اقسام نشانههای ظهور امام مهدی
علائم ظهور به نشانههایی گفته میشود که براساس روایات معصومین، قبل از ظهور واقع خواهد شد و نوید ظهور را میدهد و به دو دسته تقسیم شدهاند: حتمی و غیر حتمی. «نشانههای حتمی ظهور» به علائمی گفته میشود که باید واقع شوند؛ مثل: «قیام یمانی»، «خروج سفیانی»، «قتل نفس زکیه»، «خسف بیدا» (فرو رفتن در زمین) و «ندای آسمانی». «نشانههای غیر حتمی ظهور» به علائمی گفته میشود که بسته به شرایط ممکن است واقع هم نشوند؛ مثل: «مردن حق و طرفداران آن»، «پیروزی اهل باطل بر اهل حق»، یا رخ دادن «زلزلهها»، «سیلها» و «جنگهای بسیار».
مقدمه
- علائم به معنای نشانهها، به اموری گفته میشود که نمایانگر مقصود و مطلوب هستند. و مراد از علائم ظهور آن دسته از حوادثی است که براساس بیان پیشوایان معصوم (ع)، قبل و یا در آستانۀ ظهور واقع خواهد شد و تحقق هر کدام نوید نزدیک شدن یا وقوع قیام امام مهدی (ع) را میدهد.[۱] البته باید دانست وقتی میتوانیم حوادث را علامت ظهور بدانیم که در روایات اسمی از آنها برده شده باشد و آنها را به عنوان نشانه و علامت ذکر کرده باشند؛ و الا نمیتوان گفت ارتباطی با ظهور دارند.[۲]
- در جوامع روایی شیعه و سنی، از امور متعددی به عنوان "علائم ظهور" یاد شده است. نشانههای ظهور را از زوایای مختلفی میتوان نگریست؛ مثلاً از لحاظ پیوستگی و گسستگی نسبت به ظهور، علائم منفصل و علائم متصل ـ و به تعبیر دیگر علائم پیش از ظهور و علائم مقارن با ظهور ـ را تشکیل میدهند و از نظر میزان قطعیت، به علائم محتوم (قطعی و حتمی) و علائم مشروط (غیر حتمی) انقسام مییابند و ... . [۳] برخی از این تقسیمها عبارتند از:
- تقسیم اول: با در نظر گرفتن ارتباط این علائم با برنامهریزی الهی، به دو قسم تقسیم میشود:
- رویدادهایی که در برنامهریزی الهی دخالت دارند، همچون انحرافات که نشانهای از ظهور نیز هستند.
- حوادثی که در این برنامهریزی دخالتی ندارند، بلکه به خودی خود بدون ارتباط با وجود انسان وجودی مستقل دارند، مانند گرفتن ماه در شبهای آخر ماه، و گرفتن خورشید در وسط ماه و دیگر رویدادهایی نظیر اینها که به عنوان علائم ظهور ذکر شدهاند.[۴]
- علائم متصل: رویدادهائی که نزدیک به زمان ظهور است، به طوریکه از آخرین مقدمات ظهور شمرده میشود؛ همچون قتل نفس زکیه.[۶]
- علائم منفصل: علائمی که گویای وقوع حادثهای پیش از ظهور هستند و لو اینکه با فاصله زمانی دور باشد[۷] و تحقق و پیدایش آنها باعث اطمینان قلبی بیشتر مؤمنان شده و روحیه امید را در آنان زنده نگه میدارد.[۸] مانند اختلاف بنی عباس با اهل بیت (ع)، هنگامی که آنان در اوج قدرت بودند و شیعیان زیر فشارشان قرار داشتند، از اختلاف و نابودی آنان سخن میگفتند و آن را جزء علامتهای قیام حضرت مهدی (ع) میشمردند،[۹] اما اکنون صدها سال از زوال بنی عباس میگذرد.[۱۰]
- بنابراین مجموعه علائم را میتوان به چهار گروه تقسیم کرد:
- آنهائی که در برنامهریزی الهی داخل و نزدیک زمان ظهور هستند، مانند قتل نفس زکیه.
- آنها که در برنامهریزی داخل و دور از زمان ظهورند، همچون وجود دولت بنی عباس و جنگهای صلیبی.[۱۱]
- امور تکوینی نزدیک به زمان ظهور، همچون کسوف و خسوف.
