تلاوت قرآن در معارف و سیره نبوی

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Heydari (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲۱ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۴۳ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

این مدخل از زیرشاخه‌های بحث تمسک به قرآن است. "تلاوت قرآن" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

اهتمام به قرآن

سفارش‌های پیامبر اکرم(ص) به خواندن قرآن و فضیلت‌های آن بسیار ارزشمند است. ایشان خواندن قرآن را عامل تقویت حافظه می‌دانست: «ثَلَاثَةٌ يُذْهِبْنَ النِّسْيَانَ وَ يُحْدِثْنَ الذُّكْرَ قِرَاءَةُ الْقُرْآنِ وَ السِّوَاكُ وَ الصِّيَامُ» «سه چیز فراموشی را از بین می‌برد و حافظه را تقویت می‌کند: تلاوت قرآن، مسواک زدن و روزه گرفتن»[۱].

همچنین قرآن را نیکوترین کلام می‌شمارد و می‌فرماید: «أَحْسَنُ الْكَلَامِ كَلَامُ اللَّهِ»؛ «بهترین سخن، سخن خداست»[۲].

رسول گرامی اسلام، قرآن را شفیع مؤمنان در روز قیامت می‌داند: «هرگاه کارها همچون پاره‌های شب تار بر شما تاریک و شبهه ناک شد، به قرآن روی آورید؛ زیرا قرآن، شفیعی است که شفاعتش پذیرفته است و شاکی و خصمی است که شکایتش قبول می‌شود. هرکه قرآن را فرا روی خود قرار دهد، او را به سوی بهشت کشاند و هرکه آن را پشت سر خویش نهد، به سوی دوزخ می‌راند».[۳].

رسول الله(ص)، مقتدا قرار دادن قرآن را برای مؤمنان لازم می‌شمارد و می‌فرماید: «عَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ فَاتَّخِذُوهُ إِمَاماً وَ قَائِداً»؛ «بر شما باد به قرآن که آن را پیشوا و رهبر خود سازید»[۴]. رسول الله(ص)، قرآن را وسیله ارتباط با خداوند می‌داند و می‌فرمایند: «إِذَا أَحَبَّ أَحَدُكُمْ أَنْ يُحَدِّثَ رَبَّهُ فَلْيَقرَأً القُرْآنَ»؛ «هرگاه فردی از شما دوست داشته باشد که با پروردگارش سخن بگوید، قرآن بخواند»[۵]. آن حضرت، قرآن خواندن را جلابخش دل‌ها می‌داند: «إِنَّ هَذِهِ الْقُلُوبَ تَصْدَأُ كَمَا يَصْدَأُ الْحَدِيدُ»؛ «این دل‌ها نیز همانند آهن زنگار می‌بندد». عرض شد: ای رسول خدا! صیقل‌دهنده دل‌ها چیست؟ فرمود: «تلاوت قرآن»[۶].

حضرت رسول، تلاوت بسیار قرآن را نیز می‌پسندید و می‌فرمود: «عَلَيْكُمْ بِتَعَلُّمِ الْقُرْآنِ وَ كَثْرَةِ تِلَاوَتِهِ»؛ «بر شما باد، آموختن قرآن و بسیار خواندن آن»[۷]. پیامبر اکرم(ص) گوش دادن به قرآن را نیز نیکو شمرده است: «مَنِ اسْتَمَعَ إِلى آيَةٍ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ مُضَاعَفَةٌ وَ مَنْ تَلَا آیَةً مِنْ كِتَابِ اللَّهِ كَانَتْ لَهُ نُوراً يَوْمَ الْقِيَامَةِ»[۸]؛

هر کس به یک آیه از کتاب خدا گوش دهد، برایش ثوابی دو چندان نوشته می‌شود و هرکه یک آیه از کتاب خدا را تلاوت کند، روز قیامت، آن آیه نوری برای او خواهد بود. رسول رحمت در سخنی دیگر، مشتاقان خدا را شنوندگان کلام خدا می‌داند: «اَلا مَنِ اشْتاقَ إِلَی اللّهِ فَلْیَسْتَمِعْ کَلامَ اللّهِ»؛ «هان! هر که مشتاق خداست، پس به کلام خدا گوش فرا دهد»[۹].

پیامبر اعظم(ص)، حفظ قرآن را از بزرگ‌ترین نعمت‌های الهی می‌شمارد: «مَنْ أَعْطَاهُ اللَّهُ حِفْظَ کِتَابِهِ فَظَنَّ أَنَّ أَحَداً أُعْطِيَ أَفْضَلَ مِمَّا أُعْطِيَ فَقَدْ غَمَطَ أَفْضَلَ النِّعْمَةِ» «هر کس که خدا نعمت حفظ کتاب خود را به او عطا کند و آن کس گمان کند که به دیگران، نعمتی بزرگ‌تر از این نعمت او داده شده است، بی‌گمان، نسبت به بزرگ‌ترین نعمت، ناسپاسی روا داشته است».[۱۰].

