نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Wasity(بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ۱۳ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۳ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۱۳ اوت ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۵۳ توسط Wasity(بحث | مشارکت‌ها)
﴿وَإِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ * إِذْ جَاءَ رَبَّهُ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ﴾[۲]؛ مفسران از قلب سلیم، تفسیرهایی متعدد بیان کرده‌اند که هر کدام به یکی از ابعاد آن اشاره می‌کند:
اما با توجه به اطلاق آیه، شامل همه موارد فوق می‌شود. سلیم از مادّه سلامت است و هنگامی که به طور مطلق مطرح می‌شود، سلامت از هرگونه بیماریاخلاقی و اعتقادی را در برمی‌گیرد؛ یعنی قلبی که از هر رذیلهاخلاقی و انحراف اعتقادی سالم باشد. و در مقابل قلب سلیم، قلب مریض است که تعبیر از آن برای داشتن امراض روحیمعنوی همچون: نفاق﴿فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ﴾[۹] در قرآن شده است.
درباره اهمیت قلب سلیم همین بس که قرآن مجید، آن را تنها سرمایهنجات در روز قیامت دانسته است: ﴿يَوْمَ لَا يَنْفَعُ مَالٌ وَلَا بَنُونَ * إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ﴾[۱۰]؛ همان روزی که مال و فرزندان نفعی به افراد نمی‌رسانند، مگر کسی که با روح سالم از رذایل اخلاقی و انحراف‌های اعتقادی به پیشگاه الهی برود[۱۱].
معنای اصلی شرک "عبارت است از تقارن دو یا چند فرد در عمل یا در امری به طوری که برای هر یک از آنها، نصیب یا تأثیری در آن عمل یا امر باشد"[۲۴]؛ لذا آنان در باطن و ظاهر خود، هیچ فرد یا چیزی را مقارن و مؤثر در امر و فعل خداوند نمی‌دانستند[۲۵].
﴿قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ﴾[۲۶]؛ خدای متعال به حضرت ابراهیم(ع) گفت: من تو را برای مردم، امام قرار دادم. حضرت ابراهیم(ع) گفت: از نسلم نیز قرار بده! خدای حکیم در جواب درخواست او گفت: عهد من (امامت) به ظالمان نمی‌رسد.
انبیا(ع) از هر ظلمی مبرّا بودند و ظلم در آیه شریفه مطلق بوده و شامل انواع آن می‌شود، پس باید برای داشتن منصب امامتالهی از هر نوعی ظلمی پاک باشند.
امیرالمؤمنین(ع) در خطبه‌ای خود را از هر نوع ظلمی حتّی ظلم به مورچه‌ای، پاک می‌داند و می‌فرماید:"سوگند به خدا، اگر تمامشب را بر روی خارهای سعدان خاری سه شعبه که خوراک شتران و سخت گزنده است به سر ببرم، و یا با غل و زنجیر به این سو یا آن سو کشیده شوم، خوش‌تر دارم تا خدا و پیامبرش را در روز قیامت، در حالی ملاقات کنم که به بعضی از بندگانستم، و چیزی از اموال عمومی را غصب کرده باشم؛ چگونه بر کسی ستم کنم برای نفس (بدن) خویش، که به سوی کهنگی و پوسیده شدن پیش می‌رود، و در خاک، زمانی طولانی اقامت می‌کند؟... به خداسوگند، اگر هفت اقلیم را با آنچه در زیر آسمان‌هاست به من دهند تا خدا را نافرمانی کنم که پوست جوی را از مورچه‌ای ناروا بگیرم، چنین نخواهم کرد! و همانا این دنیای آلوده شما نزد من از برگ جویده شده ملخ پست‌تر است! علی را با نعمت‌های فنا پذیر، و لذّت‌های ناپایدار چکار؟! به خداپناه می‌بریم از خفتنعقل، و زشتیلغزشها، و از او یاری می‌جوییم"[۲۷].[۲۸].
﴿قَالَ يَا قَوْمِ لَيْسَ بِي ضَلَالَةٌ وَلَكِنِّي رَسُولٌ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾[۲۹]؛ حضرت نوح(ع) در جواب نسبت ناروای ضلالت قومش به او، می‌فرماید: ای قوم من! در من گمراهی نیست ولی فرستاده پروردگار عالمیان هستم.
