ارهاص: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
<div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ارهاص در قرآن]] </div> | <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[ارهاص در قرآن]] </div> | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
ارهاص در لغت به‌معنای «[[اثبات]]» و «[[اصرار]]» از ریشه «ر ه ص» (تأسیس بنیان، ساختن رگه‌زیرین بنا) <ref>لسان‌العرب، ج۵، ص۳۴۳، «رهص».</ref> و «رِهص» (شالوده، چینه و بنیان) آمده است. <ref>الصحاح، ج۳، ص۱۰۴۲، «رهص».</ref> برای ارهاص معانی دیگری نیز گفته‌شده است. <ref>لغت‌نامه، ج۲، ص۱۶۳۷، «ارهاص».</ref> | ارهاص در لغت به‌معنای «[[اثبات]]» و «[[اصرار]]» از ریشه «ر ه ص» (تأسیس بنیان، ساختن رگه‌زیرین بنا) <ref>لسان‌العرب، ج۵، ص۳۴۳، «رهص».</ref> و «رِهص» (شالوده، چینه و بنیان) آمده است. <ref>الصحاح، ج۳، ص۱۰۴۲، «رهص».</ref> برای ارهاص معانی دیگری نیز گفته‌شده است. <ref>لغت‌نامه، ج۲، ص۱۶۳۷، «ارهاص».</ref> | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
برخی، آماده‌سازی اذهان برای وقوع [[ولایت]] [[اولیا]] را نیز ارهاص دانسته‌اند بنابر این [[سخن گفتن]] [[فاطمه]] [[زهرا]] را در رَحم [[مادر]] <ref> شرح المواقف الایجی، ج۸، ص۲۲۶.</ref> و [[خواندن]] [[سوره مؤمنون]] به‌وسیله [[علی]]{{ع}} لحظاتی پس از ولادت <ref>منتهی‌الآمال، ج۱، ص۲۱۵.</ref> و [[سخن گفتن]] دیگر [[امامان]] بلافاصله پس از ولادت و [[کرامات]] آنان در خردسالی را ارهاص به‌شمار آورده <ref> مناقب، ج۲، ص۱۹۸.</ref> و تفاوت آن با [[کرامت]] را در پیش از موعد بودن ارهاص دانسته‌اند. <ref>مهر تابان، ص۲۲۵.</ref> در [[تاریخ]]، [[ارهاصات]] بسیاری برای [[پیامبران]] به خصوص نبی اکرم{{صل}} [[نقل]] شده است. <ref>مهر تابان، ص۲۲۵.</ref> در [[قرآن]] گرچه به ارهاص تصریح نشده است [[ولی]] آیاتی از قرآن به وقایعی اشاره دارد که از ارهاصات پیامبران دانسته شده و یا می‌توان آنها را از مصادیق ارهاص دانست.<ref>[[الله‌مراد انصاری جیرفتی|انصاری جیرفتی، الله‌مراد]]، [[ارهاص (مقاله)|مقاله «ارهاص»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref> | برخی، آماده‌سازی اذهان برای وقوع [[ولایت]] [[اولیا]] را نیز ارهاص دانسته‌اند بنابر این [[سخن گفتن]] [[فاطمه]] [[زهرا]] را در رَحم [[مادر]] <ref> شرح المواقف الایجی، ج۸، ص۲۲۶.</ref> و [[خواندن]] [[سوره مؤمنون]] به‌وسیله [[علی]]{{ع}} لحظاتی پس از ولادت <ref>منتهی‌الآمال، ج۱، ص۲۱۵.</ref> و [[سخن گفتن]] دیگر [[امامان]] بلافاصله پس از ولادت و [[کرامات]] آنان در خردسالی را ارهاص به‌شمار آورده <ref> مناقب، ج۲، ص۱۹۸.