تشییع در فقه اسلامی
مقدمه
تشییع جنازه، مستحب مؤکّد و دارای اجر و ثواب فراوانی است. برخی فقها گفتهاند: استحباب تشییع در موردی است که دفن جنازه نیاز به نقل دارد. [۱]
مراتب: برخی فقها برای تشییع جنازه از جهت مقدار فضل و کمال سه مرتبه برشمردهاند: کمترین مرتبه آن، تشییع تا مصلّی و اقامه نماز بر میّت. مرتبه متوسط، تشییع تا کنار قبر و توقّف تا پس از دفن و کاملترین و با فضیلتترین مرتبه آن توقّف بعد از دفن، استغفار و طلب ثبات قدم میّت بر اعتقاد حق، هنگام سؤال دو فرشته از او است. [۲] برخی در اینکه مرتبه اوّل، کمترین حدّ تشییع باشد ـ به گونهای که به کمتر از آن تشییع تحقّق نیابد ـ اشکال کردهاند. [۳]
مستحبّات: خواندن دعاهای وارد شده هنگام مشاهده و حمل جنازه؛ پندگیری، عبرت آموزی و تفکّر در مرگ و آخرت؛ پیاده تشییع کردن؛ پشت سر یا دو طرف جنازه حرکت کردن؛ حمل جنازه توسط چهار نفر از چهار طرف و به دوش گرفتن هر یک، هر چهار طرف جنازه را با کیفیّت خاص؛ حمل میّت بر دوش نه بر مَرکب ـ مگر به جهت عذری مانند دوری راه ـ و تغییر هیئت صاحب مصیبت با برداشتن ردا از دوش یا پابرهنه بودن او. [۴]
مکروهات: سواره بودن [۵] و خندیدن؛ لهو و لعب و اشتغال به کارهای بیهوده؛ سریع بردن جنازه؛ حمل آتش پشت سر جنازه مگر در شب؛ برداشتن ردا از تن برای غیر صاحب عزا؛ سخن گفتن به غیر ذکر خداوند و ـ به تصریح برخی ـ نشستن تشییع کننده تا وقتی که میّت را در قبر نگذاشتهاند. [۶]
شرکت زنان به‌ویژه زن جوان در تشییع جنازه کراهت دارد. برخی، زن مُسن را از این حکم استثنا کردهاند. [۷]
تشییع جنازه مؤمن از جمله موارد جواز خروج معتکف از مسجد است و این عمل، اعتکاف را باطل نمیکند[۸].[۹]
منابع
پانویس
- ↑ جواهر الکلام، ج۴، ص۲۶۳ ـ ۲۶۴.
- ↑ منتهی المطلب (ق)، ج۱، ص۴۴۵
- ↑ جواهر الکلام، ج۴، ص۲۶۴
- ↑ العروة الوثقی، ج۱، ص۴۱۸ ـ ۴۱۹
- ↑ تذکرة الفقهاء، ج۲، ص۵۳
- ↑ جواهر الکلام، ج۴، ص۲۷۰ ـ ۲۷۲؛ العروة الوثقی، ج ۱، ص۴۱۹
- ↑ الحدائق الناضرة، ج۴، ص۸۴ ـ ۸۵؛ جواهر الکلام، ج ۴، ص۲۷۶
- ↑ جواهر الکلام، ج ۱۷، ص۱۸۱.
- ↑ هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۲، صفحه ۴۹۶-۴۹۷.