آیه دیگر: ﴿مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَى﴾[۳۰]؛ پیامبر اسلام(ص)، هیچ‌گاه گمراه و پوچگرا نبوده است.
فرق ضلالت و غوایت در این است که در ضلالت، هدف و مقصد هست، اما به صورت باطل. و در غوایت، شخص گمراه حتّی هدفباطل هم ندارد و بی‌هدف است که به پوچگرایی تعبیر می‌شود؛ مانند ذَرّات معلق در هوا که مقصد آنها را ظاهراً باد تعیین می‌کند و خودشان اراده‌ای در تعیین مقصدشان ندارند.
﴿قُلْ لَا أَتَّبِعُ أَهْوَاءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذًا وَمَا أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ﴾[۳۹]؛ ای پیامبر اسلام! بگو: از هوای نَفْس شما اطاعت نمی‌کنم؛ زیرا در این صورت گمراه می‌شوم و دیگر از هدایت‌شدگان نخواهم بود.[۴۰]
﴿وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُنْ جَبَّارًا عَصِيًّا﴾[۴۱]؛ حضرتیحیی(ع) به والدینش نیکوکار بود و جبّار و عصیانگر نبود.
﴿وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا﴾[۴۲]؛ حضرت عیسی(ع) می‌گوید: خدای سبحان مرا سفارش کرده که به مادرم نیکوکار باشم و مرا جبّار و نافرمان نگردانیده است.
شقاوت در آیات، درباره حالات پیامبران(ع) به دو صورت بیان شده است، یکی شقاوت در دعا یعنی احساسسختی و مشقت در دعا کردن است﴿قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُنْ بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا﴾[۴۵]؛ ﴿وَأَعْتَزِلُكُمْ وَمَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَأَدْعُو رَبِّي عَسَى أَلَّا أَكُونَ بِدُعَاءِ رَبِّي شَقِيًّا﴾[۴۶] و قسم دیگر مطلق به مفهوم احساسسختی و مشقت در امور معنوی در دنیا و آخرت است. آیه مذکور، قِسم دوم را بیان، و داشتن آن حالت را از خلفای الهی(ع) نفی می‌کند.[۴۷]
↑«و از آیین پدرانم ابراهیم و اسحاق و یعقوب پیروی می‌کنم؛ در خور ما نیست که هیچ چیز را شریک خداوند بدانیم؛ این از بخشش خداوند به ما و به مردم است امّا بیشتر مردم سپاس نمی‌گزارند» سوره یوسف، آیه ۳۸.
↑«بگو: این راه من است که با بینش به سوی خداوند فرا می‌خوانم، من و (نیز) هر کس که پیرو من است؛ و پاکاکه خداوند است و من از مشرکان نیستم» سوره یوسف، آیه ۱۰۸
↑«و گفتند: یهودی یا مسیحی باشید تا راه یابید؛ بگو: (خیر) بلکه ما بر آیین ابراهیم درست‌آیین هستیم و او از مشرکان نبود» سوره بقره، آیه ۱۳۵
↑«بگو خداوند راست فرموده است؛ بنابراین از آیین ابراهیم درست‌آیین پیروی کنید و او از مشرکان نبود» سوره آل عمران، آیه ۹۵
↑«ابراهیم نه یهودی بود و نه مسیحی ولی درست‌آیینی فرمانبردار بود و از مشرکان نبود» سوره آل عمران، آیه ۶۷
↑«من با درستی آیین روی خویش به سوی کسی آورده‌ام که آسمان‌ها و زمین را آفریده است و من از مشرکان نیستم» سوره انعام، آیه ۷۹
↑«بگو: بی‌گمان پروردگارم مرا به راهی راست راهنمایی کرده است، به دینی استوار، آیین ابراهیم درست‌آیین و (او) از مشرکان نبود» سوره انعام، آیه ۱۶۱
↑«و کسانی که به آنان کتاب (آسمانی) داده‌ایم از آنچه بر تو فرو فرستاده شده است، شادی می‌کنند؛ و از گروه‌ها (ی کافر) کسی است که دیگری را انکار می‌کند؛ بگو: من فرمان یافته‌ام که خداوند را بپرستم و با او شریک قرار ندهم؛ (مردم را) به سوی او فرا می‌خوانم و بازگشت من به سوی اوست» سوره رعد، آیه ۳۶
↑«سپس به تو وحی کردیم که از آیین ابراهیم درست‌آیین پیروی کن و (او) از مشرکان نبود» سوره نحل، آیه ۱۲۳
↑«به راستی ابراهیم (به تنهایی) امتی فروتن برای خداوند و درست‌آیین بود و از مشرکان نبود» سوره نحل، آیه ۱۲۰
↑«بگو: من تنها پروردگار خویش را می‌خوانم و هیچ کس را با او شریک نمی‌گردانم» سوره جن، آیه ۲۰.
