تربیت فرزند فاطمه زهرا

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حضرت فاطمه زهرا است. "تربیت فرزند فاطمه زهرا" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

تربیت فرزند فاطمه زهرا در حدیث - تربیت فرزند فاطمه زهرا در تاریخ اسلامی

آموزش عبادت در کودکی

علی(ع) فرمود: «كَانَتْ فَاطِمَةُ(س) لَا تَدَعُ أَحَداً مِنْ أَهْلِهَا يَنَامُ تِلْكَ اللَّيْلَةَ وَ تُدَاوِيهِمْ بِقِلَّةِ الطَّعَامِ وَ تَتَأَهَّبُ لَهَا مِنَ النَّهَارِ وَ تَقُولُ مَحْرُومٌ مَنْ حُرِمَ خَيْرَهَا»؛ روش فاطمه(س) این بود که نمی‌گذاشت کسی از اهل خانه در شب‌های قدر به خواب رود. به آنان غذای کم می‌داد و از روز قبل برای احیای شب قدر آماده می‌شد و می‌فرمود: محروم کسی است که از برکات این شب محروم باشد..

انتخاب واژه‌های تربیتی

نخستین آموزه‌های پدران و مادران به کودکان، در شخصیت و ساختار فکری کودکان نقش مهمی دارد؛ از این رو پدران و مادران باید با دقت و وسواس بسیار به آموزش کودکان توجه کنند و سعی نمایند آموزه‌هایی را که دربردارنده معارف الهی است، برای کودک انتخاب نمایند.

در روایات، هنگامی که امام حسن(ع) در حال طفولیت و شیرخوارگی بود، زهرا(س) او را در آغوش پاک خود می‌گرفت و چنین زمزمه می‌نمود: «أَشْبِهْ أَبَاكَ يَا حَسَنُ‌ وَ اخْلَعْ عَنِ الْحَقِّ الرَّسَنَ‌ وَ اعْبُدْ إِلَهاً ذَا مِنَنٍ‌ وَ لَا تُوَالِ ذَا الْإِحَن‌»

فرزندم حسن(ع)، مانند پدرت علی(ع) باش. فرزندم! باید ریسمانی را که حق‌ستیزان بر گردن حق نهاده‌اند، برداری و حق را از خفه شدن و جان سپردن برهانی. در این مصرع، آن حضرت به مهم‌ترین مسئولیت اجتماعی انسان اشاره نموده و فرزندش را به حق‌طلبی و احیای حقوق دیگران فراخوانده و به مبارزه با حق‌ستیزان تشویق فرموده است؛ همان گونه که علی(ع) نیز به فرزندش امام حسن(ع) وصیت نمود: بر کسی ظلم نشود؛ در حالی که شما قدرت منع از ظلم را دارید. فرزندم! خدای صاحب نعمت و احسان کننده را پرستش کن.

حضرت زهرا(س) در این مصرع، دو نکته اساسی را مطرح فرموده است:

1. توحید و خدامحوری؛ یعنی پذیرفتن عبودیت و بندگی خداوند و این که تنها او سزاوار پرستش است و غیر او سزاوار پرستش نیست؛ همان عبادتی که خداوند از ما بندگانش پیمان گرفته است: ﴿أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَنْ لَا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ * وَأَنِ اعْبُدُونِي هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ﴾.
2. منعم از اوصاف خداست. آن حضرت به فرزندش فرمود: عبادت کن خدا را که او صاحب نعمت و احسان کننده است و باید شکر گزار ولی نعمت خود باشی. «و لا توال ذا الإحن»: فرزندم! با افراد بدخواه و کینه‌توز دوستی مکن.

در این مصرع، فاطمه(س) به نکته مهم دیگر تربیتی پرداخته است که عبارت است از انتخاب دوست و همراه. رفیق بد انسان را به بیراهه می‌کشاند. قرآن کریم این دوستان را موجب پشیمانی می‌داند: ﴿يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا﴾..

تربیت اجتماعی فرزندان

امام حسن(ع) می‌فرماید: دیدم مادرم زهرا(س) در شب جمعه، در محراب عبادت ایستاده و تا صبح مشغول رکوع و سجود بود و می‌شنیدم که برای مردان و زنان با ایمان بسیار دعا می‌کرد و آنان را نام می‌برد؛ ولی برای خودش دعا نمی‌کرد. به مادرم گفتم: مادر! چرا همان طور که برای دیگران دعا می‌کنی، برای خود دعا نمی‌کنی؟ مادرم فرمود: فرزندم! اول همسایه، بعد اهل خانه.

امام موسی بن جعفر(ع) فرمود: هرگاه فاطمه(س) دعا می‌کرد، برای زنان و مردان مؤمن دعا می‌کرد و برای خود دعا نمی‌کرد. به او گفته شد: چرا شما برای مردم دعا می‌کنید؛ اما برای خودتان نه. آن حضرت فرمود: اول همسایه، آنگاه خانه..

منابع

1. مظفری ورسی، حیدر، مادران چهارده معصوم