تحریم در فقه سیاسی

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث تحریم است. "تحریم" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

تحریم در قرآن | تحریم در حدیث | تحریم در فقه سیاسی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل تحریم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• تحریم: منع، ممنوع و در مقابل حلال.
• ﴿أَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا﴾.
• حرام چیزی است که به واسطه تسخیر الهی ﴿وَحَرَّمْنَا عَلَيْهِ الْمَرَاضِعَ﴾ یا به واسطه قوه قهریّه ﴿إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ﴾ یا به واسطه حکم شرع ﴿قُلْ لَا أَجِدُ فِي مَا أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّمًا عَلَى طَاعِمٍ يَطْعَمُهُ﴾ یا به واسطه حکم عقل از آن منع شده است.
• نمونه‌ای از آیات روشنگری که به‌صراحت عناوین کلّی محرّمات الهی را بر می‌شمارد، آیات ﴿سَنُلْقِي فِي قُلُوبِ الَّذِينَ كَفَرُوا الرُّعْبَ بِمَا أَشْرَكُوا بِاللَّهِ مَا لَمْ يُنَزِّلْ بِهِ سُلْطَانًا وَمَأْوَاهُمُ النَّارُ وَبِئْسَ مَثْوَى الظَّالِمِينَ وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَعَصَيْتُمْ مِنْ بَعْدِ مَا أَرَاكُمْ مَا تُحِبُّونَ مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا وَمِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الْآخِرَةَ ثُمَّ صَرَفَكُمْ عَنْهُمْ لِيَبْتَلِيَكُمْ وَلَقَدْ عَفَا عَنْكُمْ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ تُصْعِدُونَ وَلَا تَلْوُونَ عَلَى أَحَدٍ وَالرَّسُولُ يَدْعُوكُمْ فِي أُخْرَاكُمْ فَأَثَابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ لِكَيْلَا تَحْزَنُوا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا مَا أَصَابَكُمْ وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾ است که شامل ده عنوان از محرمات الهی می‌باشد و به "وصایای عشره" (ده‌گانه) مشهور است.
• خداوند متعال رسولش و اوصیای بعد از او را امر به تبلیغ این آیات فرموده است: ﴿لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ﴾. وصایای ده‌گانه الهی عبارت‌اند از:

1. شرک‌ نورزیدن به خداوند ﴿أَلَّا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا﴾؛
2. احسان به والدین ﴿وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا﴾؛
3. تحریم قتل اولاد ﴿وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ﴾؛
4. تحریم ارتکاب فساد و فحشاء ﴿وَلَا تَقْرَبُوا الْفَوَاحِشَ﴾؛
5. منع قتل نفس "بناحق" ﴿وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ﴾؛
6. حفاظت از مال یتیم ﴿وَلَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ﴾؛
7. وفای به وزنه و ترازو به انصاف ﴿وَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ بِالْقِسْطِ﴾؛
8. عدالت‌ورزی در گفتار و قضاوت ﴿وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُوا وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى﴾؛
9. وفای به عهد ﴿وَبِعَهْدِ اللَّهِ أَوْفُوا﴾.

• ابن‌عباس فرموده، این آیات محکماتی که خداوند در سوره انعام ذکر فرموده، مورد اتفاق همه ادیان و شرایع است و هیچ‌گاه در میان امتی نسخ نشده است.

منابع

• نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: