استخاره در معارف و سیره رضوی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث استخاره است. استخاره از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: استخاره در قرآن - استخاره در فقه اسلامی - استخاره در معارف مهدویت - استخاره در معارف و سیره سجادی - استخاره در معارف دعا و زیارات - استخاره در معارف و سیره رضوی - استخاره در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
دعا و در خواست از خدا جهت تسهیل با تقدیر بهترین‌ها. استخاره مصدر باب استفعال، از ثلاثی مجرد «خیر» نقطه مقابل شر است. خیر یعنی خوب و خوب‌ترین و استخاره یعنی بهترگزینی. الخیرة اسم مصدر استخاره است. اللهم خر لی یعنی بار الهی! شایسته‌ترین را برای من گزینش کن. استخار الله یعنی از خدا بهترین را خواست[۱]. استخاره در اصطلاح دینی دو کاربرد دارد. اول. نوعی دعا و درخواست از خدا جهت تسهیل یا تقدیر بهترین ها. این کاربرد در احادیث و ادعیه و در عصر حضور معصومان، بیشتر مطرح است[۲]. دوم. درخواست انتخاب احسن از میان دو یا چند امر مشروع، یا ارائه بهترین شیوه اجرایی، با بهترین مصداق یک کار صحیح. برای استخاره به معنای دوم، شیوه‌هایی رایج است، مثل الهام به دل در پی نماز و دعا، یا استخاره با قرآن، تسبیح، رقاع و سنگریزه‌ها، که هر کدام انواعی و آدابی دارد.
از حضرت رضا (ع) روایتی در تعیین تکلیف علی بن اسباط، به چند نقل و طریق رسیده است که در موضوع استخاره است. علی بن اسباط می‌گوید: کالایی را به مکه بردم که بازار آن کساد بود. آن را به مدینه وارد کردم. به حضرت ابوالحسن الرضا (ع) عرض کردم: متاعی دارم که به جهت کسادی، تصمیم گرفته‌ام به مصر منتقل کنم. از آنجا که مسیر خوفناک و پر خطر است، رهنمود شما چیست؟ راه دریا را انتخاب کنم یا خشکی؟ حضرت فرمود: از راه خشکی برو؛ و وظیفه سنگینی نیست که در غیر وقت نماز واجب به مسجد رسول خدا (ص) بیایی، دو رکعت نماز بخوانی، سپس ۱۰۱ بار استخاره کنی، از خدا خیر بخواهی، و توجه کنی که کدام یک در نظرت بهتر جلوه می‌کند. اگر خدا به دلت انداخت که از راه دریا بروی این آیه را بخوان: 
وَقَالَ ارْكَبُوا فِيهَا بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا إِنَّ رَبِّي لَغَفُورٌ رَحِيمٌ
[۳]، و اگر خدا به دلت انداخت، از مسیر خشکی بروی، این آیات را بخوان: سُبْحَانَ الَّذِي سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِينَ[۴] وَإِنَّا إِلَى رَبِّنَا لَمُنْقَلِبُونَ[۵].
در فقه الرضا (ع) نیز آمده است: هرگاه خواستی کاری انجام دهی، دو رکعت نماز بخوان، ۱۰۱ بار از خدا بهترین را طلب کن و آنچه را به دلت افتاد، انجام بده[۶].
استخاره کردن در کاری که حکم روشنی دارد روا نیست و تنها در کارهای مباح یا در انتخاب میان دو مستحب متزاحم یا انتخاب یکی از چند راه انجام دادن یک کار خوب رواست، مثل راه‌های کسب رزق یا رفتن به کربلا[۷]. برای استخاره نوع اول، نماز و دعاهای متعددی رسیده است[۸].[۹]
منابع
پانویس
- ↑ کتاب العین، ج۴، ص۳۰۱؛ لسان العرب، ج۴، ص۲۶۴.
- ↑ فتح الأبواب، ص۱۶۷؛ موسوعة الفقه الإسلامی، ج۱۱، ص۲۶۰۔ ۲۶۷.
- ↑ «و گفت: بر آن سوار شوید! (که) راه افتادن و لنگر گرفتن آن با نام خداوند است؛ بی‌گمان پروردگارم آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره هود، آیه ۴۱.
- ↑ «تا بر پشت آن قرار گیرید سپس نعمت پروردگارتان را هنگامی که بر آن قرار گرفتید یاد کنید و بگویید: پاکا آن (خداوند) که این را برای ما رام کرد و ما را توان آن نبود» سوره زخرف، آیه ۱۳.
- ↑ «و ما به سوی پروردگارمان برمی‌گردیم» سوره زخرف، آیه ۱۴.
- ↑ فقه الرضا (ع)، ص۱۵۲؛ فتح الأبواب، ص۱۶۷؛ المعجم الموضوعی الأدعیة المعصومین (ع)، ج۳، ص۳۲۳.
- ↑ فتح الأبواب، ص۱۶۷؛ فتح الباری، ج۱۱، ص۱۵۴.
- ↑ موسوعة الفقه الإسلامی، ج۱۱، ص۲۶۷-۲۶۸؛ وسائل الشیعة، ج۸ ص۶۳؛ فتح الأبواب، ص۱۶۷؛ الصحیفة السجادیة، ص۱۵۴.
- ↑ مختاری، علی، مقاله «استخاره»، دانشنامه امام رضا ج۲، ص ۱۳۲.