احمد بن سهل بلخی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{امامت}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div> <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;"> احمد بن سهل بلخی در تاریخ اسلامی</div> == مقدمه == ابوزید احمدبن سهل بل...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
ابوزید | [[ابوزید احمد بن سهل بلخی]] در [[سال ۲۳۵ هجری]] در شامستیان بلخ متولد شد. او به امر تحصیل و [[فراگیری علوم]] زمانه‌اش پرداخت و در همه دانش‌های نو و کهن عصرش تبحر و [[مهارت]] یافت؛ به گونه‌ای که همانند برای او نبود. او در نوشتارش بیشتر از [[فلسفه]] بهره گرفت؛ اما به [[اهل]] [[ادب]] [[گرایش]] بیشتری داشت. صفدی به نقل از [[ابوحیان توحیدی]] می‌‌گوید: من در میان همه متقدمان و متأخران، سه تن بیشتر نیافتم که اگر هرآنچه راجع به آنها بنویسند و بگویند، هنوز [[حق]] آنها ادا نگردیده است؛ یکی از آنان [[ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ]] و دیگری [[ابوحنیفه احمد بن داوود دینوری]] و سومین آنها [[ابوزید احمد بن سهل بلخی]] است. <ref>الوافی بالوفیات ۶ / ۴۰۹. </ref> | ||
بلخی ابتدا [[معلم]] [[کودکان]] بود؛ ولی در [[جوانی]] به همراه قافله [[حاجیان]] به [[عراق]] [[سفر]] کرد تا درباره [[مذهب امامیه]] که خود از [[پیروان]] آن بود تحقیق کند. هشت سال در آنجا سکونت گزید و با بزرگان و [[دانشمندان]] آن خطه [[دیدار]] کرد و پس از عمری [[آموزشی]] [[پژوهش]] و پویش که در عراق داشت و از محضر کسانی چون [[یعقوب بن اسحاق کندی]] بهره گرفت، راهی بلخ شد و چون در آن [[زمان]] از دانش‌های گوناگونی برخوردار شده بود، در [[دولت]] [[احمد بن سهل بن هاشم مروزی]] به [[شغل]] [[کتابت]] پرداخت. درباره مذهبش میان تاریخ‌نگاران [[اختلاف]] است؛ برخی او را امامی [[مذهب]]<ref>معجم الادبا ۳ / ۶۵. </ref> و برخی از [[رجالیان]] [[اهل سنّت]] نیز او را [[زیدی]] یا ملحد قلمداد کرده اند<ref>الفهرست (الندیم) ۱۵۳. </ref> که نشان دهنده [[تشیع]] اوست. کسانی چون [[ابوالحسن محمد بن یوسف عامری]] از [[شاگردان]] او بوده‌اند. بلخی سرانجام پس از حدود هشتاد سال [[تدریس]]، تألیف و کتابت، به [[سال ۳۲۲ هجری]] در بلخ از [[دنیا]] رفت. <ref> لسان المیزان ۱ / ۱۸۳. </ref> | |||
آثار او عبارت‌اند از: شرایع الأدیان، اقسام العلوم، اختیارات السیر، کمال الدین، السیاسه الکبیر، السیاسه الصغیر، فضل الصناعة الکتابه، مصالح الابدان والانفس، اسماءاللّه تعالی عزّ وجلّ وصفاته، صناعه الشعر، فضیلة علم الأخبار، الاسماء والکنی والألقاب، الأسامی الاشیاء، النحو والتصریف، الصورة والمصور، رسالة فی حدودالفلسفه، ما یصحّ من احکام النجوم، الرد علی عبده الأصنام، فضیلة علوم الریاضیات، فی اقتناء علوم الفلسفه، القرابین والذبائح، عصمه الانبیاء، نظم القرآن، قوارع القرآن، العتاک والنسّاک، جمع فیه ما علّق فی غریب القرّاء، فی أنّ سورة الحمد تنوب عن جمیع القرآن، اجوبة ابی القاسم الکعبی، النوادر فی فنون شتی، اجوبة اهل فارس، تفسیر صور کتاب السماء والعالم لابی جعفر خازن، اجوبة ابوعلی بن ابی بکربن مظفر، اجوبة ابواسحاق، المصادر، اجوبة مسائل ابی القسل سکری، الشطرنج، فضائل مکه علی سائرالبقاع، وصیته، رسالة فی مدح الوراقة، رساله السالفه الی العاتب علیه، البحث عن التأویلات، جواب رسالة ابوعلی بن منیر الزیادی، منیة (منبه) الکتاب، <ref>الفهرست (الندیم) ۱۵۳. </ref> صفات الامم، القرود، فضل الملک، المختصر فی اللغه، صولجان الکتبه، فضائل بلخ، نثارات من کلامه، ادب السلطان والرعّیه، تفسیرالفاتحه والحروف المقطعه، رسوم الکتب، رسالة الی ابوبکربن مستنیر، رسالة الی ابوبکربن مظّفر، اخلاق الأمم، <ref>معجم الادبا ۳ / ۶۵. </ref> صورالأقالیم وما غاب من غریب القرآن<ref>هدیه العارفین ۱ / ۵۹.</ref>.<ref> [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۲ ص۸۳-۸۴.</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