</ref> و تفاوت آن با [[کرامت]] را در پیش از موعد بودن ارهاص دانسته‌اند. <ref>مهر تابان، ص۲۲۵.</ref> در [[تاریخ]]، [[ارهاصات]] بسیاری برای [[پیامبران]] به خصوص نبی اکرم{{صل}} [[نقل]] شده است. <ref>مهر تابان، ص۲۲۵.</ref> در [[قرآن]] گرچه به ارهاص تصریح نشده است [[ولی]] آیاتی از قرآن به وقایعی اشاره دارد که از ارهاصات پیامبران دانسته شده و یا می‌توان آنها را از مصادیق ارهاص دانست.<ref>[[الله‌مراد انصاری جیرفتی|انصاری جیرفتی، الله‌مراد]]، [[ارهاص (مقاله)|مقاله «ارهاص»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۲.</ref> | ||
==ارهاصات [[یوسف]]{{ع}}== | == ارهاصات [[یوسف]]{{ع}} == | ||
===دور ساختن از [[گناه]]=== | === دور ساختن از [[گناه]] === | ||
===شفای چشمان [[یعقوب]] با پیراهن=== | === شفای چشمان [[یعقوب]] با پیراهن === | ||
==ارهاصات [[موسی]]{{ع}}== | == ارهاصات [[موسی]]{{ع}} == | ||
===[[وحی]] ([[الهام]]) به [[مادر موسی]]{{ع}}=== | === [[وحی]] ([[الهام]]) به [[مادر موسی]]{{ع}} === | ||
===[[نجات]] موسی{{ع}} از دریا=== | === [[نجات]] موسی{{ع}} از دریا === | ||
===بازگشت موسی به دامان [[مادر]]=== | === بازگشت موسی به دامان [[مادر]] === | ||
==ارهاصات [[عیسی]]{{ع}}== | == ارهاصات [[عیسی]]{{ع}} == | ||
===باردار شدن [[مریم]]{{س}} بدون شوهر=== | === باردار شدن [[مریم]]{{س}} بدون شوهر === | ||
===بارور شدن [[نخل]] خشک=== | === بارور شدن [[نخل]] خشک === | ||
===جاری شدن جوی [[آب]] از کنار مریم{{س}}=== | === جاری شدن جوی [[آب]] از کنار مریم{{س}} === | ||
===[[سخن گفتن]] [[عیسی]]{{ع}} در گهواره=== | === [[سخن گفتن]] [[عیسی]]{{ع}} در گهواره === | ||
==ارهاصات [[پیامبراکرم]]{{صل}}== | == ارهاصات [[پیامبراکرم]]{{صل}} == | ||
===نابودی [[اصحاب فیل]]=== | === نابودی [[اصحاب فیل]] === | ||
===[[شرح صدر]]=== | === [[شرح صدر]] === | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۲۸ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۶:۰۶
مقدمه
ارهاص در لغت به‌معنای «اثبات» و «اصرار» از ریشه «ر ه ص» (تأسیس بنیان، ساختن رگه‌زیرین بنا) [۱] و «رِهص» (شالوده، چینه و بنیان) آمده است. [۲] برای ارهاص معانی دیگری نیز گفته‌شده است. [۳]
در اصطلاح متکلّمان، حوادث خارق‌العاده [۴] یا شگفتی [۵] است که در آستانه میلاد انبیا و یا بعد از آن و پیش از بعثت ایشان به وقوع می‌پیوندد [۶] و از نبوت آنها در آینده حکایت دارد تا مردم با مشاهده آن امور، آماده شنیدن دعوت انبیا(ع) شوند. [۷] آن‌چه مقدمه آماده‌سازی پیامبران برای نبوّت باشد مانند تذکرات غیبی به ایشان نیز، ارهاص دانسته شده است [۸]
