عنت در فقه سیاسی
مقدمه
به رنج و محنت افتادن[۱]، گناه[۲]، دشمنی که در آن خوف و هلاک باشد [۳]. اصل آن به معنای مشقت[۴] در مقابل سهولت و صحت.
﴿لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ﴾[۵].
این اصطلاح در قرآن کریم به مشقت جمعی و اختلال نظم اجتماعی اطلاق شده است[۶]. خداوند تعالی رسول اکرم(ص) را به دلیل ناخوش‌داشتن مشقت و ضرر مردم ستوده است ﴿لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ﴾[۷].[۸].
از اوصاف برجسته و نیک رهبران الهی، ناراحتی از مشقت و ضرر مردم است و ازآنجاکه مردم دلسوزی پیامبر(ص) را در امور دنیایی و اُخروی خود درک می‌‌کردند، به او عشق می‌ورزیدند و چنین رابطه‌ای شکافی میان مردم و حکومت باقی نمی‌گذاشت.
آیات دیگری از قرآن کریم نیز به تأیید اخلاق و سیاست‌های پیامبر اکرم(ص) پرداخته که نفی رنج و محنت مردم را به دنبال داشته است: ﴿وَاعْلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ﴾[۹]. تبعیت پیامبر(ص) از خواسته مردم که برخاسته از منافع شخصی آنهاست، می‌تواند موجب مشقت بیشتر و اختلال در امور اجتماعی آنها گردد.
و از سیاست‌های دشمنان، ایجاد رنج و مشقت و اختلال در جامعه مسلمین بوده و هست: ﴿لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ﴾[۱۰].[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۷۹.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۲، ص۷۲.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۵۸۹.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۱۵۰.
- ↑ «بی‌گمان پیامبری از (میان) خودتان نزد شما آمده است که هر رنجی ببرید بر او گران است، بسیار خواستار شماست ، با مؤمنان مهربانی بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۱۲۸.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۸، ص۲۵۴.
- ↑ «بی‌گمان پیامبری از (میان) خودتان نزد شما آمده است که هر رنجی ببرید بر او گران است، بسیار خواستار شماست ، با مؤمنان مهربانی بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۱۲۸.
- ↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۹، ص۴۱۲.
- ↑ «و بدانید که فرستاده خداوند در میان شماست، اگر در بسیاری از کارها از شما پیروی کند به سختی می‌افتید » سوره حجرات، آیه ۷.
- ↑ «ای مؤمنان! کسانی از غیر خودتان را محرم راز مگیرید که از هیچ تباهی در حقّ شما کوتاهی نمی‌کنند و دوست می‌دارند شما در سختی به سر برید» سوره آل عمران، آیه ۱۱۸.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۲۷.