بحث:ابوالاسود دوئلی
آشنایی اجمالی
ابوالاسود ظالم بن عمرو بن سفیان بن جندل بن عمرو بن خلس دوئلی بصری دیلی کنانی اهل بصره،[۱] از قبیله بنی کنانه[۲] و مادرش «طویله» از بنی عبدالدار بن قصی بود.[۳] او یک سال قبل از هجرت زاده شد.[۴] از اصحاب امام علی، امام حسن، امام حسین و امام سجاد(ع) به شمار آمده است.[۵] علم نحو را از محضر امیرمؤمنان علی(ع) فرا گرفت[۶] و علاوه بر آن امام همام از بزرگانی چون ابوذر غفاری، ابن عباس و عبدالله بن مسعود روایت نقل کرده است.[۷] یحیی بن یعمر نیز علم نحو را از ابوالاسود آموخت[۸] و افرادی مانند پسرش ابوحرب، عبدالله بن برید و سعید بن عبدالرحمان از وی روایت نقل کرده‌اند.[۹] او به فارس و اصفهان سفر کرده است.[۱۰]
وی را فردی زیرک، نادره گوی، حاضر جواب[۱۱] و با گرایش شیعی معرفی کرده‌اند.[۱۲] ایشان ادیب، نحوی، فقیه، محدثی ثقه، شاعری بنام، قاضی بصره و کوفه[۱۳] و سرآمد ایشان بود.[۱۴]
از کارهای مهم او نقطه‌گذاری قرآن،[۱۵] تأسیس علم نحو[۱۶] و شرکت در جنگ جمل[۱۷] و صفین[۱۸] در رکاب امام علی(ع)بیان شده است. بعد از ابن عباس از جانب حضرت علی(ع) مدتی والی بصره شد.[۱۹] به نقلی، در زمان حکومت عمر در شهر بصره ساکن شد.[۲۰] سرانجام در سال ۶۹ه بر اثر بیماری طاعون[۲۱] یا به سبب فلج شدن[۲۲] درگذشت.[۲۳] در تاریخ وفاتش اختلاف است.[۲۴]
به اعتقاد برخی، در حکومت عبیدالله بن زیاد شهید شده است.[۲۵] دیوان[۲۶] و مختصر فی النحو از آثار اوست[۲۷].[۲۸]
پانویس
- ↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال، ج۲، ص۱۰.
- ↑ بغیة الوعاة، ج۲، ص۲۲.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ الاعلام، ج۳، ص۲۳۶.
- ↑ رجال الطوسی، ص۴۶، ۶۹، ۷۵ و ۹۵.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۴۵ ـ ۴۷؛ الاغانی، ج۱۲، ص۲۹۹.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۳۳، ص۳۷.
- ↑ الفهرست (الندیم)، ص۴۶.
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۸۲.
- ↑ الاغانی، ج۱۲، ص۳۰۸.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ سمط اللآلی، ج۱، ص۶۶.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ الاغانی، ج۱۲، ص۲۹۷؛ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ بغیة الوعاة، ج۲، ص۲۲.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴؛ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ الطبقات الکبری، ج۷، ص۹۹.
- ↑ فرهنگ بزرگان، ص۲۵۵.
- ↑ شذرات الذهب، ج۱، ص۷۶.
- ↑ المعارف، ص۴۳۴.
- ↑ الاعلام، ج۳، ص۲۳۶.
- ↑ کشف الظنون، ج۱، ص۷۷۰.
- ↑ البدایة و النهایه، ج۸، ص۳۱۲.
- ↑ کشف الظنون، ج۱، ص۷۷۰.
- ↑ هدیة العارفین، ج۱، ص۴۳۴.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص ۴۱۴.