رسول خدا(ص) در سخنی دیگر، حفظ قرآن را جلب کننده رحمت و نور الهی معرفی می‌کند: «این حاملان و حافظان قرآنند که در میان رحمت خدا و پوشیده به نور خداوند عزوجل هستند».[۱۱].

آن حضرت، خواندن قرآن با لحن محزون را بیشتر می‌پسندید: «إِقْرَؤُوا الْقُرْآنَ بِالْحُزْنِ فَإِنَّهُ نُزِلَ بِالْحُزْنِ»؛ «قرآن را با آواز حزین بخوانید؛ زیرا با صوت حزین نازل شده است»[۱۲]. همچنین زیور قرآن را صدای خوش می‌شمرد: «لِكُلِّ شَيْءٍ حِلْيَةٌ وَ حِلْيَةُ الْقُرْآنِ الصَّوْتُ الْحَسَنُ»؛ «هر چیزی زیوری دارد و زیور قرآن، صدای خوش است»[۱۳]. در پایان این فراز، دعای پیامبر اعظم(ص) برای حفظ قرآن را می‌آوریم.

حضرت صادق(ع) از پدرانش، این دعا را از پیامبر اکرم(ص) نقل که است: «خداوندا! تا زنده‌ام، مرا به ترک گناهان، مورد ترحم قرار ده و حسن نظر به موجبات رضایت خود را به من عنایت کن و قلب مرا به حفظ قرآنت ملتزم فرما، چنان که آن را به من آموختی و مرا به تلاوت آن به گونه‌ای که از من خشنود باشی، موفق گردان. خداوندا! به واسطه قرآنت، چشمم را نورانی و سینه‌ام را گشاده و قبلم را شاد و زبانم را باز کن و بدن و نیرویم را بر تلاوت آن به کار گیر؛ زیرا هیچ نیرویی جز نیروی تو نیست».[۱۴].[۱۵].

منابع

پانویس

  1. میزان الحکمه، ج۳، ص۱۲۱۴.
  2. میزان الحکمه، ج۱۱، ص۵۲۵۴.
  3. «فَإِذَا الْتَبَسَتْ عَلَيْكُمْ الْأُمُورُ كَقِطَعِ اللَّيْلِ الْمُظْلِمِ فَعَلَيْكُمْ بِالْقُرْآنِ فَإِنَّهُ شَافِعٌ مُشَفَّعٌ وَ مَاحِلٌ مُصَدَّقٌ مَنْ جَعَلَهُ أَمَامَهُ قَادَهُ إِلَى الْجَنَّةِ وَ مَنْ جَعَلَهُ خَلْفَهُ سَاقَهُ إِلَى النَّارِ»؛ میزان الحکمه، ج۱۰، ص۴۸۰۲.
  4. میزان الحکمه، ج۱۰، ص۴۸۰۶.
  5. میزان الحکمه، ج۱۰، ص۴۸۲۰.
  6. کنز العمال، ح۲۴۴۱.
  7. کنز العمال، ح۲۳۶۸.
  8. کنز العمال، ح۲۳۱۶.
  9. میزان الحکمه، ج۱۰، ص۴۸۳۴.
  10. کنز العمال، ح۲۳۱۷.
  11. «حَمَلَةُ الْقُرْآنِ هُمُ الْمَحْفُوفُونَ بِرَحْمَةِ اللَّهِ الْمَلْبُوسُونَ بِنُورِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ میزان الحکمه، ج۱۰، ص۴۸۱۸.
  12. میزان الحکمه، ج۱۰، ص۴۸۳۰.
  13. میزان الحکمه، ج۱۰، ص۴۸۲۲.
  14. «اللَّهُمَّ ارْحَمْنِي بِتَرْكِ مَعَاصِيكَ أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي، وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ النَّظَرِ فِيمَا يُرْضِيكَ عَنِّي، وَ أَلْزِمْ قَلْبِي حِفْظَ كِتَابِكَ كَمَا عَلَّمْتَنِي، وَ اجْعَلْنِي أَتْلُوهُ عَلَى النَّحْوِ الَّذِي يُرْضِيكَ عَنِّي. اللَّهُمَّ نَوِّرْ بِكِتَابِكَ بَصَرِي، وَ اشْرَحْ بِهِ صَدْرِي، وَ فَرِّحْ بِهِ قَلْبِي، وَ أَطْلِقْ بِهِ لِسَانِي، وَ اسْتَعْمِلْ بِهِ بَدَنِي، وَ قَوِّنِي عَلَى ذَلِكَ فَإِنَّهُ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِكَ‌»؛ سنن النبی، ترجمه: غیاثی کرمانی، ص۲۰۳، به نقل از: قرب الاسناد، ص۴.
  15. اسحاقی، سید حسین، رسول مهربانی ص ۳۴.