ابان بن عثمان بن یحیی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. ابان بن عثمان بن یحیی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابان بن عثمان بن یحیی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابوعبدالله ابان بن عثمان بن یحیی بن زکریا لؤلؤی کوفی أحمر بجلی محدّث، فقیه، ادیب و نسب شناس سده دوم، و اصالتاً اهل کوفه بود و در کوفه و بصره می‌‌زیست.[۱] از زادگاه و تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست.
ابان از اصحاب امام صادق(ع) به شمار می‌‌رفت.[۲] از آن حضرت و از امام کاظم(ع) علوم متداول روز از جمله حدیث را آموخته و روایت کرده است.[۳] از دیگر مشایخ حدیث وی کسانی چون ابوبصیر،[۴]محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، زرارة بن اعین و ابوحمزة ثمالی را می‌‌توان نام برد. برخی برآن‌اند که شمار روایات وی به حدود هفتصد می‌‌رسد.[۵] ابان علاوه بر حدیث، در هر یک از علوم فقه،[۶]ادب،[۷] نسب‌شناسی، اخبار شعرا و ایام عرب صاحب نظر شمرده می‌‌شد.[۸] به گفته ابن ابی عمیر، از حافظه سرشاری برخوردار بود.[۹]
کشی وی را از فرقه ناووسیّه دانسته است[۱۰] که این گفتار با اعتقاد به اینکه او از امام کاظم(ع) روایت کرده سازگار نمی‌نماید، چون ناووسیّه در امامت امام صادق(ع) متوقف شده و آن حضرت را زنده و مهدی موعود دانسته‌اند و اعتقادی به امامت امام کاظم(ع) نداشته‌اند؛ لذا برخی احتمال داده‌اند لفظ قادسیّه صحیح است نه ناووسیه، آن چنان که در برخی از نسخه‌های اختیار معرفة الرجال چنین آمده است.[۱۱] ابان از اصحاب اجماع نیز بوده و چون که ایشان همگی از امامیه بوده‌اند، وی را نیز از دانشمندان امامیه[۱۲] و فردی ثقه برشمرده‌اند.[۱۳]
راویانِ بنام سده دوم از ابان روایت شنیده و نقل کرده‌اند. برخی از اینان عبارت‌اند از: ابن ابی عمیر حسن بن محبوب، حماد بن عیسی و یونس بن عبدالرحمان.[۱۴] کسانی همچون ابوعبیده معمر بن مثنی، محمد بن مثنی و محمد بن سلام جمحی نیز از وی علومی را فراگرفته و بیشتر حکایت‌ها، اخبار شعرا، انساب و ایّام عرب را از او نقل کرده‌اند.[۱۵]
ابان دارای تألیف مهمی در موضوعات مبدأ، مبعث، مغازی، وفات پیامبر، سقیفه و ردّه بوده است.[۱۶] وی در حدود ۲۰۰ هـ درگذشت[۱۷].[۱۸]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ رجال النجاشی ۱/۸۰ ـ۸۱ معجم الادباء ۱/۱۰۹.
- ↑ رجال الطوسی ۱۵۲ لسان المیزان ۱/۲۴.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۸۰.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۹.
- ↑ معجم رجال الحدیث ۱/۱۳۹، ۱۵۷، ۱۶۲ و ۱۶۳.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۳۷۵.
- ↑ لسان المیزان ۱/۲۴.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۸ معجم الادباء ۱/۱۰۸.
- ↑ لسان المیزان ۱/۲۴.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۳۵۲ خلاصة الاقوال ۲۱.
- ↑ معجم رجال الحدیث ۱/۱۶۰ تنقیح المقال ۱/۶.
- ↑ قاموس الرجال ۱/۸۴.
- ↑ معجم رجال الحدیث ۱/۱۶۱.
- ↑ معجم رجال الحدیث ۱/۱۶۱.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۸۰ و۸۱.
- ↑ الفهرست (طوسی) ۱۸.
- ↑ الاعلام ۱/۲۷.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۶۱.