عبدالخیر خیرانی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. عبدالخیر خیرانی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عبدالخیر خیرانی در تاریخ اسلامی - عبدالخیر خیرانی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد

عبدالخیر خیرانی
تصویر قدیمی از مسجد کوفه
نام کامل	عبدالخیر خیرانی
جنسیت	مرد
از قبیله	همدان
محل زندگی	کوفه
از اصحاب	پیامبر خاتم امام علی

مقدمه

عبدالخیر خیرانی از اصحاب رسول خدا (ص) و از بزرگان اصحاب و یاران امیرمؤمنان (ع) بود. وی از طایفه‌ای از همدان، یا قریه‌ای از بیت المقدس و یا قلعه‌ای از یمن است. نام عبدالخیر در قبل از ملاقات با رسول خدا (ص) عبد‌الشر بود و رسول خدا (ص) نامش را به عبدالخیر تغییر داد.

وی در کوفه ساکن شد و از افراد معتمد و ثقه به شمار می‌آمد. در تاریخ طبری آمده است: امیرمؤمنان قبل از رسیدن به بصره برای سرکوبی اصحاب جمل، عمار یاسر را همراه امام حسن (ع) به کوفه فرستاد تا مردم را در مورد عزیمتشان به بصره و شرکت در جنگ جمل فراخوانند. ابوموسی اشعری (حاکم کوفه) مردم را از ملحق شدن به آن حضرت منع کرد. در این جا عبدالخیر برخاست و گفت: "ای ابوموسی! آیا این دو مرد (طلحه و زبیر) با علی بیعت نکردند؟" ابوموسی گفت: آری. عبدالخیر گفت: آیا علی (ع) کاری کرده تا سبب نقض پیمان شود که طلحه و زبیر پیمان شکنی کرده‌اند؟ ابوموسی گفت: من نمی‌دانم. وی در جواب گفت: "ما تو را رها می‌کنیم تا بدانی که آیا احدی را می‌شناسی که از این حادثه و فتنه‌ای که تو گمان می‌کنی، خارج باشد؛ زیرا آنها فقط چهار گروه بیشتر نیستند، علی (ع) الآن در بیرون کوفه است و طلحه و زبیر هم در بصره‌اند و معاویه هم که در شام است و گروهی هم در حجازند که نه با دشمنان خدا می‌جنگند و نه فیء جمع‌آوری می‌کنند؟ پس باید با یکی از این چهار گروه بود، و قطعاً در این جمع باید با علی (ع) بود. ابوموسی برای فرار از این جواب منطقی گفت: ایشان (اهل حجاز) بهترین مردمند یعنی نه با علی نه با طلحه و زبیر و نه با معاویه بلکه با گروه چهارم که اهل حجازند باید بود! عبدالخیر در پایان به او گفت: ای ابو موسی، نفاق و غشّ و دورویی بر تو غلبه کرده است". او در این برخورد، با ابو موسی، ارادت خود را به امام علی (ع) و حقانیت آن حضرت به نمایش گذاشت. اما در تاریخ نامی از حضور او در جنگ‌های جمل و صفین و نهروان نیامده است.

منابع

• ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