خاندان اشعری در تاریخ اسلامی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید، نسخهٔ فعلی این صفحه است که توسط Bahmani (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۷ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۴۲ ویرایش شده است. آدرس فعلی این صفحه، پیوند دائمی این نسخه را نشان می‌دهد.

(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

مقدمه

«خاندان اشعری» ساکن در قم از عرب‌تباران قبیله بنی‌اشعر کوفی بودند که به داشتن مذهب تشیع معروفیت داشتند. این خاندان، علاقمند به کسب علم و دانش بودند و همین امر سبب گردید که از میان این خاندان، رجال و دانشمندان شیعی فراوانی برخیزند. خاندان اشعری اصالتاً از عرب‌های قحطانی یمن بودند و چون جدّ اعلای ایشان به نام «ادریه» به هنگام تولد سر پر مویی داشت، به «اشعر» یعنی پر مو شهرت یافتند و این نام در میان اولاد و فرزندان او مرسوم گشت. نخستین اشعری در زمان رسول خدا (ص) اسلام آورد، پیامبر (ص) در مدح ایشان فرمودند: خداوند اشعریان را از خُرد و کلان بیامرزد[۱].

در دوره اسلامی، تعدادی از آنان به کوفه آمدند و پس از گرایش به مذهب تشیع در قیام‌های شیعی عراق شرکت کردند. آنها در میان سپاه مختار ثقفی و قیام‌های دیگر حضوری فعال داشتند. پس از اینکه حجاج بن یوسف ثقفی و دیگر رجال ستمکار اموی جنبش شیعیان را سرکوب کردند، گروهی از آنان به قم آمدند.

اشعریان در قم در ترویج مکتب تشیع سعی فزاینده‌ای کرده‌اند. از میان آنان رجال و دانشمندان شیعی فراوانی برخاسته‌اند که برخی از آنان از اصحاب ائمه اطهار(ع) بودند و بی‌واسطه از آنان حدیث نقل می‌کردند. آنان به علت سکونت دائمی در قم به قمی مشهور شدند. اشعریان در عمران و آبادانی قم کوشیدند و مدت دو قرن، منصب سیاسی و اداری قم را به عهده گرفتند[۲].

اشعریان با سابقه طولانی در ایران و بیان احادیث ائمه (ع) سرآمد بودند و چون با ائمه‌(ع) در ارتباط بودند، بدون واسطه از ایشان حدیث نقل می‌کردند[۳]. گروهی از خاندان اشعری، از یاران صادیق امام رضا (ع) بودند[۴].

مشهورترین اشعریان از اصحاب امام صادق(ع)

  1. آدم بن عبدالله بن سعد اشعری[۵]؛
  2. اسحاق بن عبدالله بن سعد اشعری[۶]؛
  3. عیسی بن عبدالله بن مسعر اشعری[۷]؛
  4. عمران بن عبدالله بن سعد السفری قمی[۸]؛
  5. موسی بن عبدالله بن سعد اشعری قمی[۹]؛
  6. زکریا بن ادریس بن عبدالله اشعری قمی[۱۰]؛
  7. ادریس بن عبدالله اشعری قمی[۱۱]؛
  8. حمزة بن یسع اشعری قمی[۱۲]؛
  9. خالد بن نافع اشعری[۱۳]؛
  10. زکریا بن آدم بن عبدالله اشعری قمی[۱۴]؛
  11. شعیب بن بکر بن عبدالله بن سعد اشعری قمی[۱۵]؛
  12. عبدالملک بن عبدالله بن سعید اشعری قمی[۱۶]؛
  13. عیسی بن بکر اشعری قمی (ابوبکر بن عبدالله بن سعد اشعری قمی)[۱۷]؛
  14. یسع بن یسع اشعری قمی[۱۸]؛
  15. یعقوب بن عبدالله بن سعد اشعری قمی[۱۹]؛
  16. علی بن محمد بن حفص اشعری قمی[۲۰].[۲۱]

خاندان اشعری از اصحاب امام رضا(ع)

  1. ابراهیم بن محمد اشعری قمی[۲۲]؛
  2. احمد بن حمزه بن الیسع قمی
  3. احمد بن محمد اشعری [۲۳]؛
  4. احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی[۲۴]؛
  5. ادریس بن عبدالله بن سعد[۲۵].
  6. ادریس بن عیسی بن عبدالله اشعری
  7. اسماعیل بن سعد احوص قمی
  8. اسماعیل بن سعد الاحوص اشعری[۲۶] ؛
  9. حسین بن محمد اشعری قمی [۲۷]؛
  10. حمزة بن یسع اشعری قمی[۲۸].
  11. ریان بن صلت اشعری[۲۹]؛
  12. سعد بن سعد بن احوص[۳۰].
  13. عبدالعزیز بن مهتدی بن محمد بن عبدالعزیز[۳۱]؛
  14. عبدالله بن جعفر بن حسین بن مالک حمیری قمی [۳۲]؛
  15. عبدالله بن صلت قمی
  16. عمران بن محمد بن عمران بن عبدالله[۳۳]؛
  17. فضل بن محمد اشعری[۳۴]؛
  18. محمد بن سهل بن یسع بن عبدالله اشعری[۳۵]؛
  19. محمد بن عبدالله بن عیسی اشعری[۳۶]؛
  20. مرزبان بن عمران بن عبدالله بن سعد[۳۷].[۳۸]

