پایان غیبت صغری

مقدمه

• علمای شیعه در مورد زمان پایان غیبت صغری با یکدیگر اختلاف نظر ندارند، ولی در مورد این که غیبت صغری از چه زمانی آغاز شده است، میان آنان اختلاف وجود دارد. برخی معتقدند این غیبت با تولد امام عصر (ع) شروع شده است و برخی دیگر بر این عقیده‌اند که آغاز آن از روز وفات پدر ارجمند آن حضرت، امام حسن عسکری (ع) بوده است.
• شیخ مفید در کتاب الإرشاد، نظریه اول را پذیرفته است: غیبت کوتاه‌تر آن حضرت از زمان تولد ایشان شروع شده و تا زمانی که رابطه شعبان با آن جناب از طریق نمایندگان و واسطه‌ها نیز قطع می‌شود، ادامه می‌یابد.غیبت طولانی‌تر نیز از زمان پایان غیبت اول تا روزی که حضرتش قیام خود را با شمشیر آغاز کند، به درازا خواهد کشید.
• شیخ طبرسی نیز در کتاب اعلام الوری همین قول را پذیرفته و مدت غیبت صغری را هفتاد و چهار سال ذکر کرده است؛ یعنی از سال ۲۵۵ ه.ق. (زمان تولد امام زمان (ع)) تا سال ۳۲۹ ه.ق. (سال وفات آخرین نایب از نواب چهارگانه امام عصر (ع)).
• برخی دیگر از فقیهان و محدثان بزرگ شیعه و همچنین بسیاری از تاریخ‌نگاران نیز، آغاز غیبت صغری را از زمان تولد حضرت مهدی (ع) محاسبه کرده‌اند، ولی گروهی دیگر، ابتدای غیبت صغری را سال ۲۶۰ ه.ق.؛ یعنی سال وفات حضرت امام حسن عسکری (ع) علت گرفته‌اند که بدین ترتیب، مدت غیبت صغری نزدیک به ۶۹ سال خواهد بود.
• نویسنده کتاب "تاریخ الغیبة الصغری"، در کتاب خود تلاش کرده است با بیان دلایلی، قولی را که مبدأ غیبت صغری را تولد امام عصر (ع) می‌داند، رد و ثابت کند که ابتدای غیبت صغری در حقیقت، از زمان امام حسن عسکری (ع) بوده است. در این جا استدلال ایشان را برای این موضوع، به اختصار می‌آوریم و تحقیق بیشتر در این زمینه را به فرصتی دیگر را می‌گذاریم: تعیین نواب اربعه به عنوان واسطه میان امام عصر (ع) و شیعیان حضرتش پس از وفات امام حسن عسکری (ع) صورت می‌گیرد و از طرف دیگر، وجه تمایز اصلی زمان غیبت کبری و غیبت صغری وجود همین نواب و واسطه‌های ارتباطی است که تنها در زمان غیبت صغری عهده‌دار ابلاغ پیام‌های حضرت صاحب الزمان (ع) هستند و پس از آن، ارتباط حضرتش به کلی با مردم قطع می‌شود. از این‌رو، باید بگوییم که غیبت صغری در اصل از زمان وفات امام حسن عسکری (ع) و تعیین اولین نایب خاص آغاز می‌شود.
• از آنچه تاکنون گفته شد، دریافتیم که غیبت کبری از نظر زمانی به آن محدوده زمانی گفته می‌شود که شروع آن سال ۳۲۹ ه.ق.؛ سال وفات آخرین سفیر و نماینده خاص آن حضرت؛ یعنی ابوالحسن علی بن محمد سمری است و پایانش، روزی است که به امر حق تعالی، مهدی موعود (ع) قیام خود را آغاز کند».

پرسش مستقیم

• پایان غیبت صغرا چه زمانی است؟ (پرسش)

1. غیبت صغرا به چه معناست؟ و چرا از همان ابتدا غیبت کامل صورت نگرفت؟ (پرسش)
2. علت و سبب پیدایش غیبت صغری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
3. نقش و تأثیر غیبت صغری در غیبت کبری چیست؟ (پرسش)
4. مبدأ غیبت صغری از چه زمانی به حساب می‌‏آید؟ (پرسش)
5. ویژگی‌های دوران غیبت صغری چیست؟ (پرسش)
6. حکمت غیبت صغری قبل از غیبت کبری چه بوده است؟ (پرسش)
7. امتیاز عصر غیبت صغری بر غیبت کبری چیست؟ (پرسش)
8. آیا دولت عباسی پیگیر اخبار امام مهدی بودند؟ (پرسش)
9. امام مهدی برای اثبات وجود خود در عصر غیبت صغری چه تدابیری اندیشید؟ (پرسش)
10. آیا قبل از غیبت کبری غیبت صغری ضروری بوده است؟ (پرسش)
11. مسئولیت امام مهدی در غیبت صغرا چیست؟ (پرسش)
12. برخی از مورخان غیبت صغرا و کبرا نواب اربعه و داستان جعفر کذاب را دیدگاه متکلمین شیعه و شاگردانشان می‏دانند؟ (پرسش)
13. پایان غیبت صغرا چه زمانی است؟ (پرسش)
14. ماجرای تلاش نافرجام برای دستگیری امام مهدی چیست؟ (پرسش)
15. اولین کسی که به دروغ ادعای نیابت خاص امام مهدی کرد چه کسی بود؟ (پرسش)
16. خلفای دوران غیبت صغری چه کسانی بودند؟ (پرسش)
17. خلفای عباسی در دوران غیبت صغری چه اقدام‌هایی انجام دادند؟ (پرسش)
18. آخرین خلیفه عصر غیبت صغری چه کسی بود؟ (پرسش)
19. سالی که آخرین نائب خاص امام مهدی وفات یافت چه نام دارد؟‌ (پرسش)
20. چگونه می‌توان نیابت نواب خاص امام مهدی را اثبات کرد؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

• آغاز غیبت صغری
• ویژگی‌های عصر غیبت صغری
• فلسفه غیبت صغری
• وظایف امام مهدی در عصر غیبت صغری
• آخرین خلیفه عصر غیبت صغری
• اقدام‌های خلفای عباسی در عصر غیبت صغری
• پیگیری اخبار امام مهدی توسط حکومت عباسی
• تدابیر امام مهدی برای اثبات امامت
• تعداد خلفای عصر غیبت صغری
• پایان غیبت صغری

منابع

• شفیعی سروستانی؛ ابراهیم، پرسش از موعود.