ربوه
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ربوه است. ربوه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ربوه در قرآن - ربوه در حدیث - پرسش مرتبط نداردجغرافیای ربوه، در سوره مبارکه مؤمنون
﴿وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ آيَةً وَآوَيْنَاهُمَا إِلَى رَبْوَةٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِينٍ﴾[۱]. در آیه مورد بحث، واژه ﴿رَبْوَةٍ﴾ ذکر شده و در ترجمه، آن را سرزمین بلند تعبیر نموده‌اند از آنجا که ما، در این سلسله مقالات، به توصیف مکان‌هایی می‌پردازیم؛ که در آیات قرآن، نامی از آنها به میان آمده؛ در این مقوله به توضیح آن واژه می‌پردازیم.[۲]
معنی لغوی ربوه
برخی از نویسندگان، واژه ربوه را چنین معنی نموده‌اند: «ربوه، به معنی تپه و بلندی است و در مجمع البیان و اقرب آمده: ربوه، به ضم و فتح و کسر اول، و رابیه به معنی زمین بلند است، نحو: ﴿كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ﴾[۳].[۴]. با توجه به معنی واژه ربوه و ترجمه ذیل آیه؛ خداوند عیسی و مادرش را، در سرزمین مرتفعی جای داده که دارای صفا و آب گوارا در آن جاری بوده است. اکنون پرسشی را که باید در این پژوهش پاسخ بدهیم، این است، که آن مکان - ربوه - کجاست؟[۵]
ربوه کجا است؟
برخی از علما، در تفسیر نمونه می‌نویسند: «... به هر حال این جمله اشاره سر بسته‌ای، به محل امن و امان و پر برکتی، که خا۔ اوفا، در اختیار این مادر و فرزند قرار داد، تا از شر دشمنان در امان باشند و با آسودگی خاطر، به وظایف خویش بپردازند؛ اما این که این محل، کدام نقطه بوده است: در میان مفسران گفتگو بسیار است. بعضی آن را ناصره از شهرهای شامات - زادگاه حضرت مسیح- می‌دانند؛ چراکه به هنگام تولدش، گروهی از دشمنان، که خبر تولد او و آینده وی را اجمالاً دریافته بودند؛ در صدد نابودیش درآمدند؛ اما خدا او را در آن محل امن و امان و پرنعمتی حفظ کرد. بعضی دیگر آن را اشاره به سرزمین مصر می‌دانند،؛ چراکه حضرت عیسی و مادرش مریم مدتی از عمر خود را برای نجات از چنگال دشمنان به سرزمین مصر پناه بردند.
بعضی دیگر، آن را سرزمین دمشق و بعضی رمله - یکی از شهرهای شمال شرقی بیت المقدس - تفسیر کرده‌اند؛ چراکه مسیح و مادرش در هر یک از مناطق، قسمتی از عمر خود را گذراندند. این احتمال نیز وجود دارد؛ که جمله فوق، اشاره به محل تولد عیسی(ع)، در بیابان بیت المقدس باشد، جایی که خداوند آن را محل امنی، برای این مادر و فرزند قرار داد و آب گوارا در آن جاری ساخت و از درخت خشکیده خرما، به او روزی مرحمت کرد»[۶].
برخی از علما و بزرگان، زیر عنوان: «یک بحث روایتی، به نقل از تفسیر قمی، در روایت ابی الجارود از امام باقر(ع)، ذیل جمله ﴿إِلَى رَبْوَةٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِينٍ﴾ گفته، که فرمود: مقصود از ﴿رَبْوَةٍ﴾، شهر حیره و مقصود از ﴿ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِينٍ﴾ شهر کوفه است و در مجمع، ذیل همان آیه... نقل می‌کند، که گفته شده: حیره، کوفه و پیرامون آن است و مقصود از قرار مسجد کوفه و از معین، آب فرات است و گوینده مطلب را به امام باقر و صادق(ع) نسبت داده. اما علامه، (مؤلف) نظر خود را از در منثور، هم از ابن عساکر از ابی امامه از رسول خدا(ص) روایت آورده که فرمود: «ربوه، رمله است و روایات همه سهمی از ضعف دارند»[۷].
برخی از نویسندگان[۸]، در مورد واژه ﴿رَبْوَةٍ﴾ می‌نویسند: در این که مراد از ربوه کجاست، اختلاف کردند؛ بعضی گفتند بیت المقدس است، جماعتی گفتند غوطه دمشق است و یا ابله. پراکندگی تفسیر در مورد ربوه آن قدر فراوان است که نمی‌توان جز با شک و تردید یکی از چند نقطه‌ای را که مفسرین نشان داده‌اند پذیرفت.[۹]
منابع
پانویس
- ↑ «و پسر مریم و مادرش را نشانه‌ای گرداندیم و آن دو را در پناه پشته‌ای هموار و دارای آبی روان جای دادیم» سوره مؤمنون، آیه ۵۰.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۸۱.
- ↑ «و داستان (بخشش) کسانی که دارایی‌های خود را در جست و جوی خشنودی خداوند و برای استواری (نیّت خالصانه) خودشان می‌بخشند، همچون باغساری بر پشته‌واره‌ای است که بارانی تند- و اگر نه بارانی تند، بارانی نرمریز- بدان برسد و میوه‌هایش را دوچندان کند و خداوند به آن» سوره بقره، آیه ۲۶۵.
- ↑ سید علی اکبر قرشی، مؤلف قاموس قرآن
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۸۱.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۴، ص۲۵۲.
- ↑ ترجمه قرآن مجید، ج۳، ص۲۹، پاورقی.
- ↑ زین العابدین رهنما، ترجمه قرآن مجید؛ محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج۲۹، ص۴.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۸۲.