بشیر بن ابی‌غیلان شیبانی
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
آشنایی اجمالی
بشیر بن ابی‌غیلان الشیبانی[۱]، در یک سند روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از تهذیب الأحکام آمده است:
«مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ يَحْيَى عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ بَشِيرٍ عَنِ اِبْنِ أَبِي غُفَيْلَةَ اَلْحَسَنِ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ دَاوُدَ بْنِ كَثِيرٍ اَلرَّقِّيِّ عَنْ بِشْرِ بْنِ أَبِي غَيْلاَنَ اَلشَّيْبَانِيِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ عَنْ ذَبَائِحِ اَلْيَهُودِ وَ اَلنَّصَارَى وَ اَلنُّصَّابِ قَالَ فَلَوَى شِدْقَهُ[۲] وَ قَالَ كُلْهَا إِلَى يَوْمٍ مَا»[۳].[۴]
شرح حال راوی
مرحوم اردبیلی و آیت الله خویی راوی یادشده را با بشر بن أبی غیلان[۵] که در رجال الطوسی در اصحاب امام صادق(ع) عنوان شده، متحد دانسته‌اند[۶].
از رجالیان قدمای شیعه، تنها شیخ طوسی از راوی با عنوان بشر بن أبی غیلان الکوفی یاد کرده است[۷] و از رجالیان سنّی، ابن حجر عسقلانی یک بار با عنوان "بسر[۸] بن أبي غيلان مولى بني‌شيبان من شيوخ الشيعة قاله الدارقطني وابن مأكولا"[۹] و بار دیگر با عنوان "بشر بن أبي غيلان الكوفي؛ ذكره الطوسي في رجال الشيعة من الرواة عن جعفر الصادق(ع)" از راوی یاد کرده است.
چون نام راوی فقط در سند همین روایت واقع شده و روایت دیگری از او گزارش نشده و در کتاب‌های رجالی نیز تنها شیخ طوسی و ابن حجر به ذکر نام راوی بسنده کردند، اطلاعاتی از شرح حال وی در دست نیست، جز اینکه از عبارت شیخ طوسی و ابن حجر برداشت می‌شود که وی از راویان کوفی، و منسوب به قبیله بکر بن وائل بوده است، از این رو به الشیبانی وصف شده است[۱۰].
احتمالاً ابو غیلان پدر بشر یعنی سعد بن طالب ابو غیلان الشیبانی الکوفی باشد که شیخ طوسی در اصحاب امام صادق(ع) از وی نام برده[۱۱] و در رجال اهل سنت نیز عنوان شده است[۱۲] و بعضی از رجالیان سنی او را به افراط در تشیع متهم کرده‌اند[۱۳]. همچنین در اسناد روایات با عنوان‌های سعد بن طالب ابو غیلان، ابو غیلان سعد بن طالب، ابو غیلان سعد بن طالب الشیبانی و سعد بن طالب روایت کرده است.[۱۴]
طبقه راوی
تاریخ ولادت و وفات راوی روشن نیست. در روایت یاد شده، از امام صادق(ع) روایت کرده و شیخ طوسی هم از ایشان در اصحاب امام صادق(ع) نام برده است[۱۵].
آیت الله بروجردی، بشر بن ابی غیلان را در طبقه پنجم از راویان قرار داده است[۱۶].[۱۷]
استادان و شاگردان راوی
از استادان و شاگردان راوی اطلاعی وجود ندارد و از روایت یادشده فقط به دست می‌آید که وی محضر امام صادق(ع) را ادراک، و داود بن کثیر الرّقی از ایشان روایت کرده است.[۱۸]
مذهب راوی
مذهب و گرایش اعتقادی راوی ناشناخته است؛ لیکن علامه مامقانی که همه راویان مذکور در رجال الطوسی را امامی می‌داند - مگر در موردی که به مذهبش تصریح می‌کند - بشر بن ابی‌غیلان را از راویان امامی به شمار آورده است[۱۹]. دیدگاه علامه مامقانی درست نیست؛ زیرا موضوع رجال الطوسی اعم از امامی و غیر امامی است.
چنان که گذشت، رجالیانی از اهل سنت، پدر راوی (ابو غیلان) را به افراط در تشیع متهم کردند و از این می‌‌توان استظهار کرد که بشر بن ابی غیلان از راویان شیعی بوده باشد.
