←مفهومشناسی
(صفحهای تازه حاوی «{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = مسئولیت در نهج البلاغه - مسئولیت در کلام اسلامی - مسئولیت در فقه سیاسی - مسئولیت در معارف و سیره نبوی - مسئولیت در معارف و سیره علوی - مسئولیت در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی| پرسش...» ایجاد کرد) برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
|||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
== مفهومشناسی == | == مفهومشناسی == | ||
«مسئولیت» به معنای متعهد و موظف بودن در برابر کسی یا چیزی آمده است<ref>دهخدا، فرهنگلغت دهخدا، ۱۲/۱۸۴۶۵.</ref> و به عهدهدار شدن کاری و پذیرش پیامدهای آن گفته میشود.<ref>انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۷/۷۰۱۴–۷۰۱۵.</ref> واژه تکلیف به معنای درخواست چیزی از کسی است که در آن [[رنج]] است یا ارتکاب کاری است که فوق [[طاقت]] است،<ref>دهخدا، فرهنگلغت دهخدا، ۴/۶۰۵۶؛ مطهری، مجموعه آثار، ۲/۲۹۳.</ref> و [[ارتباط]] نزدیکی با مفهوم مسئولیت دارد. این دو، در اصلِ [[لزوم]] و [[وجوب]] اجرای یک دستور شرعی یا [[عرفی]] مشترکاند.<ref>دهخدا، فرهنگ لغت دهخدا، ۱۴/۲۰۵۲۲.</ref> میان تکلیف، مسئولیت و [[حق]] در [[امور اجتماعی]] و [[روابط انسانی]] ارتباط و تلازم وجود دارد. هیچ حقی یک طرفه نیست و حق همانگونه که [[امیرالمؤمنین علی]]{{ع}} فرموده، برای هر کس سودی داشته باشد، در برابر مسئولیت و تکلیفی نیز با خود دارد. حقِ یک سویه و بدون [[مسئولیت]]، تنها برای خداست اما [[خداوند]] نیز با [[لطف]] خود آن را دوسویه قرار دادهاست؛<ref>نهج البلاغه، خ۲۰۷، ۳۰۸.</ref> البته از آنجایی که تکلیفها و مسئولیتهای [[دینی]] [[انسان]]، برای [[تأمین منافع]] و [[مصالح دنیوی و اخروی]] او قرار داده شده، همه تکلیفها در واقع به [[حقوق انسان]] بازمیگردند.<ref>جوادی آملی، حق و تکلیف در اسلام، ۴۱–۴۲.</ref> | |||
انسان به اعتبار [[شایستگی]] و صلاحیت [[فطری]]<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۲۲/۱۳۲.</ref> و برخورداری از نیروی [[اختیار]]، [[اراده]]، [[عقل]] و [[آزادی]]<ref>امینی، مهار قدرت در مردمسالاری دینی، ۱۱۱.</ref> [[مسئول]] است. این مسئولیت در مرحله نخست، تنها در برابر خداوند است که مالک همه چیز است و همه هستی به [[قدرت]] او سرِ پاست و اگر خداوند برای بعضی از افراد یا اشیا، [[حقوقی]] و مالکیتی قرار داده باشد مانند [[اولیای الهی]]، [[والدین]]، [[جامعه]] و [[طبیعت]]، [[انسان]] در برابر آنان نیز مسئول خواهد بود و این مسئولیت در راستا و شعاع [[مسئولیت انسان]] در برابر خداوند و از شاخهها و [[شئون]] آن بهشمار میآید و در عرض آن نیست<ref>مصباح یزدی، فلسفه اخلاق، ۱۳۸–۱۴۰.</ref> | انسان به اعتبار [[شایستگی]] و صلاحیت [[فطری]]<ref>مطهری، مجموعه آثار، ۲۲/۱۳۲.</ref> و برخورداری از نیروی [[اختیار]]، [[اراده]]، [[عقل]] و [[آزادی]]<ref>امینی، مهار قدرت در مردمسالاری دینی، ۱۱۱.</ref> [[مسئول]] است. این مسئولیت در مرحله نخست، تنها در برابر خداوند است که مالک همه چیز است و همه هستی به [[قدرت]] او سرِ پاست و اگر خداوند برای بعضی از افراد یا اشیا، [[حقوقی]] و مالکیتی قرار داده باشد مانند [[اولیای الهی]]، [[والدین]]، [[جامعه]] و [[طبیعت]]، [[انسان]] در برابر آنان نیز مسئول خواهد بود و این مسئولیت در راستا و شعاع [[مسئولیت انسان]] در برابر خداوند و از شاخهها و [[شئون]] آن بهشمار میآید و در عرض آن نیست<ref>مصباح یزدی، فلسفه اخلاق، ۱۳۸–۱۴۰.</ref> |