جبایه: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
 
خط ۲: خط ۲:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
جبایه در لغت جمع‌آوری است<ref>لغت‌نامه دهخدا، ج۵، ص۷۴۸۵؛ مجمع البحرین، ج۱، ص۸۰.</ref> و در اصطلاح، به خصوص جمع‌آوری [[مالیات]] گفته می‌شد. جبایه در اوایل [[هجرت]]، ویژه [[زکات]] بوده و پس از [[جنگ بدر]] و به دست آمدن [[غنایم]] و [[لزوم]] [[گرفتن جزیه]] از [[یهودیان]] و [[مسیحیان]]، شامل [[غنایم]] و [[جزیه]] نیز شد و نیز بعد از [[فتح]] [[شام]]، [[عراق]] و [[مصر]]، [[خراج]] و [[عشور]] را هم در برگرفت.
جبایه در لغت جمع‌آوری است<ref>لغت‌نامه دهخدا، ج۵، ص۷۴۸۵؛ مجمع البحرین، ج۱، ص۸۰.</ref> و در اصطلاح، به خصوص جمع‌آوری [[مالیات]] گفته می‌شد. جبایه در اوایل [[هجرت]]، ویژه [[زکات]] بوده و پس از [[جنگ بدر]] و به دست آمدن [[غنایم]] و [[لزوم]] [[گرفتن جزیه]] از [[یهودیان]] و [[مسیحیان]]، شامل [[غنایم]] و [[جزیه]] نیز شد و نیز بعد از [[فتح]] [[شام]]، [[عراق]] و [[مصر]]، [[خراج]] و عشور را هم در برگرفت.


همین‌طور مصادر جبایه، گسترده شد، به گونه‌ای که زمان [[عباسیان]]، به یازده مورد رسید؛ نظیر [[صدقه]]، [[جزیه]]، [[خراج]]، مکوس ([[پول]] گمرکی) و فرده ([[مالیات]] سرشماری)، ملاحات (دریانوردی)، اسماک (ماهیگیری)، اعشار سفن ([[مالیات]] کشتی‌ها)، اخماس، معادن، مراصد (عوارض راه‌ها)، غلّه دارالضرب، مستغلات و [[ضرائب]] الصناعه (کارخانجات). از این میان، جبایه در [[خراج]] معروف‌تر است؛ چرا که [[خراج]]، بیشترین منبع درآمد [[حکومت اسلامی]] را تشکیل می‌داد<ref>تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۴؛ مقدمه ابن خلدون، ص۲۷۹.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۷۱.</ref>
همین‌طور مصادر جبایه، گسترده شد، به گونه‌ای که زمان [[عباسیان]]، به یازده مورد رسید؛ نظیر [[صدقه]]، [[جزیه]]، [[خراج]]، مکوس ([[پول]] گمرکی) و فرده ([[مالیات]] سرشماری)، ملاحات (دریانوردی)، اسماک (ماهیگیری)، اعشار سفن ([[مالیات]] کشتی‌ها)، اخماس، معادن، مراصد (عوارض راه‌ها)، غلّه دارالضرب، مستغلات و [[ضرائب]] الصناعه (کارخانجات). از این میان، جبایه در [[خراج]] معروف‌تر است؛ چرا که [[خراج]]، بیشترین منبع درآمد [[حکومت اسلامی]] را تشکیل می‌داد<ref>تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۴؛ مقدمه ابن خلدون، ص۲۷۹.</ref>.<ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۷۱.</ref>

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ فوریهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۱۴

مقدمه

جبایه در لغت جمع‌آوری است[۱] و در اصطلاح، به خصوص جمع‌آوری مالیات گفته می‌شد. جبایه در اوایل هجرت، ویژه زکات بوده و پس از جنگ بدر و به دست آمدن غنایم و لزوم گرفتن جزیه از یهودیان و مسیحیان، شامل غنایم و جزیه نیز شد و نیز بعد از فتح شام، عراق و مصر، خراج و عشور را هم در برگرفت.

همین‌طور مصادر جبایه، گسترده شد، به گونه‌ای که زمان عباسیان، به یازده مورد رسید؛ نظیر صدقه، جزیه، خراج، مکوس (پول گمرکی) و فرده (مالیات سرشماری)، ملاحات (دریانوردی)، اسماک (ماهیگیری)، اعشار سفن (مالیات کشتی‌ها)، اخماس، معادن، مراصد (عوارض راه‌ها)، غلّه دارالضرب، مستغلات و ضرائب الصناعه (کارخانجات). از این میان، جبایه در خراج معروف‌تر است؛ چرا که خراج، بیشترین منبع درآمد حکومت اسلامی را تشکیل می‌داد[۲].[۳]

منابع

پانویس

  1. لغت‌نامه دهخدا، ج۵، ص۷۴۸۵؛ مجمع البحرین، ج۱، ص۸۰.
  2. تاریخ التمدن الاسلامی، ج۲، ص۳۲۴؛ مقدمه ابن خلدون، ص۲۷۹.
  3. فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۷۱.