بنی فائش بن جابر
مقدمه
مردم این طایفه - که از آنها با نسبت «الفأیشی»[۱] و «الفائشی»[۲] یاد کرده‌اند،- از قحطانیان[۳] و در شمار طوایف بنی حاشد بن همدان هستند که نسب از فائش[۴] بن جابر (جبر) بن عبدالله بن قادم بن زید بن اسلم بن علیان بن زید بن عَریب بن جُشَم بن حاشد می‌برند[۵]. از فائش که مهمترین و پرجمعیت‌ترین اولاد جبر (جابر) به شمار می‌رود، دو پسر به نام‌های جیش و جمیل باقی ماند[۶]. با تولد یافتن رحمت، سعد، أشموم، مقالب، زید، حملَه و همل از جیش[۷]، و موهب، کعب، عبدالله، فوارع، حلزم، دهم، ثهالب، بنی علی و بنی یوسف از جمیل (جمیله) - دیگر فرزند فائش -[۸]، و نیز اضافه شدن اولاد دیگر از ذریه فائش بن جابر بدین جمع، نسل بنی فائش قوام یافت و رفته رفته طایفه بزرگ بنی فائش شکل گرفت. این قوم خاستگاهی یمنی داشتند اما پس از اسلام، علاوه بر یمن، جمعی از آنان در مناطقی از عراق و شام و بلاد عجم[۹]، به‌ویژه کوفه[۱۰]منزل کردند. آنان در این شهر کوچه‌ای را به نام خود اختصاص داده بودند[۱۱].
از تاریخ جاهلی این قوم خبری در دست نیست اما از اخبار دوران اسلامی آنان می‌توان از حضور جمعی از آنان نظیر عبدالرحمن بن زید بن خارف فائشی در جنگ صفین[۱۲] و شهادت جمع زیادی از ایشان در این واقعه اشاره کرد[۱۳]. نقل است که حضرت در راه بازگشت از صفین، به هنگام عبور از محلات کوفه، چون از محله همدانیان - از جمله فائشیان - گذشت، با شنیدن صدای گریه و زاری از خانه‌های آنها، به صبر و بردباری کشته‌های ایشان گواهی دادند و آنان را در شمار شهدا برشمردند[۱۴]. حضور سیف بن حارث بن سریع و مالک بن عبدالله بن سریع در کربلا و شهادت در رکاب اباعبدالله الحسین(ع)[۱۵] نیز از دیگر اخبار ثبت شده این قوم در تاریخ است. آنها برادر مادری یکدیگر بودند و در عین حال با یکدیگر نسبت پسر عمو نیز داشته‌اند. آن دو به همراه غلامشان - شبیب - خدمت امام(ع) در کربلا آمدند. آنان در روز عاشورا و پس از شهادت حنظلة بن اسعد در حالی که گریان بودند، نزد امام حسین(ع) آمدند، امام(ع) فرمود: «ای پسران برادرانم چه چیز شما را گریان نموده است؟ پس به خدا قسم پس از ساعتی هر دوی شما چشمانتان روشن خواهد شد». آن دو پاسخ دادند: «خداوند ما را فدایتان کند به خدا قسم گریه ما برای خودمان نیست گریه ما از این جهت است که چنین گرفتاری‌ای برای شما پیش آمده است و ما قادر به رساندن هیچ نفعی به شما نیستیم». پس امام(ع) برای آن دو دعا کردند و فرمودند: «ای دو پسر عمو؛ خداوند به سبب مواسات و خیرخواهی شما بهترین پاداش پرهیزگاران را به شما عنایت فرماید». آنان پس از خداحافظی از امام(ع)، به سپاه دشمن حمله کرده و در حالی که در مبارزه همدیگر را حمایت می‌کردند به جنگ پرداختند. تا این که سرانجام هر دو آنها به فیض شهادت نائل آمدند[۱۶].[۱۷] مشارکت در قیام مختار و کشته شدن برخی از آنان همچون احمد بن هدیج همدانی فائشی در واپسین روزهای قیام[۱۸] و نیز حضور در شورش عبدالرحمن بن محمد بن اشعث در سال ۸۳ هجری و کشته شدن برخی از رجال معروف این قوم همانند عبدالرحمن بن یزید فائشی همدانی در نبرد دیرالجماجم[۱۹] دیگر اخبار مهم بنی فائش بن جابر است. ضمن این که از غافلگیری و کشته شدن مصعب بن زبیر به دست یزید بن هبار فائشی که تا چندی پیش، از اصحاب او به شمار می‌رفت[۲۰] نیز، دیگر واقعه مهم این قوم است.
