عبدالخیر خیرانی

مقدمه

عبدالخیر خیرانی از اصحاب رسول خدا (ص)^[۱] و از بزرگان اصحاب و یاران امیرمؤمنان (ع) بود^[۲]. وی از طایفه‌ای از همدان، یا قریه‌ای از بیت المقدس و یا قلعه‌ای از یمن است^[۳].
نام عبدالخیر در قبل از ملاقات با رسول خدا (ص) عبد‌الشر بود و رسول خدا (ص) نامش را به عبدالخیر تغییر داد^[۴].
وی در کوفه سکنا گزید و از افراد معتمد و ثقه به شمار می‌آمد^[۵].
در تاریخ طبری آمده است: امیرمؤمنان قبل از رسیدن به بصره برای سرکوبی اصحاب جمل، عمار یاسر را همراه امام حسن (ع) به کوفه فرستاد تا مردم را در مورد عزیمتشان به بصره و شرکت در جنگ جمل فراخوانند. ابوموسی اشعری (حاکم کوفه) مردم را از ملحق شدن به آن حضرت منع کرد. در این جا عبدالخیر برخاست و گفت: "ای ابوموسی! آیا این دو مرد (طلحه و زبیر) با علی بیعت نکردند؟" ابوموسی گفت: آری. عبدالخیر گفت: آیا علی (ع) کاری کرده تا سبب نقض پیمان شود که طلحه و زبیر پیمان شکنی کرده‌اند؟ ابوموسی گفت: من نمی‌دانم. وی در جواب گفت: "ما تو را رها می‌کنیم تا بدانی که آیا احدی را می‌شناسی که از این حادثه و فتنه‌ای که تو گمان می‌کنی، خارج باشد؛ زیرا آنها فقط چهار گروه بیشتر نیستند، علی (ع) الآن در بیرون کوفه است و طلحه و زبیر هم در بصره‌اند و معاویه هم که در شام است و گروهی هم در حجازند که نه با دشمنان خدا می‌جنگند و نه فیء جمع‌آوری می‌کنند؟ پس باید با یکی از این چهار گروه بود، و قطعاً در این جمع باید با علی (ع) بود.
ابوموسی برای فرار از این جواب منطقی گفت: ایشان (اهل حجاز) بهترین مردمند یعنی نه با علی نه با طلحه و زبیر و نه با معاویه بلکه با گروه چهارم که اهل حجازند باید بود! عبدالخیر در پایان به او گفت: ای ابو موسی، نفاق و غشّ و دورویی بر تو غلبه کرده است"^[۶].
او در این برخورد، با ابو موسی، ارادت خود را به امام علی (ع) و حقانیت آن حضرت به نمایش گذاشت. اما در تاریخ نامی از حضور او در جنگ‌های جمل و صفین و نهروان نیامده است.^[۷]

منابع

ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲

پانویس

↑ در بعضی نسخ «خیوانی» ضبط گردیده است و خیوان از مناطق همدان است (پاورقی رجال طوسی ذیل نام عبدخیر).
↑ رجال طوسی، ص۵۳، ش۱۱۸؛ الغدیر، ج۹، ص۳۶۷.
↑ تنقیح المقال، ج۲، ص۱۳۷.
↑ اسدالغابه، ج۴، ص۲۷۷.
↑ تنقیح المقال، ج۲، ص۱۳۷.
↑ ر. ک: تاریخ طبری، ج۴، ص۴۸۶.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۸۱۴-۸۱۵.

[1] در بعضی نسخ «خیوانی» ضبط گردیده است و خیوان از مناطق همدان است (پاورقی رجال طوسی ذیل نام عبدخیر).

[2] رجال طوسی، ص۵۳، ش۱۱۸؛ الغدیر، ج۹، ص۳۶۷.

[3] تنقیح المقال، ج۲، ص۱۳۷.

[4] اسدالغابه، ج۴، ص۲۷۷.

[5] تنقیح المقال، ج۲، ص۱۳۷.

[6] ر. ک: تاریخ طبری، ج۴، ص۴۸۶.

[7] ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۸۱۴-۸۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]