معانی الاخبار (کتاب)
| معانی الاخبار | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق |
| موضوع | تفسیر، اهل بیت، |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات جامعه مدرسین|انتشارات انتشارات جامعه مدرسین]][[رده:انتشارات انتشارات جامعه مدرسین]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۴۳۱ ق، ۱۳۸۹ ش |
| تعداد جلد | ۲ |
| فهرست جلدها | جلد اول، جلد دوم |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۴۷۰-۰۱۹-۴ |
| شماره ملی | ۲۱۶۲۲۵۳ |
معانی الاخبار، کتابی است با زبان عربی به تفسیر، توضيح و تشريح كلمات آيات و روايات می‌پردازد. این کتاب اثر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی معروف به شیخ صدوق میباشد و انتشارات جامعه مدرسین انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «کتابی حدیثی درباره معنای الفاظ و کلمات مشکل و پرکاربرد قرآن و احادیث میباشد.
در این کتاب با تکیه بر احادیث پیامبر و اهل بیت(ع) به تفسیر و تاویل معنای حروف، کلمات، الفاظ و اصطلاحات مشکل و پرکاربرد قرآن و احادیث پرداخته است که به گفته ابن حجر عسقلانی فهم این معانی نقش بسیار مهمی در فهم احادیث و آیات قرآنی دارد و باید به چنین کتاب‌هایی اهمیت داده و به آن مراجعه نمود. شیخ صدوق در مجموع چیزی حدود هزار اصطلاح مهم درباره مسائل گوناگون و اساسی اسلام را بر اساس روایات معتبر به طور روشن معنا کرده است.
شیخ صدوق این کتاب را بر اساس احادیث موجود در اصول اربعمائه (یعنی منابع حدیثی معتبر شاگردان ائمه(ع))، به ویژه آثار احمد بن محمد بن خالد برقی، مثل معانی الاحادیث و تفسیرالحدیث و همچنین کتاب جامع الاحادیث النبویه استادش شیخ ابو محمد جعفر بن احمد بن علی قمی رازی، معروف به ابن رازی، تدوین و تألیف کرده است.
شیخ صدوق کتابش را در دو جزء تنظیم کرده است که جزء اول آن تا باب معنی "ذكر الله كثیراً" است و بقیه باب‌ها در جزء دوم است. او کتاب را در چهارصد و بیست و نه باب تنظیم کرده است که هر بابی را به معنای یکی از اصطلاحات و الفاظ مهم مطرح شده در شریعت اسلام اختصاص داده است و در باب پایانی (یعنی باب چهارصد و بیست و نهم) نیز نوادر المعانی یعنی معنای کلماتی را که در باب‌های دیگر نمی‌‌گنجید گرد آورده است.
او تقریباً همه مطالب کتابش را به ذکر احادیث مسند اختصاص داده و در کمتر موردی به شرح و توضیح احادیث پرداخته است و در موارد فراوانی هم که نکاتی را بیان کرده است به صورت خیلی کوتاه و مختصر از آن گذشته است. وی غالباً به مباحث بسیار مهمی مثل امامت اهل بیت(ع) و تاریخ آن بزرگواران پرداخته و همچنین الفاظ و اصطلاحات خود حدیث را که در فهم آن موثر بوده توضیح داده است. در برخی از موارد نیز یافتن تفصیل و جزئیات بیشتر درباره حدیث و شرح آن را به سایر کتاب‌های خود مثل التوحید و علل الشرایع ارجاع داده است که گویای تاخر زمانی تالیف این کتاب، از دو کتاب دیگر است.
مجموع احادیث کتاب حدود هفتصد و هشتاد و شش حدیث میباشد که حدود سیصد و بیست حدیث آن در جلد اول و بقیه آن یعنی حدود چهارصد و شصت و شش حدیث در جلد دوم آن قرار دارد که البته امروزه همه این مجموعه در یک مجلد منتشر شده است. این احادیث همگی به صورت مسند (یعنی با ذکر سند کامل حدیث) ذکر شده است و شیخ صدوق فقط در لابلای برخی از باب‌ها احادیث دیگری را به صورت مرسل یا مرفوع از پیامبر و خاندان مطهّر او(ع) نقل کرده است که البته در سایر منابع معتبر از جمله کتاب‌های دیگر خود شیخ صدوق به صورت مسند یافت می‌شوند و شاید به دلیل شهرت یا اعتبار یقینی آنها سندشان را ذکر نکرده است. این احادیث در مجموع چیزی حدود یکصد حدیث را شامل می‌شوند. وی غالب این احادیث را برای اثبات نظرات خود در مسائلی مثل توحید، امامت و نبوت و برخی مسائل مهم تاریخی نقل کرده است»[۲]
دربارهٔ پدیدآورنده
معانی الاخبار (کتاب) از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابن بابویه در معارف مهدویت - ابن بابویه در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد