عمره
عمره به معنای آباد ساختن است و موجب عمران و آبادی خانه خدا و مکه معظمه میشود و در عین حال موجب عمران و ترقی معنوی میشود. عمره عبادتی مستحبّی است و دارای اعمال خاص. انجام عمره در همه ایام سال ممکن است، هرچند فضیلت آن در رجب و رمضان بیشتر است.
مقدمه
عمره عبادتی مستحبّی است و روش خاص خود را دارد. بدین صورت که شخص از میقات احرام میبندد و وارد مکه میشود و نخست هفت بار کعبه را طواف میکند و در مقام ابراهیم نماز طواف میگذارد، سپس میان صفا و مروه هفت بار سعی (رفت و آمد میکند و سرانجام با کوتاه کردن قسمتی از موی سر و ناخن (تقصیر) عمل را به پایان میرساند. زمان حج در ماه ذیالحجه است ولی عمره در همه ایام سال ممکن است، البته فضیلت بیشتر آن در رجب و رمضان است.
واژه عمره از "اعتمار" و "عمارت" به معنای آباد ساختن است. پس عمره را بدین جهت عمره گفتهاند که باعث عمران و آبادی خانه خدا و مکه معظمه میشود و در عین حال موجب عمران و ترقی معنوی میشود. قرآن میفرماید: وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ [۱].
فضیلت و ثواب حج و عمره بسیار است. پیامبر (ص) فرمود: پاداش حج بهشت است و عمره کفاره هر گناه است[۲].
عمره در سیره پیامبر خاتم (ص)
از عبادتهایی که در سیره و بیان رسول خدا (ص) جلوه خاصی دارد، انجام مناسک حج و عمره است. پیامبر خدا (ص) حج و عمره را زایلکننده فقر و گناهان[۳] و مایه توانگری مردم[۴] دانسته است[۵].
طبق برخی روایات، رسول اکرم (ص) سه عمره به جا آورد: عمره حدیبیه، عمره قضا و عمرهای که پس از بازگشت از جنگ حنین و طائف در جعرانه احرام بسته بود[۶]. در روایات دیگری، تعداد آنها چهار مورد دانسته شده است؛ عمره چهارم، عمرهای بود که آن حضرت، همراه با حج خود (حجة الوداع) به جا آورد[۷]. همه عمرههای جداگانه پیامبر (ص) در ماه ذی القعده بود[۸].[۹]
عُمره
در لغت به معنای زیارت است[۱۰] و از عمارت و آباد کردن گرفته شده است؛ چون زائر با زیارت خود، مکان زیارت را آباد میکند. در اصطلاح، اسم است برای اعمال مخصوص که در مکه معظمه انجام میشود[۱۱]. عمره دو قسم است:
- عمره تمتع.
- عمره مفرده، که درباره هر کدام به صورت جداگانه در این کتاب توضیحاتی آمده است.
اعمال مشترک عمره تمتع و مفرده چنین است:
- احرام در یکی از میقاتهای پنجگانه
- طواف خانه خدا
- خواندن دو رکعت نماز نزد مقام ابراهیم(ع)
- سعی بین صفا و مروه ۵. تقصیر.
البته در عمره مفرده علاوه بر پنج عمل مذکور، دو عمل دیگر نیز انجام میشود:
- طواف نساء.
- نماز طواف نساء که از جهت کیفیت عمل، مانند طواف اول و نماز آن است.
و پیامبر اکرم(ص) در نامهای به «عمرو بن حزم» در شرایطی که او را به امارت نجران برگزید، فرمود: عمره، حج اصغر است[۱۲].
و اما تفاوت عمره تمتع با عمره مفرده؛ عمره مفرده با عمره تمتع در ظاهر فرق ندارد مگر در سه چیز[۱۳]؛ یعنی تقصیر، طواف نساء و میقات[۱۴]. البته میتوان تفاوتهای بیشتری برای آنها ذکر کرد:
- عمره تمتع، طواف نساء و نماز طواف نساء ندارد، ولی عمره مفرده دارد.
- در عمره تمتع وظیفه،فرد، تقصیر کردن است و نمیتوان حلق نمود، در حالی که در عمره مفرده، حلق و یا تقصیر هر دو اختیاری است.
- میقات عمره تمتع از مواقیت پنجگانه است، ولی میقات عمره مفرده «اَدنی الحِلّ» است.
- عمره تمتع فقط در ماههای حج صحیح است، ولی عمره مفرده در تمام ایام سال بلامانع است.
- هر یک از عمره مفرده و حج اِفراد را میتوان در یک سال جداگانه انجام داد، ولی عمره تمتع با حج تمتع باید در یک سال انجام شود.
- عمره تمتع در هر سال فقط یک بار جایز است، ولی عمره مفرده به طور مکرر و حداقل هر ماه یک بار مستحب است.
- پس از عمره تمتع و قبل از حج در شرایط عادی نمیتوان از مکه خارج شد، در حالی که پس از عمره مفرده و قبل از حج اِفراد مانعی ندارد.
- عمره تمتع باید قبل از حج تمتع انجام گیرد، ولی عمره مفرده را میتوان قبل از حج افراد و یا بعد از آن به عمل آورد.
- عمره مفرده بنا بر فتوای بعضی از مراجع به تنهایی در صورت وجود شرایط استطاعت، واجب است، ولی عمره تمتع به تنهایی واجب نیست[۱۵].[۱۶].
منابع
پانویس
- ↑ «و حجّ و عمره را برای خداوند تمام (و کامل) بجا آورید» سوره بقره، آیه ۱۹۶.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «عمره»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۳۶.
- ↑ الکافی، ج ۴، ص ۲۵۴؛ الجعفریات، ص ۶۶ و مستدرک الوسائل، ج ۸، ص ۱۱۵.
- ↑ صنعانی، المصنّف، ج ۵، ص ۱۱؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۵۷۰: کنزالعمال، ج ۵، ص ۱۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۶۵ و دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۴۲.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۵۲۴.
- ↑ بیهقی، السنن الکبری، ج ۵، ص ۱۲؛ ابن کثیر، السیرة النبویه، ج ۴، ص ۲۱۳؛ الکافی، ج ۴، ص ۲۵۱ و من لایحضره الفقیه، ج ۲، ص ۴۵۰ - ۴۵۱.
- ↑ مسند احمد، ج ۳، ص ۱۳۴؛ السیرة النبویه، ج ۴، ص ۲۱۳؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۶۰ و المناقب، ج ۱، ص ۱۷۶.
- ↑ السنن الکبری، ج ۵، ص ۱۲؛ السیرة النبویه، ج ۴، ص ۲۱۳؛ الکافی، ج ۴، ص ۲۵۱ و من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۴۵۰ - ۴۵۱.
- ↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص۵۲۵ ـ ۵۲۶.
- ↑ مجمع البحرین، ج۲، ص۱۲۷۰.
- ↑ جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۴۱.
- ↑ الحج و العمره فی الکتاب و السنه، ص۲۹۱؛ کافی، ج۴، ص۲۹۰.
- ↑ شایسته است درباره تفاوتها به مناسک آیات عظام مراجعه شود.
- ↑ مناسک محشی، مسأله ۱۷۶، ص۱۰۰.
- ↑ تحلیلی بر مناسک حج، ص۹۶.
- ↑ تونهای، مجتبی، محمدنامه، ص ۶۹۴.