احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }} | ||
| موضوع مرتبط = | |||
| عنوان مدخل = | |||
| مداخل مرتبط = [[احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی در تراجم و رجال]] | |||
| پرسش مرتبط = | |||
}} | |||
== آشنایی اجمالی == | == آشنایی اجمالی == | ||
[[احمد بن محمد بن یحیی العطار]]<ref>رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵، ص۴۱۳، ش۵۹۷۹؛ الرجال (ابن داود)، ص۴۴، ص۱۳۳؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۷۲، ش۳۴۳ و ۳۴۴؛ الوجیزة فی الرجال، ص۲۴، ش۱۳۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۷۱، ش۴۴۱ و ۴۴۲؛ منهج المقال، ج۲، ص۲۰۹، ش۳۶۷ و ۳۶۸؛ إکلیل المنهج، ص۱۲۵، ش۱۱۹؛ تعلیقة علی منهج المقال، ص۷۹؛ منتهی المقال، ج۱، ص۳۴۸، ش۲۵۱؛ تکملة الرجال، ج۱، ص۲۵۱؛ الفوائد الرجالیه (سید بحرالعلوم)، ج۲، ص۲۰؛ شعب المقال، ص۱۶۲، ش۱۴، مجمع الرجال، ج۱، ص۱۶۷؛ طرائف المقال، ج۱، ص۱۶۰، ش۸۰۲؛ بهجة الآمال، ج۲، ص۱۵۶؛ تنقیح المقال، ج۸، ص۱۱۰، ش۱۶۰۴ - ۵۶۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۸۳، ش۱۷۳۹؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۶۵۵، ش۵۹۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۲۰، ش۹۳۱ و ۹۳۲.</ref> یک بار و به نقل از [[التوحید شیخ صدوق]] در سند [[تفسیر کنز الدقائق]] ذکر شده است: | [[احمد بن محمد بن یحیی العطار]]<ref>رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵، ص۴۱۳، ش۵۹۷۹؛ الرجال (ابن داود)، ص۴۴، ص۱۳۳؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۷۲، ش۳۴۳ و ۳۴۴؛ الوجیزة فی الرجال، ص۲۴، ش۱۳۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۷۱، ش۴۴۱ و ۴۴۲؛ منهج المقال، ج۲، ص۲۰۹، ش۳۶۷ و ۳۶۸؛ إکلیل المنهج، ص۱۲۵، ش۱۱۹؛ تعلیقة علی منهج المقال، ص۷۹؛ منتهی المقال، ج۱، ص۳۴۸، ش۲۵۱؛ تکملة الرجال، ج۱، ص۲۵۱؛ الفوائد الرجالیه (سید بحرالعلوم)، ج۲، ص۲۰؛ شعب المقال، ص۱۶۲، ش۱۴، مجمع الرجال، ج۱، ص۱۶۷؛ طرائف المقال، ج۱، ص۱۶۰، ش۸۰۲؛ بهجة الآمال، ج۲، ص۱۵۶؛ تنقیح المقال، ج۸، ص۱۱۰، ش۱۶۰۴ - ۵۶۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۸۳، ش۱۷۳۹؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۶۵۵، ش۵۹۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۲۰، ش۹۳۱ و ۹۳۲.</ref> یک بار و به نقل از [[التوحید شیخ صدوق]] در سند [[تفسیر کنز الدقائق]] ذکر شده است: | ||
| خط ۶۱: | خط ۵۶: | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:رجال تفسیری]] | [[رده:رجال تفسیری]] | ||
[[رده:طبقه نهم راویان]] | |||
[[رده: قمیان]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۱
احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
احمد بن محمد بن یحیی العطار[۱] یک بار و به نقل از التوحید شیخ صدوق در سند تفسیر کنز الدقائق ذکر شده است:
«حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَةَ بْنِ مَيْمُونٍ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- ﴿وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ﴾[۲] وَسِعْنَ الْكُرْسِيَّ أَمِ الْكُرْسِيُّ وَسِعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ فَقَالَ بَلِ الْكُرْسِيُّ وَسِعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ الْعَرْشَ وَ كُلَّ شَيْءٍ فِي الْكُرْسِيِّ»[۳].[۴]
شرح حال راوی
ابوعلی احمد بن محمد بن یحیی عطار از معروف‌ترین راویان و محدثان شیعه در قرن چهارم و پنجم هجری است. وی از اهل قم بوده و به پیشه عطاری اشتغال داشت. راوی با وصف العطار و بدون آن در اسناد بسیاری از روایات، نیز در طریق نجاشی و شیخ طوسی به صاحبان کتاب قرار گرفته است؛ لکن بر اثر نداشتن کتاب و اثر علمی، ترجمه مستقلی برایش در رجال نجاشی و فهرست شیخ طوسی منعقد نشده است؛ زیرا این دو کتاب به کسانی اختصاص دارد که دارای کتاب و اثر علمی هستند.
