حضرت خدیجه

مقدمه

• خدیجه دختر خُوَیلِد، مادرش فاطمه دختر زائده است. خدیجه (س) نخستین بانوی مسلمان است. وی از زنان متمول و متمکّن شبه جزیره عربستان بود که به امر تجارت اشتغال داشت. از این‌رو در نقل‌های تاریخی سبب آشنایی پیامبر اکرم (ص) با ایشان را وثوق و امین بودن پیامبر اکرم دانسته‌اند. خدیجه (س) از ایشان درخواست کرد تا او را در سفرهای تجاری و امر تجارت یاری رساند و در ازای آن مزدی بیش از دیگران دریافت دارد. تعداد سفرهای تجاری پیامبر را با کاروان‌های تجاری خدیجه (س) چهار سفر به یمن و یک سفر به شما ذکر کرده‌اند. سفر به شام مهم‌ترین سفر تجاری ایشان است که به ازدواج آنان انجامید.
• دلایل ایجاد علاقه خدیجه (س) نسبت به پیامبر (ص) را این‌گونه ذکر کرده‌اند:

1. سفرپرسود تجاری؛
2. گزارش غلام خدیجه (س) و وجود اعجاز الهی در وجود پیامبر؛
3. مشاهده دو فرشته‌ای که هنگام ورود پیامبر به خانه خدیجه (س) بر سر ایشان سایه افکنده بودند؛
4. پیش‌گویی شخصی در خصوص ازدواج خدیجه (س) با مردی از قریش که به رسالت مبعوث خواهد شد.

• در اقوال تاریخی این‌گونه آمده است که خدیجه (س) تمایل خود به ازدواج با پیامبر را یا به وسیله یکی از دوستان، یا غلام خود که هم‌سفر پیامبر در سفرهای تجاری بوده است، یا خود، شخصاً، با ایشان در میان نهاد. پیامبر نیز موضوع را با عموهای خود مطرح کرد. سپس صفیّه، عمه پیامبر اکرم، به خانه خدیجه (س) رفت و از چگونگی قصد خدیجه (س) آگاه شد. پس از آن، عموهای پیامبر برای خواستگاری به خانه عموی خدیجه (س)، عمرو بن اسد، رفتند. مهریه خدیجه (س) مبلغ دوازده اوقیه (هر اوقیه معادل چهل درهم) تعیین شد و خدیجه (س) به‌طور رسمی به ازدواج پیامبر اکرم (ص) درآمد. در این زمان پیامبر اکرم (ص) بیست‌وپنج سال داشتند و خدیجه حدود چهل سال داشت. خدیجه (س) پس از ازدواج، همه اموال و دارایی خود را به پیامبر اکرم (ص) بخشید و اداره امور تجاری خود را به ایشان واگذار کرد و کنیزان و غلامان را آزاد کرد. خدیجه (س) در آغاز دوران پر افت‌وخیز رسالت، همواره یاری فداکار برای پیامبر اکرم (ص) بود. آن‌گاه که بار عظیم وحی بر دوش پیامبر سنگینی می‌کرد، او را در کنار خویش یاور و غم‌خوار می‌یافت. دارایی خدیجه (س) در سال‌های آغازین رسالت بسیار مفید واقع شد، چنا‌ن‌که پیامبر بعدها فرمود: هیچ مالی به‌اندازه اموال خدیجه (س) برایم سود نبخشید. او نخستین بانوی مسلمان و نخستین زن نمازگزار در تاریخ اسلام است.
• پیامبر اکرم (ص) خدیجه (س) را همواره گرامی می‌داشت و از او به نیکی یاد می‌کرد. خدیجه (س) نزد پیامبر (ص) گرامی‌ترین همسرانش بود. پیامبر اکرم (ص) در حدیثی خطاب به امام علی (ع) خدیجه (س) را جزو چهار زن برتر جهان یاد می‌کند و در روایتی دیگر خطاب به امام علی (ع) می‌فرماید: "تو همسری چون فاطمه داری، که من چون او ندارم و مادر زنی چون خدیجه (س) داری، که من نیز چون او ندارم."
• امام علی (ع) در نهج البلاغه از خدیجه (س) این‌گونه یاد می‌کند: "... آن هنگام [اولین روزهای رسالت] جز خانه‌ای که رسول خدا (ص) و خدیجه در آن بود، در هیچ خانه‌ای مسلمانی راه نیافته بود؛ من سوّمین آنان بودم". نهاد پاک خدیجه (س) بستری فراهم کرد تا نور وجودی حضرت فاطمه زهرا (س) در آن به عرصه هستی گام نهد و به‌دنبال آن اهل بیت پیامبر اکرم (ص) از نسل ایشان به جهان مادی پای گذارند و نور هدایت‌گستر خویش را به جهانیان عرضه دارند.
• خدیجه (س) زمان کوتاهی پس از محاصره اقتصادی اقتصادی در سال دهم بعثت، در سن ۶۵ سالگی درگذشت. پیامبر اکرم او را با دستان خویش غسل داد و در قبر نهاد. مصیبت مرگ خدیجه (س)، اندک زمانی پس از رحلت ابوطالب، عموی گرامی پیامبر، سنگینی از حزن و اندوه را بر سینه پیامبر فرو آورد. از این‌رو آن سال را عام الحزن نام نهادند.

خدیجه در فرهنگنامه دینی

• همسر بزرگوار حضرت محمّد(ص). وی دختر خُوَیلِد و از زنان نامور و ثروتمند حجاز بود. زنی عاقل، دانا و شریف بود و مردان، با ثروت او تجارت می‌کردند. پیامبر خدا در سنّ بیست و پنج سالگی، از سوی خدیجه به تجارت شام رفت و پس از چند ماه از بازگشت، با خدیجه که آن هنگام چهل سال داشت، ازدواج نمود.
• خدیجه نخستین زنی بود که مسلمان شد و به تعبیر پیامبر اکرم، یکی از چهار زن برگزیده خداست، یعنی: مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه(س). خدیجه همه ثروت خویش را به پیامبر داد تا در راه ترویج اسلام صرف کند. وی پیش از ازدواج با محمد(ص) نیز به مردم بینوا کمک می‌کرد.
• حضرت زهرا(س) ثمره ازدواج پیامبر با اوست. حضرت خدیجه، در مکه سه سال پیش از هجرت درگذشت و در قبرستان ابوطالب دفن شد. هنگام وفات، ۶۵ سال داشت. حضرت محمد(ص) در سوگ او اندوهگین شد و پیوسته تا پایان عمر، از وفا و حمایت و خوبی‌های خدیجه یاد می‌کرد.

منابع

• دانشنامه نهج البلاغه ج۱
• محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: