ابوعبدالله

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ابوعبدالله در تراجم و رجال - ابوعبدالله در تاریخ اسلامی

مقدمه

ابن حجر، پنج نفر با کنیه ابوعبدالله معرفی کرده که هیچ یک نام و نسبشان معلوم نیست؛ هرچند با حدس و گمان می‌توان نامی برایشان تعیین کرد. یکی از اینها که با تعبیر "رجل اصحاب النبي"، از او یاد شده، حدیثی درباره بسته شدن درهای دوزخ و باز شدن درهای بهشت در ماه رمضان از رسول خدا(ص) نقل می‌کند. احتمال داده شده این فرد، نافع برادر ابوبکره، اسود بن سریع، عتبة بن غزوان یا عتبة بن فرقد باشد. اما ابن حجر با توجه به سند روایت، هیچ یک از این افراد را نپذیرفته و گفته یحیی بکاء که در سند این روایت قرار گرفته و از ابوعبدالله روایت نقل می‌کند، به لحاظ زمانی نمی‌توانسته برخی از این افراد را درک کند. حدیث یاد شده در بالا، در منابع از ابوهریره نقل می‌شود.

درباره ابوعبدالله ناشناخته دوم نقل شده که چون در بستر بیماری می‌گریست، عیادت کنندگان بدو گفتند: مگر رسول خدا(ص) به تو نفرمود "تا هنگامی که به دیدار من (در آن دنیا) آیی صبر پیشه ساز؟" ابوعبدالله گفت: این سخن را شنیده‌ام، ولی این را هم از آن حضرت شنیدم که می‌گفت: "خداوند عده‌ای را از ابتدا برای بهشت و عده‌ای را برای جهنم آفرید"، و من نمی‌دانم در کدام دسته‌ام. در برخی گزارش‌ها، این حادثه به معاذ بن جبل که کنیه ابوعبدالرحمان داشت، نسبت داده شده است. وی در بستر احتضار، با عباراتی یکسان، همان جملات را بر زبان جاری ساخت.

از ابوعبدالله سوم نقل شده که رسول خدا(ص) فرمود: بدترین دستاویز مرد در سخن گفتن، به کار بردن چنین پندارند، چنین گوینده است. برخی این ابوعبدالله را حذیفة بن یمان دانسته‌اند که مورد پذیرش ابن حجر قرار نگرفته است؛ زیرا در سند حدیث، ابوقلابه از ابوعبدالله نقل می‌کند؛ در صورتی که ابوقلابه، حذیفة بن یمان را درک نکرده است. ابن حجر، نظر ابن منده را، مبنی بر اینکه ابوعبدالله در این سند، همان کسی است که ابونضره از وی روایت می‌کند، محتمل دانسته است. ابونضره که نامش منذر بن مالک بن قطعه عبدی است، از جابر بن عبدالله انصاری و عده‌ای دیگر روایت می‌کند. ابن اثیر ابوعبدالله دوم و سوم را تحت یک عنوان آورده و دو حدیث یاد شده در سطور پیشین را به وی نسبت داده است.

بنا بر نظر ابن حجر، ابوعبدالله چهارم که حدیثی درباره ماه رمضان از او نقل می‌شود، یکی از ابوعبدالله‌های پیش گفته است که می‌تواند همان عتبة بن فرقد باشد.

ابوعبدالله پنجم نیز همان جابر بن عبدالله انصاری است که ابونضره از وی روایت می‌کند. ابن اثیر درباره این ابوعبدالله که جابر بن عبدالله انصاری است چنین نقل می‌کند که ابو مصبح، از ابوعبدالله نامی که از اصحاب رسول خدا(ص) بود درخواست کرد سوار اسب وی شود. او پیشنهادش را نپذیرفت و گفت: از رسول خدا(ص) شنیده است هر قدمی که در راه خدا غبارآلود گردد، آتش دوزخ بر وی حرام می‌شود.

بنا بر آنچه گفته شد، ابوعبدالله اول و چهارم، همان عتبة بن فرقد هستند، و ابوعبدالله دوم، سوم و پنجم، می‌تواند جابر بن عبدالله انصاری باشد که ابونضره از وی روایت نقل می‌کند.

منابع

1. پرونده:1100558.jpg داداش‌نژاد، منصور، مقاله «ابوعبدالله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱

پانویس