رشوه در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
رشوه در لغت، به معنای پاره است<ref>فرهنگ معین، ج۲، ص۱۶۵۸؛ لغت‌نامه دهخدا، ج۸، ص۱۲۰۹۱.</ref> و در اصطلاح [[فقهی]]، جنس یا پولی است که [[قاضی]]، جهت صدور [[حکم]] یا کمک [[فکری]] به یکی از [[اصحاب]] دعوی، درخواست و اخذ می‌کند<ref>مکاسب، ج۱، ص۲۴۰؛ مفتاح الکرامه، ج۱۲، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۴۷-۱۴۶؛ مصباح الفقاهه، ج۱، ص۲۶۳-۲۶۲.</ref> و در اصطلاح [[فقه سیاسی]] [[مالی]] است که در ازای صدور [[حکم]]، به ارباب [[قضا]] دهند و یا از روی [[ترس]] و یا به [[طمع]] رسیدن به منصبی از [[مناصب]] دیوانی و اجرایی، به [[کارگزاران]] و | رشوه در لغت، به معنای پاره است<ref>فرهنگ معین، ج۲، ص۱۶۵۸؛ لغت‌نامه دهخدا، ج۸، ص۱۲۰۹۱.</ref> و در اصطلاح [[فقهی]]، جنس یا پولی است که [[قاضی]]، جهت صدور [[حکم]] یا کمک [[فکری]] به یکی از [[اصحاب]] دعوی، درخواست و اخذ می‌کند<ref>مکاسب، ج۱، ص۲۴۰؛ مفتاح الکرامه، ج۱۲، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۴۷-۱۴۶؛ مصباح الفقاهه، ج۱، ص۲۶۳-۲۶۲.</ref> و در اصطلاح [[فقه سیاسی]] [[مالی]] است که در ازای صدور [[حکم]]، به ارباب [[قضا]] دهند و یا از روی [[ترس]] و یا به [[طمع]] رسیدن به منصبی از [[مناصب]] دیوانی و اجرایی، به [[کارگزاران]] و صاحبان مناصب [[حکومتی]] اعطا نمایند<ref>ماوردی، الاحکام السلطانیه، ص۷۵ و ۱۲۵.</ref>. | ||
رشوه‌خواری از آفات [[سیاست]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.</ref> و از عوامل مهم [[فساد]] [[اداری]]، [[اجتماعی]] و عاملی در جهت تضییع [[حقوق]] افراد [[جامعه]] و [[نافرمانی]] از [[خداوند]] است<ref>تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۶۸؛ وسایل الشیعه، ج۱۲، باب ۵ من ابواب ما یکتسب به، حدیث ۲، ۸، ۱۰، ۱۲ و ۱۶.</ref>. | رشوه‌خواری از آفات [[سیاست]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.</ref> و از عوامل مهم [[فساد]] [[اداری]]، [[اجتماعی]] و عاملی در جهت تضییع [[حقوق]] افراد [[جامعه]] و [[نافرمانی]] از [[خداوند]] است<ref>تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۶۸؛ وسایل الشیعه، ج۱۲، باب ۵ من ابواب ما یکتسب به، حدیث ۲، ۸، ۱۰، ۱۲ و ۱۶.</ref>. | ||
اولین رشوه [[سیاسی]] که آشکارا در | اولین رشوه [[سیاسی]] که آشکارا در تاریخ اسلام رخ داد، رشوه [[عمرو بن عاص]] از [[معاویة بن ابی‌سفیان]] راجع به [[ولایت]] [[مصر]] بوده است<ref>نهج البلاغه، خطبه ۲۶؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۷۱.</ref>. [[امام علی]] {{ع}} راجع به رشوه‌خواری و آفات آن می‌فرماید: | ||
“شما [[نیک]] می‌دانید که هرگز نسزد که نوامیس، [[خون‌ها]]، دستاوردها، [[قوانین]] و [[رهبری]] [[مسلمانان]] در [[اختیار]] گرسنه چشمی باشد که [[اموال]] [[مسلمانان]] را میدان تاخت و تاز آزمندی‌اش سازد... و یا رشوه‌خواری که [[حقوق]] را پایمال کرده و [[سیر]] پرونده را در هر مرحله متوقف سازد”<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۱۵.</ref> | “شما [[نیک]] می‌دانید که هرگز نسزد که نوامیس، [[خون‌ها]]، دستاوردها، [[قوانین]] و [[رهبری]] [[مسلمانان]] در [[اختیار]] گرسنه چشمی باشد که [[اموال]] [[مسلمانان]] را میدان تاخت و تاز آزمندی‌اش سازد... و یا رشوه‌خواری که [[حقوق]] را پایمال کرده و [[سیر]] پرونده را در هر مرحله متوقف سازد”<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۱۵.</ref> | ||
نسخهٔ ۲۸ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۴۰
این مدخل زیرشاخهٔ بحث رشوه است. رشوه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: رشوه در فقه سیاسی - رشوه در جامعه‌شناسی اسلامی - نفی رشوه در معارف و سیره نبوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
رشوه در لغت، به معنای پاره است[۱] و در اصطلاح فقهی، جنس یا پولی است که قاضی، جهت صدور حکم یا کمک فکری به یکی از اصحاب دعوی، درخواست و اخذ می‌کند[۲] و در اصطلاح فقه سیاسی مالی است که در ازای صدور حکم، به ارباب قضا دهند و یا از روی ترس و یا به طمع رسیدن به منصبی از مناصب دیوانی و اجرایی، به کارگزاران و صاحبان مناصب حکومتی اعطا نمایند[۳].
رشوه‌خواری از آفات سیاست[۴] و از عوامل مهم فساد اداری، اجتماعی و عاملی در جهت تضییع حقوق افراد جامعه و نافرمانی از خداوند است[۵].
اولین رشوه سیاسی که آشکارا در تاریخ اسلام رخ داد، رشوه عمرو بن عاص از معاویة بن ابی‌سفیان راجع به ولایت مصر بوده است[۶]. امام علی (ع) راجع به رشوه‌خواری و آفات آن می‌فرماید: “شما نیک می‌دانید که هرگز نسزد که نوامیس، خون‌ها، دستاوردها، قوانین و رهبری مسلمانان در اختیار گرسنه چشمی باشد که اموال مسلمانان را میدان تاخت و تاز آزمندی‌اش سازد... و یا رشوه‌خواری که حقوق را پایمال کرده و سیر پرونده را در هر مرحله متوقف سازد”[۷].[۸]
منابع
پانویس
- ↑ فرهنگ معین، ج۲، ص۱۶۵۸؛ لغت‌نامه دهخدا، ج۸، ص۱۲۰۹۱.
- ↑ مکاسب، ج۱، ص۲۴۰؛ مفتاح الکرامه، ج۱۲، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۴۷-۱۴۶؛ مصباح الفقاهه، ج۱، ص۲۶۳-۲۶۲.
- ↑ ماوردی، الاحکام السلطانیه، ص۷۵ و ۱۲۵.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.
- ↑ تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۶۸؛ وسایل الشیعه، ج۱۲، باب ۵ من ابواب ما یکتسب به، حدیث ۲، ۸، ۱۰، ۱۲ و ۱۶.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۶؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۷۱.
- ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.
- ↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۱۵.