صرف
مقدمه
متحول کردن[۱]، گردانیدن (دور کردن و دفع کردن)[۲]، منصرف کردن و تبدیل از حالتی به حالت دیگر؛ اصل آن به معنای بازگشت چیزی[۳]، بدل کردن چیزی به غیر آن[۴].
﴿كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ﴾[۵].
این اصطلاح با موضوعات مختلف، در امور مادّی و معنوی استعمال شده است:
- گونه‌به‌گونه‌شدن و تبدیل مکانی: ﴿تَصْرِيفِ الرِّيَاحِ وَالسَّحَابِ الْمُسَخَّرِ بَيْنَ السَّمَا﴾[۶].
- تبدیل از حالتی به حالت دیگر: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُجَادِلُونَ فِي آيَاتِ اللَّهِ أَنَّى يُصْرَفُونَ﴾[۷].
- تحول از عقیده‌ای به عقیده دیگر: ﴿صَرَفَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَا يَفْقَهُونَ﴾[۸].
- تمایل (جذب کردن) شخص خارجی: ﴿وَإِذْ صَرَفْنَا إِلَيْكَ نَفَرًا مِنَ الْجِنِّ﴾[۹].
- گونه به گونه شدن آیات قرآنی: ﴿انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ﴾[۱۰].
- گردانیدن (دور کردن) عذاب: ﴿رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ﴾[۱۱].[۱۲]
خداوند تعالی سوء و شرّ را در دنیا و آخرت از بندگان برگزیده خود می‌گرداند و دور می‌کند. نمونه دفع شرّ و بدی در دنیا ﴿كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ﴾[۱۳]؛ مثال دفع عذاب اُخروی: ﴿مَنْ يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ﴾[۱۴].
خدای تعالی در کتاب وحی خود برای بازداشتن سوء و فحشا از بندگان خود و همچنین بازداشتن آنان از گمراهی و ضلالت در دنیا، آیات بسیاری نازل کرده است که امامان و رهبران حق در جامعه الهی به تبعیت از این سنت الهی باید در هر دو بُعد (مادّی و معنوی) در دنیا مردم را از "سوء و فحشا" و "ضلالت و گمراهی" دور کنند.[۱۵]
منابع
پانویس
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۳۲.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۴۶۹.
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۳۴۲.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۴۸۲.
- ↑ «بدین گونه (بر آن بودیم) تا از او زشتی و پلیدکاری را بگردانیم که او از بندگان ناب ما بود» سوره یوسف، آیه ۲۴.
- ↑ «در گرداندن بادها و ابر فرمانبردار میان آسمان و زمین، برای گروهی که خرد می‌ورزند نشانه‌هاست» سوره بقره، آیه ۱۶۴.
- ↑ «آیا در کار کسانی که در آیات خداوند چالش می‌ورزند نیندیشیده‌ای که چگونه (از حق) بازگردانده می‌شوند؟» سوره غافر، آیه ۶۹.
- ↑ «خداوند دل‌هاشان را بگرداند که آنان گروهی هستند که درنمی‌یابند» سوره توبه، آیه ۱۲۷.
- ↑ «آنگاه چون به پایان آمد به سوی قوم خود بازگشتند در حالی که (آنان را) بیم می‌دادند» سوره احقاف، آیه ۲۹.
- ↑ «بنگر چگونه ما آیات (خود) را گوناگون می‌آوریم باز هم آنان رو می‌گردانند» سوره انعام، آیه ۴۶.
- ↑ «پروردگارا! عذاب دوزخ را از ما بگردان که عذاب آن همیشگی است» سوره فرقان، آیه ۶۵.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۶، ص۲۳۲.
- ↑ « بدین گونه (بر آن بودیم) تا از او زشتی و پلیدکاری را بگردانیم » سوره یوسف، آیه ۲۴.
- ↑ «هر کس که عذاب را در چنین روزی از سر وی گذرانده باشند بی‌گمان (خداوند) به او رحم کرده است و رستگاری روشن این است» سوره انعام، آیه ۱۶.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۳۹۰-۳۹۲.