یادآوری: فقها در کتاب‌های فقهیشان به روایت یادشده پرداخته و آن را که بر جواز ذبیحه اهل کتاب دلالت دارد[۲۰]، بر تقیه حمل کرده‌اند[۲۱].[۲۲]
جایگاه حدیثی راوی
علامه مامقانی، بشر بن ابی غیلان را از راویان مجهول به شمار آورده است[۲۳]؛ ولی وی از راویان مهمل شمرده می‌شود و قدما به روایات راویان مهمل عمل می‌کردند؛ زیرا آنها را ملحق به راویان ممدوح می‌دانستند.[۲۴]
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال الطوسی، ص۱۷۳، ش۲۰۳۲؛ منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، ج۳، ص۴۴، ش۷۷۴؛ نقد الرجال، ج۱، ص۲۷۷، ش۷۱۲؛ مجمع الرجال، ج۱، ص۲۶۴؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۲۱، ش۹۱۷؛ تنقیح المقال، ج۱۲، ص۲۳۴، ش۳۰۱۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۱۹، ۱۷۳۰؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۷، ش۲۰۹۸؛ أعیان الشیعه، ج۳، ص۵۶۵؛ قاموس الرجال، ج۲، ص۳۲۰، ش۱۱۰۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۱۹، ش۱۷۳۰؛ زبدة المقال، ج۱، ص۲۲۱. ب. منابع سنّی: لسان المیزان، ج۲، ص۱۴، ش۴۶، ص۳۱.
- ↑ فیض کاشانی در توضیح روایت نوشته است: الشدق جانب الفم و لعله أراد(ع) بیوم ما یوم رفع التقیة و ظهور دولة الحق. (الوافی، ج۹، ص۲۶۱).
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۴، ص۴۳۶ به گزارش از تهذیب الأحکام، ج۹، ص۷۰، ح۳۴.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 536.
- ↑ در ضبط بشر اختلاف است: در بعضی نسخ یسر، بشیر و بشار هم ضبط شده است. (معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۰۸، ش۱۶۹۹، ص۲۱۴، ش۱۷۱۷ و ص۲۱۹، ش۱۷۳۰).
- ↑ رجال الطوسی، ص۱۷۳، ش۲۰۳۲.
- ↑ {{عربی|بسر: بضم الباء الموحدة، و سکون السین المهملة، و الراء المهملة. (تنقیح المقال، ج۱۲، ص۱۸۴، ش۲۹۸۰).
- ↑ لسان المیزان، ج۲، ص۱۴، ش۴۶.
- ↑ لسان المیزان، ج۲، ص۳۱.
- ↑ سمعانی: الشَّیبانی: بفتح الشین المعجمة و سکون الیاء المنقوطة باثنتین من تحتها و الباء الموحدة بعدها و فی آخرها النون، هذه النسبة إلی شیبان، و هی قبیلة معروفة فی بکر بن وائل، و هو شیبان بن ذهل.... (الأنساب (سمعانی)، ج۸، ص۱۹۸، ش۲۴۰۸).
- ↑ رجال الطوسی، ص۲۱۲، ش۲۷۶۷.
- ↑ لسان المیزان، ج۳، ص۱۷، ش۶۱.
- ↑ "قال الفلاس: یفرط فی التشیع". (میزان الاعتدال، ج۲، ص۱۲۴، ش۳۱۱۸).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 537-538.
- ↑ ر.ک: رجال الطوسی، ص۱۷۳، ش۲۰۳۲.
- ↑ ر.ک: طبقات رجال التهذیب، ص۱۵۷.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 538.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 539.
- ↑ فظاهره کونه إمامیا. (تنقیح المقال، ج۱۲، ص۲۳۴، ش۳۰۱۸).
- ↑ فإن خبر بشر أیضاً من أخبار الجواز لکن قبل قیام القائم. (النجعه، ج۱۰، ص۱۷۳).
- ↑ ر.ک: مجمع الفائدة و البرهان، ج۱۱، ص۸۰؛ روضة المتقین، ج۷، ص۴۴۰.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 539.
- ↑ تنقیح المقال، ج۱۲، ص۲۳۴، ش۳۰۱۸.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۴، ص 539-540.