- امور تکوینی دور از زمان ظهور، همچون پیدایش آبهای جاری و سیلابها، و هجوم گروههای ملخ و قحطی و خشکسالی در دوران غیبت کبری.[۱۲]
- تقسیم سوم: بر اساس روایات علائم ظهور در تقسیمی دیگر به حتمی و غیرحتمی تقسیم می شوند[۱۳] (باید توجه داشت در روایات تنها تقسیم علائم به حتمی (محتوم). غیر حتمی (موقوف) وجود دارد.[۱۴]):
- علائم غیر حتمی: مقصود حوادثی است که به طور مطلق و حتم از نشانههای ظهور نیست، بلکه مشروط به شرطی است که اگر آن شرط تحقق یابد مشروط نیز متحقق میشود و اگر شرط مفقود شود مشروط نیز تحقق نمییابد.[۱۵] برخی از این علائم در روایتی از امام صادق (ع) که به یکی از یاران خود فرمودند عبارتند از:[۱۶] «هرگاه دیدی که حق بمیرد و طرفدارانش نابود شوند؛ و مشاهده کردی که ظلم و ستم فراگیر شده است؛ و دیدی که: کارهای بد آشکار شده و از آن نهی نمیشود و بدکاران بازخواست نمیشوند و ... .»[۱۷]
- علائم حتمی: منظور از علائم حتمی آن است که به هیچ قید و شرطی مشروط نیست و قبل از ظهور باید واقع شود.[۱۸] باید توجه داشت معمول علایم حتمی از گروه علامتهای متصّل میباشند که نزدیک ظهور محقق میشوند.[۱۹] در روایات مختلفی برخی از موارد جزء علائم حتمی ظهور معرفی شده اند،[۲۰] مثلاً امام صادق (ع) فرمودند:[۲۱] «پیش از ظهور قائم (ع) پنج نشانه حتمی است؛ یمانی، سفیانی، صیحه آسمانی، فرو رفتن در بیابان و قتل نفس زکیه.»[۲۲]
پرسشهای وابسته
منابع
- صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری
- محمدی ریشهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی
- محمدی منفرد، بهروز، مهدویت
- کاظم قزوینی، سید محمد، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور
- کارگر، رحیم، مهدویت دوران ظهور
- رضایی اصفهانی، محمد علی، مهدویت
- سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت
- رجالی تهرانی، علی رضا، یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان
- صادقی، مصطفی، تحلیل تاریخی نشانههای ظهور
- علیپور، مهدی، ظهور
- اسماعیلی، اسماعیل، بررسی نشانههای ظهور
- هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی
- زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید
- علیزاده، مهدی، نشانههای یار و چکامه انتظار
- باقریزاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم
- زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی
- پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسشها و پاسخها
پانویس
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص۲۵۱ -۲۵۲؛ علیزاده، مهدی، نشانههای یار و چکامه انتظار، ص۱۸ -۲۰؛ محمدی، بهروز، مهدویت، ج ۱۰، ص۴۸
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲
- ↑ ر. ک. علیزاده، مهدی، نشانههای یار و چکامه انتظار، ص ۲۱ ـ ۲۸.
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص۲۶۲
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص۲۶۲؛ زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی، ص۱۰ -۱۲
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲
- ↑ ر. ک. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص۲۶۲؛ زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی، ص۱۰ -۱۲
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۸، ص ۲۵۸، ح ۴۸۴
- ↑ ر. ک. زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی، ص ۱۰ ـ ۱۲
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۲۵ -۲۶
- ↑ ر. ک. صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۵۴۹ -۵۵۲
- ↑ ر. ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص۳۳ -۴۳؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۲۵ -۲۶؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص۲۶۲؛ باقری زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۷۱ -۷۲؛ زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی، ص۱۰ -۱۲
- ↑ ر. ک. باقری زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص ۷۱ ـ ۷۲؛ محمدی ریشهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۷، ص ۴۲۹ ـ ۴۳۱
- ↑ ر. ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص۳۳ -۴۳؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۲۵ -۲۶؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص 282 و 283
- ↑ مجلسى، محمد باقر، بحارالانوار، ج ۵۲، ص۲۶۰ -۲۵۶: «فَإِذَا رَأَيْتَ الْحَقَّ قَدْ مَاتَ وَ ذَهَبَ أَهْلُهُ وَ رَأَيْتَ الْجَوْرَ قَدْ شَمِلَ الْبِلَادَ وَ رَأَيْتَ الْقُرْآنَ قَدْ خَلُقَ وَ أُحْدِثَ فِيهِ مَا لَيْسَ فِيهِ وَ وُجِّهَ عَلَى الْأَهْوَاءِ وَ رَأَيْتَ الدِّينَ قَدِ انْكَفَأَ كَمَا يَنْكَفِئُ الْإِنَاءُ وَ رَأَيْتَ أَهْلَ الْبَاطِلِ قَدِ اسْتَعْلَوْا عَلَى أَهْلِ الْحَقِّ وَ رَأَيْتَ الشَّرَّ ظَاهِراً لَا يُنْهَى عَنْهُ وَ يُعْذَرُ أَصْحَابُهُ وَ رَأَيْتَ الْفِسْقَ قَدْ ظَهَرَ و ... .»
- ↑ ر. ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص۳۳ -۴۳
- ↑ ر. ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص۳۳ -۴۳؛ هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۲۵ -۲۶؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص 282 و 283
- ↑ ر. ک. زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص۲۶۲
- ↑ ر. ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص۳۳ -۴۳؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید، ص۲۶۲
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص ۶۴۹: «خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ: خُرُوجُ الْيَمَانِيِ، وَ السُّفْيَانِيِ، وَ الْمُنَادِي يُنَادِي مِنَ السَّمَاءِ، وَ خَسْفٌ بِالْبَيْدَاءِ، وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ»
- ↑ ر. ک. موسوینسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج ۲، ص۳۳ -۴۳؛ محمدی ریشهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۷، ص ۴۲۹ ـ ۴۳۱
- ↑ ر. ک. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۲۵ -۲۶
- ↑ ر. ک. هاشمی شهیدی، سید اسدالله، زمینهسازان انقلاب جهانی حضرت مهدی، ص۲۵ -۲۶
- ↑ ر. ک. زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی، ص۱۰ -۱۲
- ↑ ر. ک. زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی، ص۱۰ -۱۲
- ↑ ر. ک. علیپور، مهدی، ظهور، ص 242 ـ 246؛ زمانی، سید حسن، نشانههای قیام حضرت مهدی، ص 10 ـ 12؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص 282 و 283