منابع

پانویس

  1. محمدی، حسین، رضانامه ص ۲۶۳.
  2. قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص ۱۵۱.
  3. معارف و معاریف، ج۲، ص۲۴۷.
  4. محمدی، حسین، رضانامه ص ۲۶۳.
  5. رجال طوسی، ص۱۴۳؛ انوار المشعشعین، ج۳، ص۲۶؛ تاریخ قم، ص۲۶۳.
  6. رجال نجاشی، ص۷۳؛ معجم رجال، ج۱، ص۱۸۷؛ رجال ابن داوود، ص۵۲.
  7. او نزد امام صادق(ع) جایگاهی ویژه داشت رجال طوسی، ص۲۵۸؛ رجال نجاشی، ص۲۱۰؛ فهرست طوسی، ص۱۱۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۱۹۴؛ الفائق، ج۲، ص۵۳۵؛ رجال کشی، ص۲۸۱.
  8. رجال کشی؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۰؛ رجال طوسی، ص۲۵۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۱۴۲؛ الفائق، ج۲، ص۴۷۴.
  9. تنقیح المقال، ج۳، ص۲۵۷؛ رجال طوسی، ص۱۳۸ و ۳۰۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۴۹؛ رجال برقی، ص۳۰؛ تاریخ قم، ص۲۷۸؛ الفائق، ج۳، ص۳۲۳.
  10. رجال نجاشی، ص۱۰۴؛ رجال طوسی، ص۲۰۰، ۳۶۷ و ۳۷۷؛ رجال نجاشی، ص۱۲۳؛ فهرست طوسی، ص۷۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۲۷۵؛ الفائق، ج۱، ص۶۰۰.
  11. وی فردی ثقه و دارای کتاب است رجال نجاشی، ص۱۰۴؛ رجال علانه، ص۱۳؛ سنن ابی داوود، ص۳۸۹.
  12. رجال طوسی، ص۱۷۸ و ۳۴۷؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۳۷۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۸۶؛ رجال برقی، ص۴۸؛ الفائق، ج۱، ص۴۸۳.
  13. رجال طوسی، ص۱۸۶؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۳۹۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۳۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۹۳؛ نقد رجال، ص۱۲۴؛ الفائق، ج۱، ص۵۱۴.
  14. رجال طوسی، ص۲۰۰ و ۳۷۷؛ فهرست طوسی، ص۷۳؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۴۳۷؛ الفائق، ج۱، ص۵۹۸.
  15. رجال برقی، ص۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۹، ص۳۰؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۸۶؛ جامع الرواة، ج۱، ص۴۰۰؛ تاریخ قم، ص۴۰، ۵۹ و ۱۶۱.
  16. رجال طوسی، ص۲۳۴؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۲۳۰؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۲۱ و ۳۲؛ الفائق، ج۲، ص۳۲۷.
  17. رجال طوسی، ص۲۶۶؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۱۸۱؛ الفائق، ج۲، ص۵۲۶.
  18. رجال طوسی، ص۱۷۸؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۳۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۱۲۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۸۳؛ الفائق، ج۱، ص۴۵۴.
  19. رجال برقی، ص۲۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۱۴۳؛ الفائق، ج۳، ص۴۵۸.
  20. تنقیح المقال، ج۳.
  21. قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص۱۵۲-۱۵۴.
  22. او از ثقات و محدثان امامیه و از راویان امام رضا(ع) است احسن التراجم لاصحاب الامام موسی الکاظم(ع)، ص۳۵.
  23. او شیخ قمیین و فقیه بلا منازع و رئیس آنان بود. او افزون بر حضور در خدمت امام رضا(ع)، خدمت امام جواد، امام هادی و امام عسکری(ع) نیز رسیده و از سه امام نخست روایت کرده است مدیر شانه چی، چهل حدیث ص۴۷ و دایرة المعارف شیعه، ج۲۷، ص۱۹۷.
  24. وی از اصحاب امام رضا و امـام جواد(ع) بود رجال نجاشی، ص۴۶۰.
  25. رجال کشی، ص۱۰۴.
  26. تنقیح المقال، ج۱، ص۱۳۴.
  27. وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) است. او از روایان و محدثان مورد وثوق شیعه و از مشایخ کلینی است که از او بسیار روایت کرده و برای او کتابی به نام نوادر ذکر کرده است نجاشی، رجال، ص۴۹؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۵۱؛ اصول کافی، باب ۲ و احسن التراجم لاصحاب الامام موسی الکاظم(ع)، ج۲، ص۱۸۱.
  28. وی از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) بود معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۸۲.
  29. نجاشی ص۱۶۵.
  30. وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود رجال نجاشی ص۱۷۹.
  31. رجال کشی، ص۷۹۵.
  32. وی از شیوخ و بزرگان اهل قم و از اصحاب امام رضا(ع) و امام هادی و از وکلای امام حسن عسکری(ع) به شمار میرود. علمای رجال وی را توثیق کردند. او کتاب‌های متعددی؛ مانند: الدلائل، الامه، التوحید، قرب الاسناد الی الرضا(ع) را تألیف کرده است سیمای قم، صص ۸۷ و ۸۸.
  33. معالم العلماء، ص۸۸.
  34. وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود معالم العلماء، ص۵.
  35. وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود؛ رجال نجاشی، ص۳۶۸.
  36. تنقیح المقال، ج۳، ص۱۳۹.
  37. رجال کشی، ص۷۹۴.
  38. قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص ۲۲۳-۲۲۵.