مقاطعه

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

به تقسیمات کشوری در عصر علوی، مقاطعه گفته می‌شد. هدف از مقاطعه و تقسیمات کشوری، تقسیم سرزمین و قلمروی حکومت به واحدها و سطوح همگن بوده است. یکی از کاربردهای تقسیمات کشوری در نظام اداری است. در عصر علوی سلسله‌مراتب اداری به صورتی بود که کوفه به عنوان مرکز اداری و ده «مقاطعه» یا ایالت در ارتباط با مرکز کوفه بودند.

1. «مقاطعه» مکه و حوالی آن؛
2. «مقاطعه» مدینه و حوالی آن؛
3. «مقاطعه» شام و حوالی آن؛
4. «مقاطعه» الجزیره که شامل بلاد بین‌النهرین می‌شد؛
5. «مقاطعه» بصره؛
6. «مقاطعه» کوفه؛
7. «مقاطعه» مصر؛
8. «مقاطعه» ایله که به ضمیمه زمله به نام فلسطین نامیده می‌شود؛
9. «مقاطعه» رمله که با مقاطعه ایله سرزمین وسیعی را شامل می‌شد که در زمان حکومت امپراطوری روم خود به ده مقاطعه تقسیم می‌شده است.
10. «مقاطعه» ایران که تقسیمات داخلی آن به روال عصر ساسانی ابقا شد که شامل ایالت‌های فارس، کرمان، ری، خراسان، سجستان، آذربایجان و مناطق مجاور دریای خزر بود.

از جمله «مقاطعه»‌های بزرگ، مصر بود که به مصر علیا و مصر سفلی، تقسیم می‌شد که مصر علیا ۲۸ بخش و مصر سفلی ۱۵ بخش را شامل می‌شد. در هر کدام از مقاطعه‌ها و ایالت‌ها یک والی یا عامل و یک قاضی و یک متصدی دیوان و یک مأمور بیت‌المال، مجموعه هیأت عالی اداری ایالت را تشکیل می‌دادند و مرکز اداری مقاطعه به جز مسجد جامع شهر مرکز، محلی به نام دارالحکومه بود و هر کدام از مقاطعه‌ها به نوبه خود به بخش‌هایی تقسیم می‌شد که عاملان، قاضیان و مسئولان دیوان و بیت‌المال آن مناطق توسط والی مقاطعه مرکزی تعیین می‌شد. تمامی مسئولیت‌های اداری هر کدام از بخش‌ها زیر نظر مسئولان مقاطعه انجام می‌شد و نظارت بر حاکمان در مقاطعه‌ها با مرکز (کوفه) و اشراف امام(ع) جامه عمل می‌پوشید.

منابع

1. عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی ج۲