ثار الله در معارف و سیره حسینی

مقدمه

از القاب سیّد الشهدا(ع) که در زیارت‌نامه خطاب به آن حضرت گفته می‌شود. یعنی خون خدا. در زیارت عاشورا است: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ» این تعبیر، در زیارت‌های دیگر نیز، از جمله زیارت مخصوص امام حسین(ع) در اوّل رجب و نیمه رجب و شعبان و زیارت امام حسین(ع) در روز عرفه آمده است^[۱]. در زیاراتی هم که امام صادق(ع) به عطیّه آموخت، آمده است: «وَ أَنَّكَ ثَارُ الله فِي الْأَرْضِ مِنَ الدَّمِ الَّذِي لاَ يُدْرَكُ ثَارُهُ مِنَ الْأَرْضِ إِلاَّ بِأَوْلِيَائِكَ»^[۲]. شدّت هم‌بستگی و پیوند سید الشهدا با خدا به نحوی است که شهادتش همچون ریخته شدن خونی از قبیله خدا می‌ماند که جز با انتقام‌گیری و خون‌خواهی اولیاء خدا، تقاصّ نخواهد شد. القاب دیگری نیز مانند قتیل الله، و وتر الله در زیارتنامه است که گویای همین نکته است. "... بزرگ‌ترین لقب آن نجات دهنده آخرین انسان از این رابطه ثار... "منتقم" است. انتقام چه چیز را می‌گیرد؟ همه می‌گویند انتقام قاتلین سید الشهدا، نه! انتقام ثاری که به گردن بنی هابیل است... اگر غیرت و آگاهی وجود داشته باشد، تمام فضای تاریخ ما پر از ضجّه و دعوت خونخواهی ثارهاست. امّا این ثارها، ثارهای قبیله‌ای نیست، ثار الله است. اینها "ثار الله" هستند که باید از قاتلین بنی طاغوت گرفته شوند. حسین، وارث یکی از ورثه است که خودش بصورت یک ثار در آمد و فرزندش و باباش، اینها همه ثارهای خدا هستند و پدر ثارهای خدا و پسر ثارهای خداست... هدف، انتقام کشیدن از "بنی قابیل" است که آن همه دستش به خون ثارهای عزیز ما آغشته است... «يَا ثَارَ الله وَ اِبْنَ ثَارِهِ»^[۳].

عنوان مقدس "ثار الله"، در ادبیات شعری و مرثیه، همچنان در زمینه کارهای خطاطی، نقاشی، طراحی و پوستر هم جای خاصّی داشته و منبع الهام بخش برای هنرمندان مکتبی بوده است. حتّی هنرمندان قالی باف هم از آن بهره و فیض برده‌اند. قالی "ثار الله"، اثر برجسته استاد سید جعفر رشتیان، نمونه‌ای از آن است. این قالی که به مساحت ۱۸ متر مربع، در مدّت ۸ سال بافته شد، تداعی کننده عاشورای حسینی است. در حاشیه فرش، نمای هفت شهر مذهبی مسلمانان است و در متن آن، خیام سوخته در میان شعله‌ها و در میان فرش، عبارت إنّ الحسين مصباح الهدى و سفينة النجاة، نقش بسته و فریاد سرخ مظلومیّت، در گره گره این اثر ارزنده به گوش جان می‌رسد^[۴]. این نقاش و مینیاتوریست در سال ۱۳۶۷ش از دنیا رفت^[۵].

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا

پانویس

↑ مفاتیح الجنان.
↑ بحار الأنوار، ج۹۸، ص۱۴۸، ۱۶۸، و ۱۸۰.
↑ ثار، علی شریعتی، ص۱۸.
↑ کیهان فرهنگی، تیرماه ۱۳۶۷، ص۵۵.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۱۳۴.

[1] مفاتیح الجنان.

[2] بحار الأنوار، ج۹۸، ص۱۴۸، ۱۶۸، و ۱۸۰.

[3] ثار، علی شریعتی، ص۱۸.

[4] کیهان فرهنگی، تیرماه ۱۳۶۷، ص۵۵.

[5] محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۱۳۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]