تناسب بین معنای لغوی و اصطلاحی آن، این است که با ارهاص، شالوده نبوّت پی‌ریزی می‌شود. [۹] ارهاص همچون معجزه و کرامت از باب لطف است، [۱۰] و زمینه انجام اطاعت و دوری از گناه را فراهم می‌سازد. [۱۱] تفاوت ارهاص با معجزه در این است که ارهاص، پیش از زمان دعوت و بدون تحدّی (مبارزه‌طلبی) است. [۱۲] گرچه متکلّمان گاهی از باب مجاز و‌علاقه مشابهت یا تغلیب، به ارهاص معجزه نیز گفته‌اند. [۱۳] بعضی از متکلّمان معتزلی ارهاص را نپذیرفته‌اند. چنان‌که کرامت را نیز انکار نموده‌اند [۱۴] آنان ارهاصات واقع شده در هر عصری را به پیامبر موجود در آن عصر نسبت داده و از معجزات وی می‌دانند و این در‌حالی است که برخی از ارهاصات در زمانی تحقق یافته که پیامبری وجود نداشته است. [۱۵]
برخی، آماده‌سازی اذهان برای وقوع ولایت اولیا را نیز ارهاص دانسته‌اند بنابر این سخن گفتن فاطمه زهرا را در رَحم مادر [۱۶] و خواندن سوره مؤمنون به‌وسیله علی(ع) لحظاتی پس از ولادت [۱۷] و سخن گفتن دیگر امامان بلافاصله پس از ولادت و کرامات آنان در خردسالی را ارهاص به‌شمار آورده [۱۸] و تفاوت آن با کرامت را در پیش از موعد بودن ارهاص دانسته‌اند. [۱۹] در تاریخ، ارهاصات بسیاری برای پیامبران به خصوص نبی اکرم(ص) نقل شده است. [۲۰] در قرآن گرچه به ارهاص تصریح نشده است ولی آیاتی از قرآن به وقایعی اشاره دارد که از ارهاصات پیامبران دانسته شده و یا می‌توان آنها را از مصادیق ارهاص دانست.[۲۱]
ارهاصات یوسف(ع)
دور ساختن از گناه
شفای چشمان یعقوب با پیراهن
ارهاصات موسی(ع)
وحی (الهام) به مادر موسی(ع)
نجات موسی(ع) از دریا
بازگشت موسی به دامان مادر
ارهاصات عیسی(ع)
باردار شدن مریم(س) بدون شوهر
بارور شدن نخل خشک
جاری شدن جوی آب از کنار مریم(س)
سخن گفتن عیسی(ع) در گهواره
ارهاصات پیامبراکرم(ص)
نابودی اصحاب فیل
شرح صدر
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ لسان‌العرب، ج۵، ص۳۴۳، «رهص».
- ↑ الصحاح، ج۳، ص۱۰۴۲، «رهص».
- ↑ لغت‌نامه، ج۲، ص۱۶۳۷، «ارهاص».
- ↑ کشاف اصطلاحات الفنون، ج۱، ص۱۴۱، «ارهاص».
- ↑ کشف المراد، شعرانی، ص۴۹۱.
- ↑ روح البیان، ج۱۰، ص۵۱۰.
- ↑ تلخیص المحصل، ص۳۵۰.
- ↑ منشور جاوید، ج۱۲، ص۳۵۸.
- ↑ تلخیص المحصل، ص۳۵۰.
- ↑ کشف المراد، شعرانی، ص۴۹.
- ↑ کشف المراد، شعرانی، ص۴۹۲، کشف المراد، حسن‌زاده، ص۴۴۴.
- ↑ شرح المقاصد، ج۵، ص۱۲.
- ↑ شرح المقاصد، ج۵، ص۱۲ـ۱۳.
- ↑ کشف المراد، شعرانی، ص۴۹۱.
- ↑ کشف المراد، شعرانی، ص۴۹۱.
- ↑ شرح المواقف الایجی، ج۸، ص۲۲۶.
- ↑ منتهی‌الآمال، ج۱، ص۲۱۵.
- ↑ مناقب، ج۲، ص۱۹۸.
- ↑ مهر تابان، ص۲۲۵.
- ↑ مهر تابان، ص۲۲۵.
- ↑ انصاری جیرفتی، الله‌مراد، مقاله «ارهاص»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۲.