آل ابراهیم

آل ابراهیم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: آل ابراهیم در قرآن - آل ابراهیم در حدیث - آل ابراهیم در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبط

مراد از آل ابراهیم

• با توجّه به گوناگونی معانی "آل"، مفسّران، آل ابراهیم را سه گونه تفسیر کرده‌اند:

1. فرزندان پاک و برگزیده ابراهیم چون اسماعیل، اسحاق، یعقوب، داوود، سلیمان، یونس، زکریا، عیسی، محمد(ص) و جانشینان آن حضرت از خاندان وی. این تفسیر، با واژه اصْطَفَى (برگزیدن) مناسب‌تر می‌نماید؛ زیرا خداوند، کسانی را برمی‌گزیند که از گناه منزّه باشند. روایاتی که امامان(ع) را از آل‌ابراهیم شمرده نیز این معنا را تأیید می‌کند. امام باقر(ع)می‌فرماید: آل ابراهیم ماییم، زیرا ما بازماندگان این خاندان هستیم و لذا فرزندان پیامبر(ص) و ائمه(ع) در شمار آل ابراهیم‌اند و در واقع نوادگان ابراهیم هستند . به نظر علامه طباطبایی، از سیاق آیه أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا که درصدد سرزنش بنی اسرائیل (دودمان اسحاق) است، برمی‌آید که مقصود از آل ابراهیم، پاکان ذرّیه او از طریق اسماعیل است و شامل ذریه ابراهیم از طریق اسحاق نمی‌شود.
2. پیروان دین ابراهیم (اسلام). مؤیّد این معنا دو آیه ذیل است: فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي ، إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ
3. شخص ابراهیم، همان گونه که در آیه مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُونَ .

• علامه طباطبایی معتقد است آل ابراهیم عبارت‌اند از: پاکان از ذریّه آن جناب از قبیل اسحاق، اسرائیل و انبیایی که از ذریّه آن حضرت در بنی‌اسرائیل مبعوث شدند و نیز اسماعیل و طاهرین از ذریّه آن جناب که سرور همه آنان محمد(ص) و از ذریّه آن حضرت است. در آیه أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَيْنَا آلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا که در مقام انکار و اعتراض بر بنی‌اسرائیل است، مراد از آل ابراهیم، بنی‌اسرائیل یعنی دودمان اسحاق و یعقوب نیست (چون بنی‌اسرائیل هم دودمان یعقوب‌اند) در نتیجه از آل ابراهیم تنها معصومین از دودمان اسماعیل باقی می‌مانند (که منظور از کلمه آل ابراهیم هستند) که پیامبر اسلام(ص) و دودمانش از ایشان‌اند.
• با توجه به مطالب فوق می‌توان نتیجه گرفت که آل ابراهیم، خاندان حضرت ابراهیم(ع) هستند که خداوند در قرآن آنها را بر جهانیان برتری داده است و بر اساس روایات مختلف آل ابراهیم، فرزندان ابراهیم، موسی بن عمران، عیسی، پیامبران بنی‌اسرائیل، پیامبر اسلام(ص) و ائمه(ع) را شامل می‌شود. آل ابراهیم دارای فضائل بسیاری هستند که مقام تسلیم، عصمت، نبوت، امامت، هدایتگری، برگزیدگی، شایستگی، دریافت وحی، کتاب، حکمت، رحمت و برکات الهی از مهم‌ترین آنهاست.

منابع

• خراسانی، محمد، مقاله «آل ابراهیم»، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