تنبیه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '"]]، دائر' به '»، [[دائر') |
|||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
[[تنبیه]] مصدر باب تفعیل از ریشه "ن ـ ب ـ ه" است. این واژه که ابتدا به معنای بیدار کردن به کار می‌‌رفته، <ref>لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۸، "نبه".</ref> به مرور [[زمان]] و پس از ورود به [[زبان فارسی]] افزون بر کاربرد در معنای بیدار کردن، معانی هوشیار کردن و [[آگاه کردن]] پس از [[غفلت]] را نیز به خود گرفته است. سپس در کاربرد مجازی و در عرف عام، چوب یا کتک زدن، [[سیاست]] کردن کوته اندیشان <ref>لغت نامه، ج ۴، ص ۶۱۴۵ - ۶۱۴۶، "تنبیه".</ref> و [[تأدیب]] و گوشمال دادن را نیز تنبیه گفته‌اند.<ref>فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۱۱۴۸، "تنبیه".</ref> | [[تنبیه]] مصدر باب تفعیل از ریشه "ن ـ ب ـ ه" است. این واژه که ابتدا به معنای بیدار کردن به کار می‌‌رفته، <ref>لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۸، "نبه".</ref> به مرور [[زمان]] و پس از ورود به [[زبان فارسی]] افزون بر کاربرد در معنای بیدار کردن، معانی هوشیار کردن و [[آگاه کردن]] پس از [[غفلت]] را نیز به خود گرفته است. سپس در کاربرد مجازی و در عرف عام، چوب یا کتک زدن، [[سیاست]] کردن کوته اندیشان <ref>لغت نامه، ج ۴، ص ۶۱۴۵ - ۶۱۴۶، "تنبیه".</ref> و [[تأدیب]] و گوشمال دادن را نیز تنبیه گفته‌اند.<ref>فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۱۱۴۸، "تنبیه".</ref> | ||
امروزه اصطلاح تنبیه بیش از هر چیز به حوزه [[علوم]] [[تربیتی]] و [[روانشناسی]] و به ویژه به مبحث "تقویت کننده‌های منفی" اختصاص داشته، تعریفی خاص یافته است. روان شناسان، به‌کارگیری محرک ناراحت کننده برای کاستن از احتمال وقوع [[رفتاری]] نامطلوب را تنبیه می‌‌نامند <ref>زمینه روانشناسی، ج ۱، ص ۲۱۳؛ فرهنگ توصیفی روانشناسی، ص ۱۰۳. </ref> که عموما در پی رفتاری [[ناشایست]] صورت می‌‌پذیرد.<ref>فرهنگ توصیفی روانشناسی، ص ۱۰۳. </ref> زیربنای [[تربیت اسلامی]]، [[رحمت]]، گذشت، [[ارشاد]]، [[نصیحت]] و [[بشارت]] است و جایگاه تنبیه و [[مجازات]] ـ که خود جلوه ای از [[دوستی]] و [[محبت]] برای [[اصلاح]] و [[تربیت]] است و نه ابزار انتقامجویی ـ در مراحل بعدی و تنها به صورت عامل بازدارنده از [[انحراف]] و [[ناهنجاری]] مطرح است<ref>راهنما، ج ۳، ص ۳۶۹؛ جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۲۰۲. </ref>.<ref>[[عبدالرضا حدادیان|حدادیان، عبدالرضا]]، [[تنبیه (مقاله)|مقاله " | امروزه اصطلاح تنبیه بیش از هر چیز به حوزه [[علوم]] [[تربیتی]] و [[روانشناسی]] و به ویژه به مبحث "تقویت کننده‌های منفی" اختصاص داشته، تعریفی خاص یافته است. روان شناسان، به‌کارگیری محرک ناراحت کننده برای کاستن از احتمال وقوع [[رفتاری]] نامطلوب را تنبیه می‌‌نامند <ref>زمینه روانشناسی، ج ۱، ص ۲۱۳؛ فرهنگ توصیفی روانشناسی، ص ۱۰۳. </ref> که عموما در پی رفتاری [[ناشایست]] صورت می‌‌پذیرد.