ضروری مذهب در فقه اسلامی
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث ضروری مذهب است. "ضروری مذهب" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ضروری مذهب (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
لغت‌شناسی
ضروری: بدیهی/ لازم؛ هر آنچه چاره‌ای از آن نیست(اضطرار).
ضروری به معنای نخست، مقابل نظری در کلمات فقها با اضافه به دین و مذهب به کار رفته است[۱].
مراد از ضروری دین آن بخش از آموزه‌های دینی ـ اعم از اصول و فروع ـ است که ثبوت آن در دین مسلم و بدیهی است و نیازی به استدلال ندارد و هر مسلمانی ـ اعم از خواص و عوام ـ آن را می‌داند، مانند معاد، وجوب نماز، روزه و حج.
مراد از ضروری مذهب اصول و فروع بدیهی و مسلم شیعه دوازده امامی است، از قبیل امامت امامان معصوم(ع)، مشروعیت متعه (ازدواج موقت) و حرمت قیاس[۲]. از احکام آن در باب‌های طهارت، شهادات و حدودسخن گفته‌اند.
ضروری دین
ضروری مذهب
منکر ضروری مذهب، مانند امامت امامان معصوم(ع) یا غیر شیعه دوازده امامی است و یا شیعه. در فرض نخست در اینکه انکار آن موجب کفر و ارتداد وی می‌شود یا نه، اختلاف است. قول نخست به مشهور قدما نسبت داده شده است[۳] و قول دوم را به مشهور ـ مطلقا اعم از قدما و متأخران ـ نسبت داده‌اند.[۴]
در فرض دوم (منکر، شیعه باشد) به تصریح برخی انکار ضروری مذهب، همچون متعه یا وجود امام زمان(ع)، موجب ارتداد و کفر می‌شود[۵].[۶]
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الحدائق الناضرة، ج۱۱، ص:۱۴؛ الحاشیة علی مدارک الاحکام، ج۱، ص:۳۰۷ و ۳۲۴.
- ↑ مصابیح الظلام، ج۱، ص:۵۳؛ نتائج الافکار، ص:۱۷۹.
- ↑ الحدائق الناضرة، ج۵، ص:۱۷۵.
- ↑ جواهر الکلام، ج۶، ص:۶۰.
- ↑ مصباح الهدی، ج۱، ص:۳۹۰.
- ↑ ر. ک. هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۵، صفحه ۱۴۴-۱۴۶.