خاندان اشعری در تاریخ اسلامی

مقدمه

«خاندان اشعری» ساکن در قم از عرب‌تباران قبیله بنی‌اشعر کوفی بودند که به داشتن مذهب تشیع معروفیت داشتند. این خاندان، علاقمند به کسب علم و دانش بودند و همین امر سبب گردید که از میان این خاندان، رجال و دانشمندان شیعی فراوانی برخیزند. خاندان اشعری اصالتاً از عرب‌های قحطانی یمن بودند و چون جدّ اعلای ایشان به نام «ادریه» به هنگام تولد سر پر مویی داشت، به «اشعر» یعنی پر مو شهرت یافتند و این نام در میان اولاد و فرزندان او مرسوم گشت. نخستین اشعری در زمان رسول خدا (ص) اسلام آورد، پیامبر (ص) در مدح ایشان فرمودند: خداوند اشعریان را از خُرد و کلان بیامرزد^[۱].

در دوره اسلامی، تعدادی از آنان به کوفه آمدند و پس از گرایش به مذهب تشیع در قیام‌های شیعی عراق شرکت کردند. آنها در میان سپاه مختار ثقفی و قیام‌های دیگر حضوری فعال داشتند. پس از اینکه حجاج بن یوسف ثقفی و دیگر رجال ستمکار اموی جنبش شیعیان را سرکوب کردند، گروهی از آنان به قم آمدند.

اشعریان در قم در ترویج مکتب تشیع سعی فزاینده‌ای کرده‌اند. از میان آنان رجال و دانشمندان شیعی فراوانی برخاسته‌اند که برخی از آنان از اصحاب ائمه اطهار(ع) بودند و بی‌واسطه از آنان حدیث نقل می‌کردند. آنان به علت سکونت دائمی در قم به قمی مشهور شدند. اشعریان در عمران و آبادانی قم کوشیدند و مدت دو قرن، منصب سیاسی و اداری قم را به عهده گرفتند^[۲].

اشعریان با سابقه طولانی در ایران و بیان احادیث ائمه (ع) سرآمد بودند و چون با ائمه‌(ع) در ارتباط بودند، بدون واسطه از ایشان حدیث نقل می‌کردند^[۳]. گروهی از خاندان اشعری، از یاران صادیق امام رضا (ع) بودند^[۴].

مشهورترین اشعریان از اصحاب امام صادق(ع)

خاندان اشعری از اصحاب امام رضا(ع)