<ref>فرهنگ توصیفی روانشناسی، ص ۱۰۳. </ref> زیربنای [[تربیت اسلامی]]، [[رحمت]]، گذشت، [[ارشاد]]، [[نصیحت]] و [[بشارت]] است و جایگاه تنبیه و [[مجازات]] ـ که خود جلوه ای از [[دوستی]] و [[محبت]] برای [[اصلاح]] و [[تربیت]] است و نه ابزار انتقامجویی ـ در مراحل بعدی و تنها به صورت عامل بازدارنده از [[انحراف]] و [[ناهنجاری]] مطرح است<ref>راهنما، ج ۳، ص ۳۶۹؛ جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۲۰۲. </ref>.<ref>[[عبدالرضا حدادیان|حدادیان، عبدالرضا]]، [[تنبیه (مقاله)|مقاله "تنبیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۹.</ref> | ||
==تنبیه در قرآن== | ==تنبیه در قرآن== | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
# [[پرونده:000060.jpg|22px]] [[عبدالرضا حدادیان|حدادیان، عبدالرضا]]، [[تنبیه (مقاله)|مقاله " | # [[پرونده:000060.jpg|22px]] [[عبدالرضا حدادیان|حدادیان، عبدالرضا]]، [[تنبیه (مقاله)|مقاله "تنبیه»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|'''دائرة المعارف قرآن کریم ج۹''']] | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۲۴ مهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۴۴
- اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
تنبیه مصدر باب تفعیل از ریشه "ن ـ ب ـ ه" است. این واژه که ابتدا به معنای بیدار کردن به کار می‌‌رفته، [۱] به مرور زمان و پس از ورود به زبان فارسی افزون بر کاربرد در معنای بیدار کردن، معانی هوشیار کردن و آگاه کردن پس از غفلت را نیز به خود گرفته است. سپس در کاربرد مجازی و در عرف عام، چوب یا کتک زدن، سیاست کردن کوته اندیشان [۲] و تأدیب و گوشمال دادن را نیز تنبیه گفته‌اند.[۳]
امروزه اصطلاح تنبیه بیش از هر چیز به حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و به ویژه به مبحث "تقویت کننده‌های منفی" اختصاص داشته، تعریفی خاص یافته است. روان شناسان، به‌کارگیری محرک ناراحت کننده برای کاستن از احتمال وقوع رفتاری نامطلوب را تنبیه می‌‌نامند [۴] که عموما در پی رفتاری ناشایست صورت می‌‌پذیرد.[۵] زیربنای تربیت اسلامی، رحمت، گذشت، ارشاد، نصیحت و بشارت است و جایگاه تنبیه و مجازات ـ که خود جلوه ای از دوستی و محبت برای اصلاح و تربیت است و نه ابزار انتقامجویی ـ در مراحل بعدی و تنها به صورت عامل بازدارنده از انحراف و ناهنجاری مطرح است[۶].[۷]
تنبیه در قرآن
مراحل و روش‌های تنبیه
نکوهش و توبیخ لفظی
تهدید و ترساندن
قهر و رویگردانی
تنبیه بدنی
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ لسان العرب، ج ۱۴، ص ۲۸، "نبه".
- ↑ لغت نامه، ج ۴، ص ۶۱۴۵ - ۶۱۴۶، "تنبیه".
- ↑ فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۱۱۴۸، "تنبیه".
- ↑ زمینه روانشناسی، ج ۱، ص ۲۱۳؛ فرهنگ توصیفی روانشناسی، ص ۱۰۳.
- ↑ فرهنگ توصیفی روانشناسی، ص ۱۰۳.
- ↑ راهنما، ج ۳، ص ۳۶۹؛ جواهرالکلام، ج ۳۱، ص ۲۰۲.
- ↑ حدادیان، عبدالرضا، مقاله "تنبیه»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۹.