جن در معارف و سیره سجادی

مقدمه

"جن" از ریشه جَنَّ به‌معنای پوشیدن و مستور کردن است. بچه را در شکم مادر از آن جهت جنین گفته‌اند که پوشیده و مخفی است. جنّ، بنابر آیات قرآن، موجودی در عرض انسان و دارای شعور، اراده، تکلیف، حساب و کتاب، و بهشت و دوزخ است: جن موجودی غیرمحسوس و خارج از درک و حواس انسان است. در قرآن کریم یک سوره به نام جن (و یک سوره نیز به نام انسان) وجود دارد. قرآن تصریح دارد که جن از آتش و انسان از خاک آفریده شده است^[۱].

هدف از خلقت جن و انس عبادت خداوند است: ﴿وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ﴾^[۲]. جن انسان را می‌بیند ولی انسان جن را نمی‌بینند^[۳]. شیطان نیز از جن است^[۴]. گناهکاران و کافرانِ جن، همچون انسان‌ها، اهل جهنم‌اند^[۵].

امام سجاد (ع) در دعای خود جن و انس را در یک ردیف قرار می‌دهد: «وَ أَعِذْنِي‏ وَ ذُرِّيَّتِي‏ مِنَ‏ الشَّيْطَانِ‏ الرَّجِيمِ‏،... وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِكَ وَ لِأَهْلِ بَيْتِهِ حَرْباً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ»^[۶]؛ «ای خداوند مرا و ذریه مرا از شیطان رجیم در پناه خود دار... و (از شرّ) هر کس از جنیان و آدمیان که به خلاف رسول تو و اهل‌بیت او برخاسته... پناه ده». امام (ع) در جای دیگر از خدای متعال می‌خواهد که بر محمد و آل او درود بفرستد، آن‌چنان درودی که همه درودهای جن و انس را شامل شود: «ای پروردگار من، تحیت و درود بفرست بر محمد و خاندان او، تحیتی که... درودهای بندگان تو را از جن و انس در برگیرد»^[۷].^[۸].^[۹]

منابع

شیرزاد، امیر، مقاله «جن»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ ﴿وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ﴾ «و پیش‌تر پری را از آتشباد آفریدیم» سوره حجر، آیه ۲۷.
↑ «و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.
↑ ﴿إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ﴾ «به راستی او و همگنان وی شما را از جایی که شما آنها را نمی‌بینید می‌بینند» سوره اعراف، آیه ۲۷.
↑ ﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ...﴾ «و (یاد کن) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم برای آدم فروتنی کنید! (همه) فروتنی کردند جز ابلیس که از پریان بود.».. سوره کهف، آیه ۵۰.
↑ ﴿وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ﴾ «و بی‌گمان بسیاری از پریان و آدمیان را برای دوزخ آفریده‌ایم؛ (زیرا) دل‌هایی دارند که با آن درنمی‌یابند و دیدگانی که با آن نمی‌نگرند و گوش‌هایی که با آن نمی‌شنوند؛ آنان چون چارپایانند بلکه گمراه‌ترند؛ آنانند که ناآگاهند» سوره اعراف، آیه ۱۷۹.
↑ دعای ۲۳.
↑ نیایش چهل‌و‌هفتم.
↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سید علی اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
↑ شیرزاد، امیر، مقاله «جن»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۷۳.

[1] ﴿وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ﴾ «و پیش‌تر پری را از آتشباد آفریدیم» سوره حجر، آیه ۲۷.

[2] «و پریان و آدمیان را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند» سوره ذاریات، آیه ۵۶.

[3] ﴿إِنَّهُ يَرَاكُمْ هُوَ وَقَبِيلُهُ مِنْ حَيْثُ لَا تَرَوْنَهُمْ﴾ «به راستی او و همگنان وی شما را از جایی که شما آنها را نمی‌بینید می‌بینند» سوره اعراف، آیه ۲۷.

[4] ﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ كَانَ مِنَ الْجِنِّ...﴾ «و (یاد کن) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم برای آدم فروتنی کنید! (همه) فروتنی کردند جز ابلیس که از پریان بود.».. سوره کهف، آیه ۵۰.

[5] ﴿وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ﴾ «و بی‌گمان بسیاری از پریان و آدمیان را برای دوزخ آفریده‌ایم؛ (زیرا) دل‌هایی دارند که با آن درنمی‌یابند و دیدگانی که با آن نمی‌نگرند و گوش‌هایی که با آن نمی‌شنوند؛ آنان چون چارپایانند بلکه گمراه‌ترند؛ آنانند که ناآگاهند» سوره اعراف، آیه ۱۷۹.

[6] دعای ۲۳.

[7] نیایش چهل‌و‌هفتم.

[8] صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سید علی اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

[9] شیرزاد، امیر، مقاله «جن»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۷۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]