ابوحمزه ثمالی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث مفسران است. ابوحمزه ثمالی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوحمزه ثمالی در تاریخ اسلامی - ابوحمزه ثمالی در معارف و سیره رضوی - ابوحمزه ثمالی در علوم قرآنی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

ابوحمزه ثابت بن دینار ثمالی کوفی ازدی ثمالی منسوب به بنی ثماله، تیره‌ای از قبیله ازد است. اما شیخ صدوق وی را منسوب به بنی ثعل، تیره‌ای از قبیله طیّ دانسته و گفته است که چون ابوحمزه در بین ثماله می‌‌زیست، به ثمالی معروف گشت. وی از اصحاب امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم(ع) بود و از آن بزرگواران حدیث شنیده و روایت کرده است. از روایتگرانی چون أنس، شعبی و اصبغ بن نباته نیز روایاتی نقل کرده است. محدثان معروفی چون هشام بن سالم، مفضل بن عمر، محمد بن مسلم، وکیع و ثوری از ابوحمزه روایت کرده‌اند.

ابوحمزه از محدثان مورد اعتماد و عادل بود و افتخار خدمتگذاری امام سجاد(ع) را داشت. امام صادق(ع) او را سلمان زمان خویش خطاب کرده و در روایتی از امام رضا(ع)، وی لقمان زمان خویش دانسته شده است. نجاشی می‌‌گوید که سه تن از پسران ابوحمزه به نام‌های نوح، منصور و حمزه در حادثه قیام زید بن علی بن حسین(ع) به همراه زید به شهادت رسیدند. وی پسران دیگری نیز داشته که از محدثان مورد اعتماد شیعه بوده‌اند. آثارش عبارت انداز: رسالة الحقوق کتاب تفسیر القرآن، کتاب النوادر اصل و الزهد. دعای معروف ابوحمزه ثمالی نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد(ع) روایت کرده است. وی سرانجام در سال ۱۵۰ هـ درگذشت. در تاریخ وفاتش اختلاف است.

جستارهای وابسته

• دانش تفسیر قرآن
• مفسران شیعه
• تفسیر القرآن الکریم (کتاب)

منابع

1. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