صلوات
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل صلوات (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
صلوات درودی ستایشگرانه و حق‌شناسانه بر حضرت محمّد و خاندان او، با جملۀ اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد یا مشابه آن[۱].
مقدمه
- صلوات، ریشه‌ای قرآنی دارد. خداوند می‌فرماید: ﴿
إِنَّ اللَّهَ وَمَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا
﴾[۲] در نماز هم واجب است در تشهّد، بر آن حضرت و خاندانش صلوات بفرستند. از پیامبر اکرم](ص) روایت است که: من صلّی صلاة لم یصلّ فیها علیّ و لا علی أهل بیتی لم تقبل منه[۳]، شافعی نیز با اشاره به همین نکته در فضیلت اهل بیت، وجوب مودّت اهل بیت و صلوات در نماز و مردودی نماز بی‌صلوات را یاد کرده(...) این یادکرد، هم حق‌شناسی و تکریم است، هم الهام و تأسّی. به قول استاد محمّد رضا حکیمی: «ذکر آل محمّد درهرحال، مایۀ ثبات ایمان و روشنی دل و سرافرازی امّت و حریّت فکر و وسیلۀ قرب به خداوند است. از این گذشته، آل محمّد تنها از آن شیعه نیستند، از آن همۀ مسلمانانند، فرزندان و اوصیای پیامبر مسلمانانند و وارثان علوم و معارف پیامبر، و ذکر مناقب و حقوق آنان برای هرمسلمانی اهمیت دارد.[۴] آنچه مطرح است و گاهی میان شیعه و اهل سنت موجب بحث، این است که آیا در کنار نام پیامبر، آل و اهل بیت و صحابه را هم باید آورد یا نه؟ خود پیامبر چگونه صلوات می‌فرستاده؟ صیغۀ خاصّی دارد یا هرکس هرگونه که مایل بود؟ تا آنجا که یاد نکردن از آل گاهی گواه سنّی بودن گوینده یا نویسنده به شمار می‌آید. شیعه، صلوات بدون آل محمد را ناقص و ابتر می‌شمارد و این به استناد احادیث نبوی در کتب شیعه و اهل سنت است، که فرمود: بر من درود ابتر و ناقص نفرستید، پرسیدند: صلوات ابتر چیست؟ فرمود: نگویید:اللّهمّ صلّ علی محمّد، بلکه بگویید: اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد.[۵] فخر رازی هم همین صورت را برای صلوات ذکر می‌کند که از پیامبر خدا(ص) روایت شده است.[۶] خود پیامبر نیز در نماز و غیر نماز، صلوات بر خود و آل محمد را به صورت یادشده می‌فرمود.[۷] یادکرد آل محمد در صلوات و دعا و ذکرها و خطبه‌ها و صلوات بر خاندان پیامبر، به تدریج جنبۀ سیاسی هم یافت و در مقابل خط امویان که سیاست حذف این خاندان را حتی در ذکر و یادکردن پیش گرفته بودند، خطّ اهل بیت، بر تأکید مکرّر و مداوم بر آل محمد بود. شاید اصرار امام سجاد(ع) بر آوردن آن همه اللّهمّ صلّ علی محمّد و آل محمّد در اوّل هرفقره از دعاهای بسیاری در صحیفۀ سجّادیه،[۸] در راستای همین خطّ و احیای نام و یاد این خاندان بوده است. امام صادق(ع) می‌فرماید: پدرم امام باقر(ع) شنید مردی را که به کعبه چسبیده و می‌گفت: اللّهمّ صلّ علی محمّد، فرمود: ای بندۀ خدا، آن را ناقص مگو و در حق ما ظلم نکن، بگو: اللّهمّ صلّ علی محمّد و و أهل بیته[۹] در مقابل، اصرار اهل سنّت بر افزودن صحابه بر نام پیامبر در صلوات (و علی آله و صحبه اجمعین) نیز جنبۀ سیاسی دارد و به قصد تطهیر همۀ صحابه در همۀ عملکردشان و استحقاق صلوات و درود نسبت به آنان است[۱۰].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص:۳۶۵.
- ↑ «خداوند و فرشتگان بر پیامبر صلوات و درود می‌فرستند، ای آنان که ایمان آورده‌اید، بر او صلوات و سلام بفرستید، درودی فراوان.» سوره احزاب آیه ۵۶
- ↑ «هرکس نمازی بخواند که در آن بر من و خاندانم صلوات نفرستد از او پذیرفته نمی‌شود.» اهل البیت فی الکتاب و السنّه، ص ۳۸۸ به نقل از سنن دارقطنی و احقاق الحق و مستدرک الوسائل
- ↑ حماسۀ غدیر، ص ۱۶۱، نیز کتاب «نان و کتاب» از ایشان، ص ۱۳۵، مقالۀ صلوات و الفاظ آن در اسلام
- ↑ شیعه‌شناسی، ص ۲۶۸ به نقل از الصواعق المحرقه، ص ۲۲۵، «فضائل الخمسه من الصحاح السته» ج ۱ ص ۹ و ۲۲۳
- ↑ تفسیر کبیر، فخر رازی، ج ۲۵ ص ۲۲۷
- ↑ شیعه‌شناسی، ص ۲۶۵
- ↑ به عنوان نمونه، دعای ۲۰ صحیفۀ سجّادیه (مکارم الاخلاق) و دعاهای دیگر را بنگرید
- ↑ کافی، ج ۲ ص ۲۹۵ برای روایات صلوات، ر. ک: «وسائل الشیعه» ، ج ۴ ص ۱۲۱۳، «بحار الأنوار» ، ج ۸۲ ص ۲۷۷، «احقاق الحق» ، ج ۹ ص ۵۲۴ تا ۶۲۰
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص:۳۶۵.