منابع

قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار

پانویس

↑ محمدی، حسین، رضانامه ص ۲۶۳.
↑ قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص ۱۵۱.
↑ معارف و معاریف، ج۲، ص۲۴۷.
↑ محمدی، حسین، رضانامه ص ۲۶۳.
↑ رجال طوسی، ص۱۴۳؛ انوار المشعشعین، ج۳، ص۲۶؛ تاریخ قم، ص۲۶۳.
↑ رجال نجاشی، ص۷۳؛ معجم رجال، ج۱، ص۱۸۷؛ رجال ابن داوود، ص۵۲.
↑ او نزد امام صادق(ع) جایگاهی ویژه داشت رجال طوسی، ص۲۵۸؛ رجال نجاشی، ص۲۱۰؛ فهرست طوسی، ص۱۱۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۱۹۴؛ الفائق، ج۲، ص۵۳۵؛ رجال کشی، ص۲۸۱.
↑ رجال کشی؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۰؛ رجال طوسی، ص۲۵۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۱۴۲؛ الفائق، ج۲، ص۴۷۴.
↑ تنقیح المقال، ج۳، ص۲۵۷؛ رجال طوسی، ص۱۳۸ و ۳۰۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۴۹؛ رجال برقی، ص۳۰؛ تاریخ قم، ص۲۷۸؛ الفائق، ج۳، ص۳۲۳.
↑ رجال نجاشی، ص۱۰۴؛ رجال طوسی، ص۲۰۰، ۳۶۷ و ۳۷۷؛ رجال نجاشی، ص۱۲۳؛ فهرست طوسی، ص۷۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۲۷۵؛ الفائق، ج۱، ص۶۰۰.
↑ وی فردی ثقه و دارای کتاب است رجال نجاشی، ص۱۰۴؛ رجال علانه، ص۱۳؛ سنن ابی داوود، ص۳۸۹.
↑ رجال طوسی، ص۱۷۸ و ۳۴۷؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۳۷۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۸۶؛ رجال برقی، ص۴۸؛ الفائق، ج۱، ص۴۸۳.
↑ رجال طوسی، ص۱۸۶؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۳۹۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۳۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۹۳؛ نقد رجال، ص۱۲۴؛ الفائق، ج۱، ص۵۱۴.
↑ رجال طوسی، ص۲۰۰ و ۳۷۷؛ فهرست طوسی، ص۷۳؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۴۳۷؛ الفائق، ج۱، ص۵۹۸.
↑ رجال برقی، ص۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۹، ص۳۰؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۸۶؛ جامع الرواة، ج۱، ص۴۰۰؛ تاریخ قم، ص۴۰، ۵۹ و ۱۶۱.
↑ رجال طوسی، ص۲۳۴؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۲۳۰؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۲۱ و ۳۲؛ الفائق، ج۲، ص۳۲۷.
↑ رجال طوسی، ص۲۶۶؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۱۸۱؛ الفائق، ج۲، ص۵۲۶.
↑ رجال طوسی، ص۱۷۸؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۳۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۱۲۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۸۳؛ الفائق، ج۱، ص۴۵۴.
↑ رجال برقی، ص۲۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۱۴۳؛ الفائق، ج۳، ص۴۵۸.
↑ تنقیح المقال، ج۳.
↑ قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص۱۵۲-۱۵۴.
↑ او از ثقات و محدثان امامیه و از راویان امام رضا(ع) است احسن التراجم لاصحاب الامام موسی الکاظم(ع)، ص۳۵.
↑ او شیخ قمیین و فقیه بلا منازع و رئیس آنان بود. او افزون بر حضور در خدمت امام رضا(ع)، خدمت امام جواد، امام هادی و امام عسکری(ع) نیز رسیده و از سه امام نخست روایت کرده است مدیر شانه چی، چهل حدیث ص۴۷ و دایرة المعارف شیعه، ج۲۷، ص۱۹۷.
↑ وی از اصحاب امام رضا و امـام جواد(ع) بود رجال نجاشی، ص۴۶۰.
↑ رجال کشی، ص۱۰۴.
↑ تنقیح المقال، ج۱، ص۱۳۴.
↑ وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) است. او از روایان و محدثان مورد وثوق شیعه و از مشایخ کلینی است که از او بسیار روایت کرده و برای او کتابی به نام نوادر ذکر کرده است نجاشی، رجال، ص۴۹؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۵۱؛ اصول کافی، باب ۲ و احسن التراجم لاصحاب الامام موسی الکاظم(ع)، ج۲، ص۱۸۱.
↑ وی از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) بود معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۸۲.
↑ نجاشی ص۱۶۵.
↑ وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود رجال نجاشی ص۱۷۹.
↑ رجال کشی، ص۷۹۵.
↑ وی از شیوخ و بزرگان اهل قم و از اصحاب امام رضا(ع) و امام هادی و از وکلای امام حسن عسکری(ع) به شمار میرود. علمای رجال وی را توثیق کردند. او کتاب‌های متعددی؛ مانند: الدلائل، الامه، التوحید، قرب الاسناد الی الرضا(ع) را تألیف کرده است سیمای قم، صص ۸۷ و ۸۸.
↑ معالم العلماء، ص۸۸.
↑ وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود معالم العلماء، ص۵.
↑ وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود؛ رجال نجاشی، ص۳۶۸.
↑ تنقیح المقال، ج۳، ص۱۳۹.
↑ رجال کشی، ص۷۹۴.
↑ قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص ۲۲۳-۲۲۵.

[1] محمدی، حسین، رضانامه ص ۲۶۳.

[2] قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص ۱۵۱.

[3] معارف و معاریف، ج۲، ص۲۴۷.

[4] محمدی، حسین، رضانامه ص ۲۶۳.

[5] رجال طوسی، ص۱۴۳؛ انوار المشعشعین، ج۳، ص۲۶؛ تاریخ قم، ص۲۶۳.

[6] رجال نجاشی، ص۷۳؛ معجم رجال، ج۱، ص۱۸۷؛ رجال ابن داوود، ص۵۲.

[7] او نزد امام صادق(ع) جایگاهی ویژه داشت رجال طوسی، ص۲۵۸؛ رجال نجاشی، ص۲۱۰؛ فهرست طوسی، ص۱۱۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۱۹۴؛ الفائق، ج۲، ص۵۳۵؛ رجال کشی، ص۲۸۱.

[8] رجال کشی؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۰؛ رجال طوسی، ص۲۵۶؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۱۴۲؛ الفائق، ج۲، ص۴۷۴.

[9] تنقیح المقال، ج۳، ص۲۵۷؛ رجال طوسی، ص۱۳۸ و ۳۰۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۹، ص۴۹؛ رجال برقی، ص۳۰؛ تاریخ قم، ص۲۷۸؛ الفائق، ج۳، ص۳۲۳.

[10] رجال نجاشی، ص۱۰۴؛ رجال طوسی، ص۲۰۰، ۳۶۷ و ۳۷۷؛ رجال نجاشی، ص۱۲۳؛ فهرست طوسی، ص۷۴؛ معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۲۷۵؛ الفائق، ج۱، ص۶۰۰.

[11] وی فردی ثقه و دارای کتاب است رجال نجاشی، ص۱۰۴؛ رجال علانه، ص۱۳؛ سنن ابی داوود، ص۳۸۹.

[12] رجال طوسی، ص۱۷۸ و ۳۴۷؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۳۷۷؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۸۶؛ رجال برقی، ص۴۸؛ الفائق، ج۱، ص۴۸۳.

[13] رجال طوسی، ص۱۸۶؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۳۹۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۷، ص۳۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۹۳؛ نقد رجال، ص۱۲۴؛ الفائق، ج۱، ص۵۱۴.

[14] رجال طوسی، ص۲۰۰ و ۳۷۷؛ فهرست طوسی، ص۷۳؛ تنقیح المقال، ج۱، ص۴۳۷؛ الفائق، ج۱، ص۵۹۸.

[15] رجال برقی، ص۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۹، ص۳۰؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۸۶؛ جامع الرواة، ج۱، ص۴۰۰؛ تاریخ قم، ص۴۰، ۵۹ و ۱۶۱.

[16] رجال طوسی، ص۲۳۴؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۲۳۰؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۱، ص۲۱ و ۳۲؛ الفائق، ج۲، ص۳۲۷.

[17] رجال طوسی، ص۲۶۶؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۱۲، ص۱۸۱؛ الفائق، ج۲، ص۵۲۶.

[18] رجال طوسی، ص۱۷۸؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۳۲۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۱۲۵؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۸۳؛ الفائق، ج۱، ص۴۵۴.

[19] رجال برقی، ص۲۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۲۰، ص۱۴۳؛ الفائق، ج۳، ص۴۵۸.

[20] تنقیح المقال، ج۳.

[21] قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص۱۵۲-۱۵۴.

[22] او از ثقات و محدثان امامیه و از راویان امام رضا(ع) است احسن التراجم لاصحاب الامام موسی الکاظم(ع)، ص۳۵.

[23] او شیخ قمیین و فقیه بلا منازع و رئیس آنان بود. او افزون بر حضور در خدمت امام رضا(ع)، خدمت امام جواد، امام هادی و امام عسکری(ع) نیز رسیده و از سه امام نخست روایت کرده است مدیر شانه چی، چهل حدیث ص۴۷ و دایرة المعارف شیعه، ج۲۷، ص۱۹۷.

[24] وی از اصحاب امام رضا و امـام جواد(ع) بود رجال نجاشی، ص۴۶۰.

[25] رجال کشی، ص۱۰۴.

[26] تنقیح المقال، ج۱، ص۱۳۴.

[27] وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) است. او از روایان و محدثان مورد وثوق شیعه و از مشایخ کلینی است که از او بسیار روایت کرده و برای او کتابی به نام نوادر ذکر کرده است نجاشی، رجال، ص۴۹؛ جامع الرواة، ج۱، ص۲۵۱؛ اصول کافی، باب ۲ و احسن التراجم لاصحاب الامام موسی الکاظم(ع)، ج۲، ص۱۸۱.

[28] وی از اصحاب امام رضا، امام جواد و امام هادی(ع) بود معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۲۸۲.

[29] نجاشی ص۱۶۵.

[30] وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود رجال نجاشی ص۱۷۹.

[31] رجال کشی، ص۷۹۵.

[32] وی از شیوخ و بزرگان اهل قم و از اصحاب امام رضا(ع) و امام هادی و از وکلای امام حسن عسکری(ع) به شمار میرود. علمای رجال وی را توثیق کردند. او کتاب‌های متعددی؛ مانند: الدلائل، الامه، التوحید، قرب الاسناد الی الرضا(ع) را تألیف کرده است سیمای قم، صص ۸۷ و ۸۸.

[33] معالم العلماء، ص۸۸.

[34] وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود معالم العلماء، ص۵.

[35] وی از اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بود؛ رجال نجاشی، ص۳۶۸.

[36] تنقیح المقال، ج۳، ص۱۳۹.

[37] رجال کشی، ص۷۹۴.

[38] قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص ۲۲۳-۲۲۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]

[۳۳]

[۳۴]

[۳۵]

[۳۶]

[۳۷]

[۳۸]