↑«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگار ابراهیم، او را با کلماتی آزمود و او آنها را به انجام رسانید؛ فرمود: من تو را پیشوای مردم می‌گمارم. (ابراهیم) گفت: و از فرزندانم (چه کس را)؟ فرمود: پیمان من به ستم‌کاران نمی‌رسد» سوره بقره، آیه ۱۲۴.
↑«و از سر هوا و هوس سخن نمی‌گوید * آن (قرآن) جز وحیی نیست که بر او وحی می‌شود» سوره نجم، آیه ۳-۴.
↑ «و یهودیان و مسیحیان هرگز از تو خشنود نخواهند شد تا آنکه از آیین آنها پیروی کنی. بگو تنها رهنمود خداوند، رهنمود است و اگر تو پس از دانشی که بدان دست یافته‌ای از خواسته‌های آنان پیروی کنی از سوی خداوند هیچ یار و یاوری نخواهی داشت» سوره بقره، آیه ۱۲۰.
↑«و اگر برای اهل کتاب هر نشانه‌ای بیاوری از قبله تو پیروی نخواهند کرد و تو هم پیرو قبله آنان نخواهی بود و آنها نیز پیرو قبله یکدیگر نخواهند بود؛ و اگر تو پس از (وحی و) دانشی که به تو رسیده است، از خواست آنان پیروی کنی، در آن صورت بی‌گمان از ستمکارانی» سوره بقره، آیه ۱۴۵.
↑«و چون آیات روشن ما برای آنان خوانده شود کسانی که لقای ما را امید نمی‌برند می‌گویند: قرآن دیگری جز این بیاور یا آن را دگرگون کن! بگو: مرا نسزد که از پیش خود آن را دگرگون کنم. من جز از آنچه به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم؛ بی‌گمان من اگر با پروردگارم نافرمانی کنم از عذاب روزی سترگ می‌هراسم» سوره یونس، آیه ۱۵
↑«و بدین‌گونه ما آن (قرآن) را حکمتی عربی فرو فرستادیم و پس از دانشی که به تو رسیده است اگر از خواسته‌های آنان پیروی کنی در برابر خداوند هیچ یاور و نگهدارنده‌ای نداری * و بی‌گمان پیش از تو پیامبرانی فرستادیم و به آنان همسران و فرزندانی دادیم و هیچ پیامبری را نسزد که معجزه‌ای بیاورد مگر با اذن خداوند؛ هر سرآمدی، زمانی نگاشته دارد» سوره رعد، آیه ۳۷-۳۸
↑«و اگر حقّ از خواست‌های آنان پیروی می‌کرد آسمان‌ها و زمین و هر که در آنهاست به تباهی می‌افتادند، بلکه ما قرآن را برای آنها آورده‌ایم اما آنان از قرآن خویش رو گردانند» سوره مؤمنون، آیه ۷۱
↑«و به راستی ما پیامبرانی پیش از تو فرستاده‌ایم که (داستان) برخی از آنان را برای تو گفته‌ایم و برخی دیگر را نگفته‌ایم و سزیده هیچ پیامبری نیست که جز با اذن خداوند آیه‌ای آورد و چون فرمان خداوند در رسد به حق، داوری می‌شود و در آنجا تباه‌اندیشان، زیانکار می‌گردند» سوره غافر، آیه ۷۸.
↑«بگو: من از پرستیدن کسانی که شما به جای خداوند (به پرستش) می‌خوانید باز داشته شده‌ام؛ بگو: از خواسته‌های (نفسانی) شما پیروی نمی‌کنم که در آن صورت به راستی گمراه گردیده‌ام و از رهیافتگان نخواهم بود» سوره انعام، آیه ۵۶.
