عذر در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
عذر، عبارت است از تقاضا و درخواست [[انسان]] از چیزی که به وسیله آن گناهانش را محو کند، و نیز حجتی که با آن پوزش خواسته می‌شود. [[قرآن]] در مورد عذرهای ناروا می‌فرماید: {{متن قرآن|يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذَا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لَا تَعْتَذِرُوا...}}<ref>«چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید.».. سوره توبه، آیه ۹۴.</ref>. [[سخنان امام سجاد]]{{ع}} در [[صحیفه]] درباره عذر را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: | عذر، عبارت است از تقاضا و درخواست [[انسان]] از چیزی که به وسیله آن گناهانش را محو کند، و نیز حجتی که با آن پوزش خواسته می‌شود. [[قرآن]] در مورد عذرهای ناروا می‌فرماید: {{متن قرآن|يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذَا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لَا تَعْتَذِرُوا...}}<ref>«چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید.».. سوره توبه، آیه ۹۴.</ref>. [[سخنان امام سجاد]] {{ع}} در [[صحیفه]] درباره عذر را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: | ||
نخست، اموری که آن [[حضرت]] از آنها در نزد [[خدای متعال]] عذرخواهی می‌کند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِنْ جَهْلِي}}<ref>دعای ۳۱.</ref>؛ خداوندا از [[نادانی]] خود، از حضرتت عذر می‌خواهم. | نخست، اموری که آن [[حضرت]] از آنها در نزد [[خدای متعال]] عذرخواهی می‌کند: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِنْ جَهْلِي}}<ref>دعای ۳۱.</ref>؛ خداوندا از [[نادانی]] خود، از حضرتت عذر می‌خواهم. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
دوم، چگونگی اوصاف عذرخواهی است: عذرخواهی از روی [[صدق]] و [[راستی]]<ref>نیایش چهلوپنجم.</ref>؛ و عذرخواهی از روی [[ندامت]] و [[پشیمانی]]<ref>نیایش سی‌و‌هشتم.</ref>؛ و عذرخواهی که [[فرد]] را از [[گناه]] دوباره باز دارد<ref>نیایش سی‌و‌هشتم.</ref>. | دوم، چگونگی اوصاف عذرخواهی است: عذرخواهی از روی [[صدق]] و [[راستی]]<ref>نیایش چهلوپنجم.</ref>؛ و عذرخواهی از روی [[ندامت]] و [[پشیمانی]]<ref>نیایش سی‌و‌هشتم.</ref>؛ و عذرخواهی که [[فرد]] را از [[گناه]] دوباره باز دارد<ref>نیایش سی‌و‌هشتم.</ref>. | ||
سوم، بیان این [[حقیقت]] است که خدای متعال با دادن نیروی [[عقل]] و [[فرستادن پیامبران]] و آنگاه قرار دادن [[توبه]] و سهولت آن در [[اسلام]] [[راه]] هرگونه عذر را بسته و به [[بنده]] خویش [[اتمام حجت]] فرموده است: «پس عذر کسی که از ورود به آن [[خانه]] [[غفلت]] کند پس از گشوده شدن در و به پا داشتن [[راهنما]] چه خواهد بود؟»<ref>نیایش چهلوپنجم.</ref>. | سوم، بیان این [[حقیقت]] است که خدای متعال با دادن نیروی [[عقل]] و [[فرستادن پیامبران]] و آنگاه قرار دادن [[توبه]] و سهولت آن در [[اسلام]] [[راه]] هرگونه عذر را بسته و به [[بنده]] خویش [[اتمام حجت]] فرموده است: «پس عذر کسی که از ورود به آن [[خانه]] [[غفلت]] کند پس از گشوده شدن در و به پا داشتن [[راهنما]] چه خواهد بود؟»<ref>نیایش چهلوپنجم.</ref>. | ||
بدون [[شک]] آنچه را که در [[توانایی]] ما نبوده از ما برداشته و جز در خور امکان ما به ما [[تکلیف]] نفرموده و ما را به غیر از کار آسان وا نداشته و در این زمینه برای هیچ یک از ما [[حجت]] و بهانه‌ای باقی نگذاشته است<ref>نیایش یکم.</ref>.<ref>ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین{{ع}}، سیدعلی خان حسینی حسنی مدنی شیرازی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۹، چاپ اول؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، لسان العرب،، محمدبن منظور، نشر ادب حوزه، قم، ۱۴۰۵.</ref>.<ref>[[امیر شیرزاد|شیرزاد، امیر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «عذر»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۳۰.</ref> | بدون [[شک]] آنچه را که در [[توانایی]] ما نبوده از ما برداشته و جز در خور امکان ما به ما [[تکلیف]] نفرموده و ما را به غیر از کار آسان وا نداشته و در این زمینه برای هیچ یک از ما [[حجت]] و بهانه‌ای باقی نگذاشته است<ref>نیایش یکم.</ref>.<ref>ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین {{ع}}، سیدعلی خان حسینی حسنی مدنی شیرازی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۹، چاپ اول؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، لسان العرب،، محمدبن منظور، نشر ادب حوزه، قم، ۱۴۰۵.</ref>.<ref>[[امیر شیرزاد|شیرزاد، امیر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «عذر»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۳۳۰.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۳۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عذر است. عذر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عذر در قرآن - عذر در حدیث - عذر در اخلاق اسلامی - عذر در معارف دعا و زیارات - عذر در معارف و سیره سجادی - عذر در معارف و سیره رضوی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
عذر، عبارت است از تقاضا و درخواست انسان از چیزی که به وسیله آن گناهانش را محو کند، و نیز حجتی که با آن پوزش خواسته می‌شود. قرآن در مورد عذرهای ناروا می‌فرماید: ﴿يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذَا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لَا تَعْتَذِرُوا...﴾[۱]. سخنان امام سجاد (ع) در صحیفه درباره عذر را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: نخست، اموری که آن حضرت از آنها در نزد خدای متعال عذرخواهی می‌کند: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعْتَذِرُ إِلَيْكَ مِنْ جَهْلِي»[۲]؛ خداوندا از نادانی خود، از حضرتت عذر می‌خواهم.
همچنین می‌فرماید: بار خدایا از پیشگاهت عذر می‌خواهم در حق ستمدیده‌ای که در حضور من بر او ستم رفته و من یاریش ننمودم، و از احسانی که در حقم شده شکرش را به جا نیاوردم و از بدکننده‌ای که از من پوزش خواسته و عذرش را نپذیرفته‌ام و از فقیری که از من حاجت خواسته و من خواست او را بر خواست خود ترجیح نداده‌ام، و از حق مؤمن حق‌داری که بر عهده‌ام مانده و آن را ادا ننموده‌ام و از عیب مؤمنی که بر من آشکار گشته و آن را نپوشانده‌ام و از هر مصیبتی که برای من پیش آمده و از آن دوری نجستم. بارالها به خاطر همه آنها و آنچه مانند آنهاست از حضرتت عذر می‌خواهم[۳]. چنان‌که ملاحظه می‌شود عذرخواهی حضرت دامنه وسیعی از فعالیت‌های شخصی و مسئولیت‌های اجتماعی را فرا می‌گیرد. دوم، چگونگی اوصاف عذرخواهی است: عذرخواهی از روی صدق و راستی[۴]؛ و عذرخواهی از روی ندامت و پشیمانی[۵]؛ و عذرخواهی که فرد را از گناه دوباره باز دارد[۶]. سوم، بیان این حقیقت است که خدای متعال با دادن نیروی عقل و فرستادن پیامبران و آنگاه قرار دادن توبه و سهولت آن در اسلام راه هرگونه عذر را بسته و به بنده خویش اتمام حجت فرموده است: «پس عذر کسی که از ورود به آن خانه غفلت کند پس از گشوده شدن در و به پا داشتن راهنما چه خواهد بود؟»[۷]. بدون شک آنچه را که در توانایی ما نبوده از ما برداشته و جز در خور امکان ما به ما تکلیف نفرموده و ما را به غیر از کار آسان وا نداشته و در این زمینه برای هیچ یک از ما حجت و بهانه‌ای باقی نگذاشته است[۸].[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ «چون نزد آنان باز گردید، برای شما عذر می‌آورند؛ بگو عذر نیاورید.».. سوره توبه، آیه ۹۴.
- ↑ دعای ۳۱.
- ↑ نیایش سی‌و‌هشتم.
- ↑ نیایش چهلوپنجم.
- ↑ نیایش سی‌و‌هشتم.
- ↑ نیایش سی‌و‌هشتم.
- ↑ نیایش چهلوپنجم.
- ↑ نیایش یکم.
- ↑ ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین (ع)، سیدعلی خان حسینی حسنی مدنی شیرازی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، ۱۴۰۹، چاپ اول؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، لسان العرب،، محمدبن منظور، نشر ادب حوزه، قم، ۱۴۰۵.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «عذر»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۳۰.