نسخهٔ ۲ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۵۴
مقدمه
ابوزید احمد بن سهل بلخی در سال ۲۳۵ هجری در شامستیان بلخ متولد شد. او به امر تحصیل و فراگیری علوم زمانه‌اش پرداخت و در همه دانش‌های نو و کهن عصرش تبحر و مهارت یافت؛ به گونه‌ای که همانند برای او نبود. او در نوشتارش بیشتر از فلسفه بهره گرفت؛ اما به اهل ادب گرایش بیشتری داشت. صفدی به نقل از ابوحیان توحیدی می‌‌گوید: من در میان همه متقدمان و متأخران، سه تن بیشتر نیافتم که اگر هرآنچه راجع به آنها بنویسند و بگویند، هنوز حق آنها ادا نگردیده است؛ یکی از آنان ابوعثمان عمرو بن بحر جاحظ و دیگری ابوحنیفه احمد بن داوود دینوری و سومین آنها ابوزید احمد بن سهل بلخی است. [۱]
بلخی ابتدا معلم کودکان بود؛ ولی در جوانی به همراه قافله حاجیان به عراق سفر کرد تا درباره مذهب امامیه که خود از پیروان آن بود تحقیق کند. هشت سال در آنجا سکونت گزید و با بزرگان و دانشمندان آن خطه دیدار کرد و پس از عمری آموزشی پژوهش و پویش که در عراق داشت و از محضر کسانی چون یعقوب بن اسحاق کندی بهره گرفت، راهی بلخ شد و چون در آن زمان از دانش‌های گوناگونی برخوردار شده بود، در دولت احمد بن سهل بن هاشم مروزی به شغل کتابت پرداخت. درباره مذهبش میان تاریخ‌نگاران اختلاف است؛ برخی او را امامی مذهب[۲] و برخی از رجالیان اهل سنّت نیز او را زیدی یا ملحد قلمداد کرده اند[۳] که نشان دهنده تشیع اوست. کسانی چون ابوالحسن محمد بن یوسف عامری از شاگردان او بوده‌اند. بلخی سرانجام پس از حدود هشتاد سال تدریس، تألیف و کتابت، به سال ۳۲۲ هجری در بلخ از دنیا رفت. [۴]
آثار او عبارت‌اند از: شرایع الأدیان، اقسام العلوم، اختیارات السیر، کمال الدین، السیاسه الکبیر، السیاسه الصغیر، فضل الصناعة الکتابه، مصالح الابدان والانفس، اسماءاللّه تعالی عزّ وجلّ وصفاته، صناعه الشعر، فضیلة علم الأخبار، الاسماء والکنی والألقاب، الأسامی الاشیاء، النحو والتصریف، الصورة والمصور، رسالة فی حدودالفلسفه، ما یصحّ من احکام النجوم، الرد علی عبده الأصنام، فضیلة علوم الریاضیات، فی اقتناء علوم الفلسفه، القرابین والذبائح، عصمه الانبیاء، نظم القرآن، قوارع القرآن، العتاک والنسّاک، جمع فیه ما علّق فی غریب القرّاء، فی أنّ سورة الحمد تنوب عن جمیع القرآن، اجوبة ابی القاسم الکعبی، النوادر فی فنون شتی، اجوبة اهل فارس، تفسیر صور کتاب السماء والعالم لابی جعفر خازن، اجوبة ابوعلی بن ابی بکربن مظفر، اجوبة ابواسحاق، المصادر، اجوبة مسائل ابی القسل سکری، الشطرنج، فضائل مکه علی سائرالبقاع، وصیته، رسالة فی مدح الوراقة، رساله السالفه الی العاتب علیه، البحث عن التأویلات، جواب رسالة ابوعلی بن منیر الزیادی، منیة (منبه) الکتاب، [۵] صفات الامم، القرود، فضل الملک، المختصر فی اللغه، صولجان الکتبه، فضائل بلخ، نثارات من کلامه، ادب السلطان والرعّیه، تفسیرالفاتحه والحروف المقطعه، رسوم الکتب، رسالة الی ابوبکربن مستنیر، رسالة الی ابوبکربن مظّفر، اخلاق الأمم، [۶] صورالأقالیم وما غاب من غریب القرآن[۷].[۸]
