آیه مباهله در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پانویس) |
(←پانویس) |
||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
[[رده:مباهله]] | [[رده:مباهله]] | ||
[[رده:آیات امامت]] | [[رده:آیات امامت]] | ||
نسخهٔ ۱۱ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۰۸
این مدخل زیرشاخهٔ بحث آیه مباهله است. آیه مباهله از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آیه مباهله در قرآن - آیه مباهله در علوم قرآنی - آیه مباهله در حدیث - آیه مباهله در کلام اسلامی - آیه مباهله در فقه اسلامی - آیه مباهله در معارف و سیره حسینی - آیه مباهله در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
روایاتی ذیل آیه مباهله وارد شده است که به فهم درست معنای آیه و دلالت آن کمک می‌کند. این روایات علاوه بر منابع حدیثی، تفسیری و تاریخی شیعه در صحاح، مسانید و دیگر منابع حدیثی، تفسیری و تاریخی اهل سنت نیز از طرق مختلف از عده‌ای صحابه، مانند: عبدالله بن عباس، سعد بن ابی‌وقاص، جابر بن عبدالله، حذیفه بن یمان، عمرو بن سعید، داوود بن ابوهند و احمد یشکری، نقل شده است. طبق این روایات، آیه مباهله در شأن پیامبر، علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) نازل شده است.
- در برخی از این روایات، تنها این مطلب بیان شده است که پیامبر(ص) با اشاره به علی، فاطمه و حسنین(ع) فرمود: «اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلِي»[۱]. نظیر این تعبیر در روایات مربوط به شأن نزول آیه تطهیر[۲] نیز آمده است[۳]. به دلیل این گونه روایات است که دانشمندان اسلامی عنوان “اهل بیت پیامبر” را هرگاه بدون قرینه به کار رود، مخصوص اهل کساء و اهل مباهله دانسته و احکام ویژه‌ای را ـ که برای اهل‌بیت پیامبر بیان شده ـ مخصوص آنان شمرده‌اند.
- در برخی از روایات آمده که پیامبر(ص) از علی، فاطمه و حسنین(ع) خواست که هرگاه او دعا کرد آنان آمین بگویند[۴]. این امر گواه آن است که وجود آنان در مباهله داشته است. درخواست پیامبر(ص) از آنان که بر دعای او آمین بگویند نیز گواه این مطلب است.
- در روایات اهل‌سنت در این باره که مصداق ﴿أَبْنَاءَنَا﴾ حسن و حسین(ع) و مصداق ﴿نِسَاءَنَا﴾ فاطمه زهرا(س) است اختلافی وجود ندارد، اما درباره اینکه مصداق ﴿أَنْفُسَنَا﴾ چه کسی است، روایات دو دسته‌اند: در برخی از آنها ﴿أَنْفُسَنَا﴾ بر علی(ع) تطبیق شده است؛ زیرا آمده است که پیامبر به حسنین، فاطمه و علی(ع) اشاره کرد و فرمود: «هَؤُلَاءِ أَبْنَاؤُنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أَنْفُسُنَا»[۵]، و در برخی دیگر ﴿أَنْفُسَنَا﴾ بر پیامبر(ص) و علی(ع) تطبیق شده است. این مطلب از عبدالله بن عباس و جابر بن عبدالله انصاری نقل شده است[۶]، ولی در روایات شیعه، تنها وجه اول آمده است[۷]. با این حال، در سخنان مفسران شیعه هر دو وجه بیان شده است[۸]. می‌توان گفت هر دو وجه درست است، هرگاه مجموع شرکت‌کنندگان در مباهله مورد توجه باشد، مصداق ﴿أَنْفُسَنَا﴾ پیامبر(ص) و علی(ع) خواهد بود، و هرگاه به کسانی که پیامبر(ص) با خود همراه آورد توجه شود، مصداق ﴿أَنْفُسَنَا﴾ علی(ع) خواهد بود[۹].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ صحیح مسلم، ج۴، باب فضایل علی بن ابی‌طالب، حدیث ۳۲؛ سنن ترمذی، ج۴، باب مناقب علی بن ابی‌طالب، حدیث ۳۷۲۴.
- ↑ ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا﴾ «جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند» سوره احزاب، آیه ۳۳.
- ↑ اسباب النزول، ص۲۳۹؛ المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۴۱۶؛ خصائص امیرالمؤمنین(ع)، ص۳۳، حدیث ۱۱.
- ↑ الدر المنثور، ج۲، ص۲۲۰؛ نور الابصار، ص۲۲۳-۲۲۴؛ مطالب السؤول، ص۴۹.
- ↑ شواهد التنزیل، ص۱۲۱، حدیث ۱۶۸؛ ص۱۲۲، حدیث ۱۶۹؛ ص۱۲۷، حدیث ۱۷۵.
- ↑ الدر المنثور، ج۲، ص۲۱۹؛ شواهد التنزیل، ص۱۲۴-۱۲۵؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج۲، ص۵۲.
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۸۶-۲۹۰.
- ↑ التبیان، ج۲، ص۴۸۵؛ مجمع البیان، ج۱، ص۴۵۳.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت، ص۲۷.