]] ویژه خداست.<ref>الفروق اللغویه، ص۱۲۵.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۰ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۲۴
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
تقدیس در قرآن - تقدیس در حدیث - تقدیس در کلام اسلامی - تقدیس در فلسفه اسلامی - تقدیس در عرفان اسلامی
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل تقدیس (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
«تقدیس» بر وزن تفعیل از ریشه «ق ـ د ـ س» به معنای پاکی معنوی[۱] و مبارک بودن است [۲] و تقدیس به معنای پاک شمردن و مبارک دانستن است [۳] و در اصطلاح علوم عقلی و عرفانی منزه دانستن خداست از آنچه لایق آن جناب نیست؛ خواه آن چیز نقص باشد یا کمال نسبی محدود،[۴] از این رو به رغم آنکه برخی تقدیس را به تسبیح تفسیر کرده‌اند [۵]
اهل معرفت آن را اخص از تسبیح دانسته‌اند،؛ چراکه تسبیح به نظر آنان منزه دانستن خدا از نقایص امکانی است.[۶] برخی تسبیح را منزه دانستن خدا در مرتبه جمع و تقدیس را منزه دانستن وی در مرتبه جمع و تفصیل [۷] و بعضی تسبیح را تنزیه ذات و تقدیس را تنزیه صفات[۸] یا تسبیح را تنزیه حق به اعتبار مقام «واحدیت» و تقدیس را تنزیه وی به اعتبار مقام «احدیت» دانسته‌اند.[۹] برخی دیگر نیز تسبیح را منزه دانستن خداوند از تشبیه، و تقدیس را منزه دانستن او از تشبیه و تنزیه معرفی کرده‌اند.[۱۰] تفاوت‌های دیگری نیز بین آن دو ذکر شده است؛ مانند اینکه تسبیح نفی چیزهایی است که لایق خدا نیست و تقدیس اثبات اوصاف مناسب خداست [۱۱] یا اینکه تقدیس مختص به خداوند سبحان نیست و در حق انسان‌ها و غیر انسان‌ها مانند زمین ﴿يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَلَا تَرْتَدُّوا عَلَى أَدْبَارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خَاسِرِينَ﴾[۱۲]، وادی ﴿إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوَادِ الْمُقَدَّسِ طُوًى﴾[۱۳] و غیره نیز به کار می‌‌رود؛ ولی تسبیح ویژه خداست.[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ التحقیق، ج ۹، ص۲۱۰، «قدس».
- ↑ المنجد، ص۶۱۲.
- ↑ لسان العرب، ج ۱۱، ص۶۱؛ التحقیق، ج ۹، ص۲۱۰، «قدس».
- ↑ فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، ص۲۵۳؛ المصطلحات الکلامیه، ص۷۸؛ التعریفات، ص۸۹.
- ↑ تفسیر صدرالمتالهین، ج ۲، ص۳۱۴؛ الکشاف، ج ۱، ص۱۲۵؛ فتح القدیر، ج ۱، ص۶۴.
- ↑ شرح شطحیات، ص۲۱۳؛ مصطلحات جامع العلوم، ص۲۷۹؛ شرح فصوص الحکم، ص۳۶۸، ۵۴۱.
- ↑ المصطلحات الکلامیه، ص۷۸.
- ↑ ممدّ الهمم، ص۲۶.
- ↑ بیان السعاده، ج ۱، ص۷۴.
- ↑ شرح فصوص الحکم، ص۳۶۸، ۵۴۱.
- ↑ المصطلحات الکلامیه، ص۷۸.
- ↑ «ای قوم من! به سرزمین مقدّسی که خداوند برای شما مقرّر فرموده است وارد شوید و واپس مگرایید که زیانکار گردید» سوره مائده، آیه ۲۱.
- ↑ «بی‌گمان این منم پروردگار تو، پای‌پوش‌های خویش را درآور که تو در سرزمین مقدس «طوی» یی» سوره طه، آیه ۱۲.
- ↑ الفروق اللغویه، ص۱۲۵.