از معاریف و رجال شهیر این قوم می‌توان از احمد بن هدیج همدانی فائشی از اصحاب و یاران مختار بن ابوعبیده ثقفی[۲۱] و محدثانی چون ابوبکر عبدالرحمن بن زید (یزید) فائشی همدانی[۲۲]، ابوابراهیم مضاء فائشی کوفی[۲۳]، ابوعرفجه عمیر بن عرفجه فائشی[۲۴]، ابوعمار عریب بن حمید بن عمار همدانی فائشی[۲۵] و هیثم بن قیس فائشی[۲۶] یاد کرد. ضمن این که از رجال شیعی این قوم هم علاوه بر نام سیف بن حارث بن سریع و مالک بن عبد الله بن سریع از اصحاب و یاران اباعبدالله الحسین(ع) و از شهدای گرانقدر کربلا[۲۷]، می‌توان از محمد بن حماد همدانی فائشی کوفی از اصحاب و راویان امام صادق(ع) نام برد[۲۸].[۲۹].
منابع
حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت
پانویس
- ↑ سمعانی، الانساب، ج۱۰، ص۱۴۴؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۱۰.
- ↑ بامطرف، الجامع(جامع شمل أعلام المهاجرین المنتسبین إلی الیمن و قبائلهم)، ج۳، ص۱۷۹. ضمن این که بسیاری دیگر از منابع هم، در پسوند نام افراد این قوم از نسبت فائشی استفاده کرده‌اند. (ر.ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۶۰؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۲۸۲ و ج۸، ص۵۰؛ ابن ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۵، ص۲۳۲ و ج۶، ص۳۷۷ و...).
- ↑ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۳، ص۹۰۷. نیز ر.ک: ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۲.
- ↑ در برخی مصادر نام او «فأیِش» آمده است. (ر.ک: سمعانی، الانساب، ج۱۰، ص۱۴۴؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۱۰؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۳، ص۹۰۷؛ بامطرف، الجامع(جامع شمل أعلام المهاجرین المنتسبین إلی الیمن و قبائلهم)، ج۳، ص۱۷۹)
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۱۱؛ ابن‌حزم، جمهرة انساب العرب، ص۳۹۳ و ۴۷۵؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۴.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۱۱. همدانی از این فرزندان با نام‌های «جیش» و «جمیله» یاد کرده است. (حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۴)
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۱۱؛ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۴.
- ↑ حسن بن احمد همدانی، الإکلیل من أخبار الیمن و أنساب حمیر، ص۲۴.
- ↑ بامطرف، الجامع(جامع شمل أعلام المهاجرین المنتسبین إلی الیمن و قبائلهم)، ج۳، ص۱۷۹.
- ↑ ر.ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۶۰؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۸، ص۵۰؛ سمعانی، الانساب، ج۱۰، ص۱۴۴.
- ↑ ر.ک: نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۵۳۱.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴۹.
- ↑ ر.ک: نصر بن مزاحم منقری، وقعة صفین، ص۵۳۱.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۶۲؛ نصر بن مزاحم منقری، وقعه صفین، ص۵۳۱؛ ابن مسکویه، تجارب الامم، ج۱، ص۵۳۱.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۱۱؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۴۲۰؛ عوتبی صحاری، الأنساب، ج۲، ص۴۹۲.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۴۴۲-۴۴۳؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۷۲؛ محمد السماوی، ابصار العین فی انصار الحسین(ع)، ص۱۳۲-۱۳۳.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مقاله «قاتلان امام حسین(ع)، ش۱»، پایگاه پژوهه.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۶، ص۱۰۱.
- ↑ سمعانی، الانساب، ج۱۰، ص۱۴۴؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۱۰.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۵۸، ص۲۱۵.
- ↑ محمد بن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج۶، ص۱۰۱.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۴۹؛ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۵، ص۲۸۲؛ ابن ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۵، ص۲۳۲.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۸، ص۵۰؛ ابن ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۸، ص۴۰۳؛ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۴۶۰.
- ↑ ابن ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۶، ص۳۷۷؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۶، ص۳۷۹. نیز ر.ک: سمعانی، النساب، ج۱۰، ص۱۴۴.
- ↑ ابن حبان، الثقات، ج۵، ص۲۸۳. نیز ر.ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۶۰.
- ↑ ابونعیم اصفهانی، معرفة الصحابه، ج۴، ص۴۲۲؛ المزی، تهذیب الکمال، ج۲۳، ص۵۷۵.
- ↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۲، ص۵۱۱؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۴۲۰؛ عوتبی صحاری، الأنساب، ج۲، ص۴۹۲.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ص۲۸۰؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۴۳.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت.