بلد در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث بلد است. بلد از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بلد در قرآن - بلد در حدیث - پرسش مرتبط نداردبلد
﴿لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ * وَأَنْتَ حِلٌّ بِهَذَا الْبَلَدِ﴾[۱] بسیاری بلد را «شهر» معنا کرده‌اند برخی نیز گفته‌اند «معنای آن چنان که از خود قرآن نیز به دست می‌آید سرزمین و دیار است»[۲] بلد در قرآن به تعداد ۱۹ بار کاربرد دارد. دو آیه آغازین سوره البلد بدون آنکه اسم شهری را در خود داشته باشد به آن سوگند خورده و خطاب به پیامبر گفته است که تو در این شهر ساکن هستی. با توجه به اینکه سوره، مکی است و با عنایت به اینکه مکه «زادگاه و وطن پیامبر»[۳] است «مفسرین گفته‌اند منظور از ﴿هَذَا الْبَلَدِ﴾ مکه است، مؤید این احتمال سیاق سوره است که گفتیم سیاق سوره‌های مکی را دارد و نیز آیه بعدی آن را تأیید می‌کند»[۴] «اهمیت فوق العاده این شهر مقدس از سوی دیگر پیدا است: منظور همان مکه است و اجماع مفسران نیز بر همین است»[۵]. توضیح بیشتر در خصوص «مکه» را در جای خود آورده‌ایم.[۶]
بلده
﴿إِنَّمَا أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ الَّذِي حَرَّمَهَا وَلَهُ كُلُّ شَيْءٍ وَأُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ﴾[۷]. در ضمن مباحث مربوط به ﴿بَلَدًا آمِنًا﴾ روشن شد که منظور از آن «مکه» است. در این آیه هم «کلمه ﴿هَذِهِ﴾ اشاره است به «مکه معظمه»، و در این آیه تعبیر از دو جهت شهر مکه تعظیم شده است، یکی از جهت اینکه کلمه: (رب) را بر آن اضافه کرده و فرموده: ﴿رَبَّ هَذِهِ الْبَلْدَةِ﴾، دوم از این جهت که آن را به حرمت و تعظیم خود تعریض کرده و گوشه‌ای است به مردمش که به این نعمت بزرگی کفران کرده و شکر خدا را با پرستش او به جا نیاوردند و در عوض به عبادت بت‌ها پرداختند»[۸].[۹]
بلده طیبه
﴿...كُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ﴾[۱۰] از مفاد آیات قبلی استخراج می‌شود که سخن پروردگار در خصوص داستان سلیمان و بلقیس است. علاوه بر این، سوره «نام» سبأ را بر پیشانی خود دارد که قوم عرب قدیمی بودند. آنان آب‌های طغیان‌گر را مهار کردند. سدهایی ساختند و باغ‌هایی به وجود آوردند که درختان آن باغ‌ها بسیار پر میوه بودند. در این آیه بحث بر سر «سبأ» است. «قوم سبأ با استفاده از شرائط خاص مکانی و چگونگی کوه‌های اطراف آن منطقه و هوش سرشار خداداد توانستند سیلاب‌هایی را که جز ویرانی نتیجه‌ای نداشت، در پشت سدی نیرومند، متمرکز کنند و به وسیله آن کشوری بسیار آباد بسازند»[۱۱]. بعضی «سبأ» را نام سرزمین «یمن» یا منطقه‌ای از آن دانسته‌اند[۱۲]. برخی بزرگان و علما نیز نظیر این جمله می‌فرمایند: «مردم سبأ قومی قدیمی از عرب بودند که در یمن زندگی می‌کردند»[۱۳].[۱۴]
سبأ
مقدسی گوید: سبأ ناحیتی است که در پیرامونش چند دهکده منبردار است و قصبه‌ای آباد دارد. ادریسی می‌نویسد: شهر سبأ اکنون ویران است... و فاصله آن تا ظفار سه مرحله است[۱۵].[۱۶]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «نه، سوگند می‌خورم به این شهر * که تو در این شهر ساکنی» سوره بلد، آیه ۱-۲.
- ↑ لغت‌شناسی، ص۱۵۲.
- ↑ جواد محدثی، آشنایی با سوره‌ها، ص۹۳.
- ↑ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۶۷۴.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۲۰؛ و ر.ک: اطلاعات قرآنی، ص۱۲۵.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۲۴.
- ↑ «جز این نیست که فرمان یافته‌ام تا پروردگار این شهر را که خداوند آن را محترم داشته است بپرستم و همه چیز از آن اوست و فرمان یافته‌ام که از فرمانبرداران باشم» سوره نمل، آیه ۹۱.
- ↑ تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۶۳۶.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۲۶.
- ↑ «برای (قوم) سبا در مسکن‌هایشان نشانه‌ای (شگرف) وجود داشت: دو باغ از راست و چپ، از روزی پروردگارتان بخورید و او را سپاس گزارید! شهری است پاکیزه و پروردگاری آمرزنده» سوره سبأ، آیه ۱۵.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱۸، ص۶۹.
- ↑ آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۸، ص۷۰.
- ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۵۶۹.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۲۷.
- ↑ جغرافیای نزول قرآن، ص۱۵۶؛ و ر.ک: اطلاعات قرآنی، ص۳۱۱.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۲۹.