ثار الله

یکی از القاب امام حسین (ع)، ثارالله است به معنای خون خدا: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ»، بدان معنا که خون آن حضرت به عنوان حق، قابل تقاص و خونخواهی است و حسین بن علی (ع) خونی الهی و خدایی است که همه پیروان حق و مظلومان تاریخ، خونخواه اویند.

مقدمه

یکی از لقب‌های سیدالشهداء (ع) که در زیارتنامه‌های آن حضرت بدان اشاره شده عنوان "ثارالله" است. یعنی خون خدا، خونی که صاحب آن خون و خونخواه آن خداست.

"ابن سیده" می‌گوید: «ثأر»^[۱] به معنای خون‌خواهی است و «ثائر» به معنای خون‌خواه. همچنین گفته‌اند که «ثأر» به معنای درخواست سزای جنایت است و «ثائر» کسی است که سزای جنایت و خون را طلب می‌کند^[۲].

در زیارت عاشورا آمده است: «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِهِ»؛ این تعبیر، در زیارت‌های دیگر نیز، از جمله زیارت مخصوص امام حسین (ع) در اوّل رجب و نیمه رجب و شعبان و زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه آمده است^[۳]. در زیاراتی هم که امام صادق (ع) به عطیّه آموخت، آمده است: «وَ أَنَّكَ ثَارُ الله فِي الْأَرْضِ مِنَ الدَّمِ الَّذِي لاَ يُدْرَكُ ثَارُهُ مِنَ الْأَرْضِ إِلاَّ بِأَوْلِيَائِكَ»^[۴]. شدّت هم‌بستگی و پیوند سید الشهدا با خدا به نحوی است که شهادتش همچون ریخته شدن خونی از قبیله خدا می‌ماند که جز با انتقام‌گیری و خون‌خواهی اولیاء خدا، تقاصّ نخواهد شد. القاب دیگری نیز مانند "قتیل الله" و "وتر الله" در زیارتنامه است که گویای همین نکته است.

اینکه امام حسین (ع) به عنوان خون خدا به حساب آمده، اهمیّت جایگاه این شهید بزرگوار و احترام خون مقدس او را می‌رساند که به ناحق در عاشورا بر زمین ریخت و انتقام آن هنوز گرفته نشده، تا آنکه امام زمان ظهور کند و خونخواه آن شهید بزرگ شود. این خون، به معنای آن مایع سرخ رنگی که در رگ‌ها جریان دارد نیست، بلکه به معنای خونی است که به عنوان حق، قابل تقاص و خونخواهی است و حسین بن علی (ع) خونی الهی و خدایی است که همه پیروان حق و مظلومان تاریخ، خونخواه اویند.

عنوان مقدس "ثار الله"، در ادبیات شعری و مرثیه، همچنین در زمینه کارهای خطاطی، نقاشی، طراحی و پوستر هم جای خاصّی داشته و منبع الهام بخش برای هنرمندان مکتبی بوده است. حتّی هنرمندان قالی باف هم از آن بهره و فیض برده‌اند. قالی "ثار الله"، اثر برجسته استاد "سید جعفر رشتیان"، نمونه‌ای از آن است^[۵].