نشاط در روانشناسی اسلامی
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- مدخل‌های وابسته به این بحث:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل نشاط (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- پدیده شادی در روانشناسی، در حوزه "انگیزش و هیجان" بررسی، تبیین، تحلیل و تعریف می‌شود. هیجان عبارت است از تغییرات روانی و فیزیکی که میتواند منشأ درونی یا بیرونی داشته باشد و بر دو نوع است: هیجانهای مثبت و منفی. مواردی مانند شادی، راحتی، ذوق، شور و عشق، تجربه‌های عرفانی،تغییر و تحول رو به رشد در فرهنگ و دین، لذتهای جنسی، سرگرمی و ورزش، از هیجانهای مثبت و مواردی مانند اندوه و غصه، ناکامی، تعارض، کشمکش و گناه، از هیجانهای منفی هستند. هر دو گروه از هیجانها می‌توانند وجود روانی انسان را تحت‌الشعاع قرار دهند و سمت و سوی فعالیت‌های را رقم زنند. در تعریف "شادی" از دیدگاه روان‌شناختی باید گفت وقتی انسان به رضامندی و کام‌یابی و ارضای نیازهایش دست می‌یابد، احساس و هیجانی در وی ایجاد می‌شود که از آن به خوش‌حالی، شادی و خرسندی تعبیر و تعریف شده. چگونگی ظهور آن نیز به عوامل متعددی وابسته است که فرهنگ،تربیت، ملیت، مذهب و عوامل اجتماعی از آن جمله هستند. روان انسان در مقابل عوامل بیرونی و درونی، واکنشهای مختلفی از خود نشان میدهد که به آنها "هیجان" میگویند. یکی از جنبههای برجسته هیجان - که گاه مثبت است و گاه منفی - شادی است که به حوزه دانش روانشناسی مربوط می‌شود، اما با تأسف، در این علم نیز چندان به آن توجه نشده است. هنری موری می‌گوید:
- تعریف‌های پراکندهای از این هیجان شده است و در آنها شادی به مجموع دردها، ترکیبی از عاطفه مثبت بالا و عاطفه منفی پایین، احساس مثبتی که ناشی از حس ارضا و پیروزی است و... معنا شده است[۱]. به طور خلاصه می‌توان گفت: "هر انسانی مطابق جهان‌بینی و اندیشه خویش، اگر به چیزهای مورد علاقه‌اش برسد، در خود، حالتی احساس می‌کند که "شادی" نام دارد. "شادی"، احساس مثبتی است که از حس ارضا و پیروزی به دست می‌آید[۲].
- در تعریف‌های روان‌شناسانه دیگر بر عناصر و مفاهیم دیگری از این هیجان انسانی تأکید شده است. مثلاً جان مارشال ریو می‌گوید: "شادی، احساس مثبتی است که از حس رضایت‌مندی و پیروزی به دست می‌آید"[۳]. دکتر مایکل آیزنک روان‌شناس می‌گوید: "شادی عبارت است از: مجموع لذتهای بدون درد"[۴]. روان‌شناس برجسته، دیوید مایرز[۵]، نویسنده کتاب "به دنبال شادکامی؛ چه کسی شاد است و چرا؟" شادی را چنین تعریف می‌کند: "حس خوشی؛ احساس اینکه زندگی، در کل به خوبی و خوشی ادامه می‌یابد"[۶]. ادوارد دنیر به این نتیجه رسیده است که شادکامی و نشاط، ترکیبی است از: وجود عاطفه مثبت یا خوشایند، نبودن عاطفه منفی یا ناخوشایند، زندگی بسیار رضایت‌مندانه و ادراک خشنودکننده فرد از زندگی[۷]. از دیدگاه دیگری، شادکامی و نشاط، حالتی است که در آن، شخص تمایل به تغییر مثبت دارد[۸].
ضرورت نشاط
اقسام نشاط
مراتب نشاط
ویژگی‌ها و شرایط نشاط
خاستگاه نشاط (اسباب و عوامل نشاط)
- پی بردن به اهمیت شادی از جنبه اجتماعی، مبتنی بر شناخت مفهوم زندگی اجتماعی و ضرورت وجود شادی برای تحقق یک زندگی جمعی آرمانی است. اگر از اهمیت زندگی اجتماعی انسان و تأثیر آن در رشد فردی و جمعی جامعه آگاه باشیم، می‌توانیم بگوییم لازمه این رشد و تعالی، برخورداری جامعه از فضایی سالم، بانشاط، شاد و سرشار از شور و سرزندگی است؛ زیرا تنها در این فضاست که عواطف منفی بی‌اثر می‌ماند و عوامل بیماری‌زا در زندگی اجتماعی، برطرف و در نتیجه، تعالی و رشد انسان‌ها و جامعه در مسیر هدف‌های ترسیم شده آن ممکن می‌شود. در مقابل، غم و اندوه میتواند زندگی اجتماعی انسان را با مشکلات گسترده‌ای روبه‌رو سازد؛ مشکلاتی که تنها بخشی از آنها میتواند اساس زندگی جمعی انسان‌ها را تهدید کند.
راه کسب نشاط
موانع نشاط
نشانه‌های نشاط
فواید و کارکردهای نشاط
نشاط عامل حرکت
گستره نشاط
عواقب نبود نشاط
نشاط و مهدویت
احساس نشاط در سایه انتظار ظهور
نشاط یکی از دستاوردهای دولت مهدوی
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
نظری شاری، عبدالله، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ مایکل آیزِنک، روانشناسی شادی، ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، ص۴۲ و ۱۷۹؛ جان مارشال ریو، انگیزش و هیجان، ترجمه: یحیی سید محمدی، ص۳۶۷.
- ↑ مایکل آیزِنک، روانشناسی شادی، ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، ص۴۲ و ۱۷۹؛ جان مارشال ریو، انگیزش و هیجان، ترجمه: یحیی سید محمدی، ص۳۶۷.
- ↑ جان مارشال ریو، انگیزش و هیجان، ترجمه: یحیی سید محمدی، ص۳۶۷.
- ↑ مایکل آیزِنک، روانشناسی شادی، ترجمه: خشایار بیگی و مهرداد فیروزبخت، ص۴۲ - ۱۷۲.
- ↑ David Myers.
- ↑ طریقه‌دار، ابوالفضل، «جلوههای شادی در فرهنگ و شریعت»، مجله حدیث زندگی، بهار ۱۳۷۹، پیش‌شماره ۲.
- ↑ دوآن شولتس، روانشناسی کمال، ترجمه: گیتی خوشدل، ص۴۹.
- ↑ نظری شاری، عبدالله، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه امامت و ولایت