شیخ طوسی در رجال خود در باب "من لم يرو عن واحد من الأئمة(ع)" در دو جا از ایشان یاد کرده است:
- "أحمد بن محمد بن يحيى، العطار القمي، روى عنه التلعكبري، وأخبرنا عنه الحسين بن عبيدالله و أبوالحسين بن أبي جيد القمي، وسمع منه سنة ست وخمسين وثلاثمائة، وله منه إجازة"[۵].
- «أحمد بن محمد بن يحيى روى عنهما[۶] أبوجعفر ابن بابويه"»[۷].
مراجعه به اسناد مرحوم صدوق در کتب خود و بررسی روایات مستقیم و فراوان او از این دو راوی، مؤید اتحاد احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی با عنوان دوم یعنی احمد بن محمد بن یحیی است.[۸]
طبقه راوی
تاریخ ولادت و وفات احمد بن محمد بن یحیی قمی نامعلوم است؛ ولی شیخ طوسی تصریح کرده است که وی در سال ۳۵۶ ق از تلعکبری حدیث سماع کرده است[۹] و آیت الله بروجردی طبقه وی را از کبار طبقه نهم راویان دانسته است[۱۰].[۱۱]
استادان و شاگردان راوی
معروف‌ترین استاد احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی پدرش محمد بن یحیی عطار قمی (استاد معروف کلینی) است که روایات فراوانی از او نقل کرده است[۱۲]. وی از افراد دیگری مانند عبدالله بن جعفر حمیری[۱۳]، سعد بن عبدالله اشعری قمی[۱۴]، احمد بن ادریس (ابو علی اشعری)[۱۵]، و ابو عبدالله محمد بن عمران الحجاج[۱۶] روایت کرده است و گروهی نظیر ابوعبدالله حسین بن عبدالله غضائری[۱۷]، ابو الحسین ابن ابی جید قمی[۱۸]، تلعکبری[۱۹]، محمد بن حسین بن علی بن بابویه[۲۰]، ابوعبدالله محمد بن علی بن شاذان قزوینی[۲۱]، علی بن محمد دقاق[۲۲]، ابو حسین طاهر بن محمد جعفری[۲۳] و ابوالفرج محمد بن موسی بن علی قزوینی[۲۴] از احمد بن محمد بن یحیی روایت کرده‌اند که از شاگردانش به شمار می‌آیند.[۲۵]
مذهب راوی
احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی از راویان امامی است و روایات او بر این معنی گواهی می‌دهد؛ نمونه‌ها:
- «حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنِي مُوسَى بْنُ جَعْفَرِ بْنِ وَهْبٍ الْبَغْدَادِيُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا مُحَمَّدٍ الْحَسَنَ بْنَ عَلِيٍّ الْعَسْكَرِيَّ(ع) يَقُولُ كَأَنِّي بِكُمْ وَ قَدِ اخْتَلَفْتُمْ بَعْدِي فِي الْخَلَفِ مِنِّي أَلَا إِنَّ الْمُقِرَّ بِالْأَئِمَّةِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ الْمُنْكِرَ لِوَلَدِي كَمَنْ أَقَرَّ بِجَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَ رُسُلِهِ ثُمَّ أَنْكَرَ نُبُوَّةَ رَسُولِ اللَّهِ(ص) لِأَنَّ طَاعَةَ آخِرِنَا كَطَاعَةِ أَوَّلِنَا وَ الْمُنْكِرَ لِآخِرِنَا كَالْمُنْكِرِ لِأَوَّلِنَا أَمَا إِنَ لِوَلَدِي غَيْبَةً يَرْتَابُ فِيهَا النَّاسُ إِلَّا مَنْ عَصَمَهُ اللَّهُ»[۲۶].
- «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيِّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى فَاطِمَةَ(س) وَ بَيْنَ يَدَيْهَا لَوْحٌ فِيهِ أَسْمَاءُ الْأَوْصِيَاءِ فَعَدَدْتُ اثْنَيْ عَشَرَ آخِرُهُمُ الْقَائِمُ ثَلَاثَةٌ مِنْهُمْ مُحَمَّدٌ وَ أَرْبَعَةٌ مِنْهُمْ عَلِيٌّ»[۲۷].
- «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى الْعَطَّارُ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِي عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْعُصْفُرِيِّ عَنْ عَمْرِو بْنِ ثَابِتٍ عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ عَلِيَّ بْنَ الْحُسَيْنِ(ع) يَقُولُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِيّاً وَ الْأَئِمَّةَ الْأَحَدَ عَشَرَ مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ أَرْوَاحاً فِي ضِيَاءِ نُورِهِ يَعْبُدُونَهُ قَبْلَ خَلْقِ الْخَلْقِ يُسَبِّحُونَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ يُقَدِّسُونَهُ وَ هُمُ الْأَئِمَّةُ الْهَادِيَةُ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ(ع)»[۲۸].[۲۹]
جایگاه حدیثی راوی
چنان که گذشت، نام راوی به جهت نداشتن اثر علمی در رجال نجاشی و فهرست شیخ طوسی ذکر نشده تا درباره جایگاه حدیثی‌اش نظر دهند و در رجال شیخ طوسی هم به وثاقتش تصریح نشده است.
علامه حلی نام راوی را در کتاب رجالش عنوان نکرده و ابن داود - رجالی معاصر با علامه حلی - نام احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی را با وصف مهمل در بخش یکم رجال خود که به موثقان و مهملان اختصاص دارد، ذکر کرده است[۳۰]. بدان جهت بعضی از رجالیان به مجهول بودن و عدم وثاقتش نظر دادند.
از قرائن مختلف می‌‌توان وثاقت یا دست‌کم حُسن حال وی را ثابت کرد و به احادیثش اعتبار بخشید؛ از جمله:
- احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی از استادان شیخ صدوق بوده و روایات فراوانی از وی در کتاب‌هایش نقل کرده که در موارد متعددی عبارت «رحمه الله»، «رضی الله عنه» یا «رضوان الله علیه » را درباره‌اش به کار برده است[۳۱] و در اسناد گوناگون، نام احمد بن محمد بن یحیی عطار را در ردیف معتبرترین استادان خود، یعنی پدرش علی بن حسین بن بابویه و محمد بن حسن بن ولید قمی آورده است[۳۲] که نشانه شأن و منزلت بالای او و یکسان انگاشتن اعتبار روایاتش با روایات ابن بابویه و ابن ولید است.
- احمد بن علی بن نوح سیرافی در پی درخواست شاگردش نجاشی طرق پنج‌گانه خود به کتب حسین بن سعید و حسن بن سعید اهوازی را یادآور می‌شود و مطمئن‌ترین طریق به آن کتب را طریق احمد بن محمد بن عیسی معرفی می‌کند و برای آن نیز دو طریق ذکر می‌کند که احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی در یکی از آن دو قرار دارد[۳۳].
- علامه حلی شماری از طرق مرحوم صدوق و شیخ طوسی در مشیخه را که در میان راویان آنها احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی قرار دارد، صحیح معرفی کرده است؛ مانند طریق صدوق به محمد بن علی بن محبوب[۳۴]، عبدالله بن ابی‌یعفور[۳۵] و عبدالرحمن بن حجاج[۳۶]؛ نیز طریق شیخ طوسی به محمد بن یحیی عطار قمی[۳۷]، محمد بن احمد بن یحیی اشعری[۳۸]، احمد بن محمد بن عیسی اشعری[۳۹]، محمد بن علی بن محبوب[۴۰]، و علی بن جعفر[۴۱].
- در عبارت شیخ طوسی که پیش‌تر نقل شد، تصریح شده که شخصیت جلیل القدری مانند تلعکبری [۴۲] از احمد بن محمد بن یحیی عطار روایت کرده و از او اجازه نقل حدیث داشته است، در نتیجه وی از مشایخ اجازه به شمار می‌آید[۴۳].
- رجالی خبیر، نجاشی در بیش از ۱۲۰ طریق خود به صاحبان کتب، به نام احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی اشاره کرده و توسط استادان معتبر و موثق خود از وی در نقل کتب، بهره جسته است. شیخ طوسی نیز در بیش از بیست طریق خود به کتب راویان از احمد بن محمد یحیی نام برده است.
بر این اساس، مشهور بزرگان به وثاقت احمد بن محمد بن یحیی عطار قمی تصریح کردند که به نقل سخن دو تن از آنان بسنده می‌شود:
- شیخ بهایی: "قد يدخل في أسانيد بعض الأحاديث من ليس له ذكر في كتب الجرح والتعديل بمدح ولا قدح غير أن أعاظم علمائنا المتقدمين قدس الله أرواحهم قد اعتنوا بشأنه وأكثروا الرواية عنه وأعيان مشايخنا المتأخرين طاب ثراهم قد حكموا بصحة روايات هو في سندها والظاهر أن هذا القدر كاف في حصول الظن بعدالته وذلك مثل أحمد بن محمد بن الحسن بن الوليد فإن المذكور في كتب الرجال توثيق أبيه وأما هو فغير مذكور بجرح ولا تعديل وهو من مشايخ المفيد والواسطة بينه وبين أبيه والرواية عنه كثيرة ومثل أحمد بن محمد بن يحيي العطار فإن الصدوق يروي عنه كثيراً وهو من مشايخه والواسطة بينه وبين سعد بن عبدالله ومثل الحسين بن الحسن بن أبان...، فهؤلاء وأمثالهم من مشايخ الأصحاب لنا ظن بحسن حالهم وعدالتهم..."[۴۴].
- شیخ حسن فرزند شهید ثانی - أعلی الله مقامهما -: "يروي المتقدمون من علمائنا - رضي الله عنهم - عن جماعة من مشايخهم الذين يظهر من حالهم الاعتناء بشأنهم، وليس لهم ذكر في كتب الرجال؛ والبناء على الظاهر يقتضي إدخالهم في قسم المجهولين، ويشكل بأن قرائن الأحوال شاهدة ببعد اتخاذ أولئك الأجلاء الرجل الضعيف أو المجهول شيخاً يكثرون الرواية عنه ويظهرون الاعتناء به؛ ورأيت لوالدي كلاماً في شأن بعض مشايخ الصدوق قريباً مما قلناه؛ وربما يتوهم أن في ترك التعرض لذكرهم في كتب الرجال إشعاراً بعدم الاعتماد عليهم؛ وليس بشيء، فإن الأسباب في مثله كثيرة، وأظهرها أنه لا تصنيف لهم، وأكثر الكتب المصنفة في الرجال لمتقدمي الأصحاب اقتصروا فيها على ذكر المصنفين، وبيان الطرق إلى رواية كتبهم. هذا؛ ومن الشواهد على ما قلناه، أنك تراهم في كتب الرجال يذكرون عن جمع من الأعيان، أنهم كانوا يروون عن الضعفاء، وذلك على سبيل الإنكار عليهم وإن كانوا لا يعدونه طعناً فيهم؛ فلو لم تكن الرواية عن الضعفاء من خصوصيات من ذكرت عنه لم يكن للإنكار وجه؛ ولولا وقوع الرواية من بعض الأجلاء عمن هو مشهور بالضعف لكان الاعتبار يقتضي عد رواية من هو معروف بالثقة والفضل وجلالة القدر عمن هو مجهول الحال ظاهراً من جملة القرائن القوية على انتفاء الفسق عنه إذا تقرر ذلك فاعلم أن من هذا الباب رواية الشيخ عن أبي الحسين ابن أبي جيد...، ومنه رواية الصدوق، عن محمد بن علي ماجيلويه؛ وأحمد بن محمد بن يحيي العطار وغيرهما، وللشيخ أيضاً روايات كثيرة عن أحمد بن محمد بن يحيي، لكن بواسطة ابن أبي جيد؛ والحسين بن عبيدالله الغضائري. والعلامة يحكم بصحة الإسناد المشتمل على أمثال هؤلاء، وهو يساعد ما قربناه؛ مضافاً إلي أن الرواية عنهم تكون في الغالب متعلقة بكتب السلف منضمة إلي طرق أخري واضحة، لكنهم من حيث ظهور الحال عندهم لا يفرقون بين طريق و طريق، ولهم رغبة في تكثير الطرق، والتفنن فيها؛ وما ظنوا أن الأمر ينتهي إلى ما انتهى إليه ليتحرزوا عن مثل ذلك؛ ومن أكثر مراجعة كتبهم، وأطال الممارسة لكلامهم لا يبقى في خاطره من هذه الجهات شك[۴۵].[۴۶]
جستارهای وابسته
- محمد بن یحیی عطار قمی (پدر)
منابع
پانویس
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵، ص۴۱۳، ش۵۹۷۹؛ الرجال (ابن داود)، ص۴۴، ص۱۳۳؛ نقد الرجال، ج۱، ص۱۷۲، ش۳۴۳ و ۳۴۴؛ الوجیزة فی الرجال، ص۲۴، ش۱۳۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۷۱، ش۴۴۱ و ۴۴۲؛ منهج المقال، ج۲، ص۲۰۹، ش۳۶۷ و ۳۶۸؛ إکلیل المنهج، ص۱۲۵، ش۱۱۹؛ تعلیقة علی منهج المقال، ص۷۹؛ منتهی المقال، ج۱، ص۳۴۸، ش۲۵۱؛ تکملة الرجال، ج۱، ص۲۵۱؛ الفوائد الرجالیه (سید بحرالعلوم)، ج۲، ص۲۰؛ شعب المقال، ص۱۶۲، ش۱۴، مجمع الرجال، ج۱، ص۱۶۷؛ طرائف المقال، ج۱، ص۱۶۰، ش۸۰۲؛ بهجة الآمال، ج۲، ص۱۵۶؛ تنقیح المقال، ج۸، ص۱۱۰، ش۱۶۰۴ - ۵۶۴؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۸۳، ش۱۷۳۹؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۶۵۵، ش۵۹۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۳، ص۱۲۰، ش۹۳۱ و ۹۳۲.
- ↑ اریکه او گستره آسمان‌ها و زمین است سوره بقره، آیه ۲۵۵.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۲، ص۴۰۴ به نقل از التوحید، ص۳۲۷.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۷۹-۱۸۰.
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵. ضمیر مستتر سمع و بارز له - چنانچه از بررسی راویان در "من لم یرو عن الأئمه(ع)" نیز اسناد روایات استفاده می‌شود. به تلعکبری بازگشت می‌کند؛ نه به ابن أبی جید.
- ↑ شخص دوم أحمد بن هارون الفامی است که قبل از عنوان أحمد بن محمد بن یحیی در رجال الطوسی از وی نام برده شده و مقصود از أبو جعفر ابن بابویه شیخ صدوق است.
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۱۳، ش۵۹۷۹ و ۵۹۷۸.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۸۰-۱۸۱.
- ↑ "وسمع منه سنة ست وخمسین وثلاثمائة؛ (الرجال (طوسی)، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵).
- ↑ الموسوعة الرجالیه، طبقات رجال الفقیه، ص۱۹۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۸۱.
- ↑ ر.ک: الأمالی (صدوق)، ص۱۲۵ (ح۶)، ۱۴۱ (ح۶)، ۲۲۱ (ح۸)؛ و....
- ↑ مقتضب الأثر، ص۹؛ الإختصاص، ص۱۹۵، ۲۰۲، و....
- ↑ الأمالی (صدوق)، ص۶۲، ح۵؛ کفایة الأثر، ص۲۹۵.
- ↑ الإختصاص، ص۱۲.
- ↑ دلائل الإمامه، ص۳۲۲، ح۲۷۳.
- ↑ تهذیب الأحکام، ج۱، ص۲۳۵، ح۱۰؛ تهذیب الأحکام (مشیخه)، ج۱۰، ص۳۴؛ رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵.
- ↑ الإستبصار، ج۲، ص۶، ح۱؛ رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵؛ تهذیب الأحکام (مشیخه)، ج۱۰، ص۳۴.
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵؛ فلاح السائل، ص۱۳۵.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۲۷، ۴۴۷، ۴۹۲، ۵۰۸، ۵۲۳ و ۵۲۸.
- ↑ رجال النجاشی، ص۱۳، ش۸، و ص۳۶، ش۷۲، و....
- ↑ کفایة الأثر، ص۲۹۴.
- ↑ إعلام الوری، ص۳۴۹.
- ↑ فلاح السائل، ص۱۷۶.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۸۱-۱۸۲.
- ↑ کفایة الأثر، ص۲۹۵.
- ↑ عیون أخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۴۶، ح۶.
- ↑ کمال الدین، ج۱، ص۳۱۸، ح۱.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۸۲-۱۸۴.
- ↑ الرجال (ابن داود)، ص۴۴، ش۱۳۳.
- ↑ الأمالی (صدوق)، ص۸۱ (ح۱۶)، ۲۰۲ (ح۱۶)، ۲۰۶ (ح۷)، ۲۲۱ (ح۸)، ۲۴۰ (ح۹)، ۲۴۴ (ح۱)، ۲۵۵ (ح ۸)، ۲۶۸ (ح۱۶)، ۲۸۱ (ح۱۲) و ۲۸۹ (ح۱۱)؛ و....
- ↑ الأمالی (صدوق)، ص۸۱، ح۱۶؛ الخصال، ج۲، ص۶۴۷ (ح۳۵ و ۳۸)، ۶۴۸ (ح ۳۹ -۴۱)، ۶۴۹ (ح ۴۲- ۴۴)، ۶۵۰ (ح۴۹) و ۶۵۱ (۵۲).
- ↑ "أخبرنا بهذه الكتب غير واحد من أصحابنا من طرق مختلفة كثيرة. فمنها ما كتب إلي به أبو العباس أحمد بن علي بن نوح السيرافي، رحمه الله، في جواب كتابي إليه: و الذي سألت تعريفه من الطرق إلى كتب الحسين بن سعيد الأهوازي رضي الله عنه، فقد روى عنه أبو جعفر أحمد بن محمد بن عيسى الأشعري القمي، و أبو جعفر أحمد بن محمد بن خالد البرقي، و الحسين بن الحسن بن أبان، و أحمد بن محمد بن الحسن بن السكن القرشي البردعي، و أبو العباس أحمد بن محمد الدينوري. فأما ما عليه أصحابنا و المعول عليه ما رواه عنهما أحمد بن محمد بن عيسى، أخبرنا الشيخ الفاضل أبو عبد الله الحسين بن علي بن سفيان البزوفري فيما كتب إلي في شعبان سنة اثنتين و خمسين و ثلاثمائة قال: حدثنا أبو علي الأشعري أحمد بن إدريس بن أحمد القمي قال: حدثنا أحمد بن محمد بن عيسى، عن الحسين بن سعيد بكتبه الثلاثين كتابا. و أخبرنا أبو علي أحمد بن محمد بن يحيى العطار القمي قال: حدثنا أبي و عبد الله بن جعفر الحميري و سعد بن عبد الله جميعا، عن أحمد بن محمد بن عيسى"؛ (رجال النجاشی، ص۵۷. ش۱۳۶ و ۱۳۷)
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۵۲۳؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۸۱.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۲۷؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۷.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۴۴۷؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۸.
- ↑ تهذیب الاحکام (المشیخه)، ص۳۳؛ الاستبصار، ج۴، ص۳۱۱؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۵ و ۲۷۶.
- ↑ تهذیب الاحکام (المشیخه)، ص۷۱؛ الاستبصار، ج۴، ص۳۲۳؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۶.
- ↑ تهذیب الاحکام (المشیخه)، ص۷۵؛ الاستبصار، ج۴، ص۳۲۴؛ خلاصة الاقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۶.
- ↑ تهذیب الاحکام (المشیخه)، ص۷۲؛ الاستبصار، ج۴، ص۳۲۴؛ خلاصة الاقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۶.
- ↑ تهذیب الاحکام (المشیخه)، ص۸۶؛ الاستبصار، ج۴، ص۳۴۰؛ خلاصة الاقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۲۷۶.
- ↑ نجاشی: "كان وجها في أصحابنا، ثقة، معتمدا لا يطعن عليه. له كتب، منها: كتاب الجوامع في علوم الدين. كنت أحضر في داره مع ابنه أبي جعفر، و الناس يقرءون عليه"؛ (رجال النجاشی، ص۴۳۹).
- ↑ "أحمد بن محمد بن یحیی، العطار القمی، روی عنه التلعكبری،... و سمع منه سنة ست و خمسین و ثلاثمائة، و له منه إجازة"؛ (رجال الطوسی، ص۴۱۰، ش۵۹۵۵).
- ↑ مشرق الشمسین، ص۲۷۶.
- ↑ منتقی الجمان، ج۱، فائده نهم، ص۳۹.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۳، ص ۱۸۴-۱۸۹.