عبدالحسین امینی
عبدالحسین امینی، فقیه، مورخ، دین‌شناس، قرآن‌شناس، حدیث‌شناس، کتاب‌شناس، نویسنده و خطیب مصلح دوران در سال ۱۳۲۰ ق در تبریز دیده به جهان گشود. پدر او شیخ احمد امینی تبریزی از عالمان با تقوا بود و مردم به ایشان همواره به دیده احترام می‌نگریستند. میرزا احمد از فقها و مجتهدان زمان خود بود و در زهد و پارسایی زبانزد همگان. او در سال ۱۳۰۴ ق به تبریز مهاجرت کرد و برای هیشه ساکن آن‌جا شد.
| عبدالحسین امینی | |
|---|---|
 | |
| لقب | علامه امینی |
| تاریخ درگذشت | ١٣۴۹ ش |
| آرامگاه | نجف (ایران) |
| ملیت | اهل اصفهان |
| تابعیت | ایران |
| زبان | فارسی |
| منصب | علامه، فقیه، نویسنده، خطیب |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه اثناعشری |
| اطلاعات علمی | |
| تحصیلات | اجتهاد |
| حوزه علمیه | نجف |
| استادان | سید محمد حسینی فیروزآبادی، مرتضی طالقانی، سید حسین بادکوبه‌ای، سید ابوالقاسم خوانساری، علی بن عبدالحسین ایروانی، سید ابوالحسن موسوی اصفهانی، ابوالحسن مشکینی |
| آثار | «الغدیر فى الکتاب و السنة و الادب»، «سیرتنا و سنتنا سیرة نبیّنا و سنته»، «ادب الزائر لمن یمم الحائر»، «شهداء الفضیلة»، «المقاصد العلیّه فی المطالب السنیة»، «تفسیر فاتحة الکتاب» |
علامه امینی تحصیلات مقدماتی را در مدرسه طالبیه در زادگاه خویش آغاز کرد، اما در عین‌حال مکتب پدر اولین مکتب‌خانه او بود. پدرش ادبیات فارسی، عربی، منطق و تا اندازه‌ای فقه و اصول را به فرزند خویش آموخت. در کنار این‌ها، امینی به کتاب‌های حدیثی و اعتقادی نیز اشتیاق فراوان داشت، ولی با این همه، قرآن و نهج البلاغه دو کتاب گران‌قدر برای آموزش او بود. در سن پانزده‌سالگی راهی حوزه علمیه نجف اشرف شد و از محضر اساتیدی چون حضرات آیات سید محمد باقر الحسینی فیروزآبادی، سید ابوتراب خوانساری، میرزا علی بن عبدالحسین ایروانی و میرزا ابوالحسن مشکینی کسب علم کرد و تا حدود ۳۲ سالگی در نجف مشغول کسب معارف الهی بود. پس از آن به زادگاه خویش بازگشت و چند صباحی در تبریز به تدریس و تحقیق پرداخت. اما جذبه نجف او را بار دیگر به‌سوی خویش کشاند و عزم سفر کرد و تا آخر عمر خانه و کاشانه خویش را در آن دیار قرار داد و از محضر علمای بزرگی چون آیات عظام میرزا محمد حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، محمد حسین آل‌کاشف الغطاء، غروی اصفهانی، میرزا علی شیرازی، شیخ علی اصغر ملکی تبریزی و شیخ آقا بزرگ تهرانی بهره‌ها برد و موفق به کسب درجه اجتهاد شد. از آن پس روح جست‌وجوگر و خستگی‌ناپذیرش، او را در مسیر تحقیق و پژوهش در حوزه‌های مختلف علوم دینی به‌ویژه عرصه‌های فقهی، کلامی، تقسیری و تاریخی قرار داد و باعث خلق آثار بسیار این دانشمند بزرگ شد؛ آثاری که هر یک دارای ارزش‌های بدیع علمی در حوزه دین‌پژوهی است.
استادان
او تحصیلات دینی خود را نزد اساتیدی همچون: سید محمد باقر الحسینی فیروزآبادی، سید ابوتراب خوانساری، میرزا علی بن عبدالحسین ایروانی و میرزا ابوالحسن مشکینی، محمد حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، محمد حسین آل‌کاشف الغطاء، غروی اصفهانی، میرزا علی شیرازی، شیخ علی اصغر ملکی تبریزی و شیخ آقا بزرگ تهرانی به اتمام رساند.
کتاب‌های منتشر شده
- الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب
- شهداء الفضیلة (نجف ۱۳۵۵ ق)
- تحقیق و تعلیق بر کامل الزیارات (۱۳۵۶ ق)
- ادب الزائر لمن یمم الحائر (نجف ۱۳۶۲ ق)
- سیرتنا و سنتنا سیرة نبینا و سنته (نجف، ۱۳۸۴ ق)
- اعلام الانام فی معرفة الملک العلام
- تفسیر آیة "قالو ربنا أمتنا اثنتین"
- المیثاق الاول
- تفسیر آیه "و کنتم أزواجاً ثلاثةً"
- تفسیر آیة "ولله الأسماء الحسنی"
- تفسیر فاتحة الکتاب
- ثمرات الاسفار
- حاشیه بر رسائل شیخ انصاری
- حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری
- رساله درباره کتاب سلیم بن قیس هلالی
- رساله درباره نیت
- رساله درباره حقیقت زیارات (در پاسخ به علمای پاکستان)
- رساله در علم درایة الحدیث
- ریاض الانس
- العترة الطاهرة فی الکتاب العزیز
- غدیر در کتاب و سنت و ادب (ترجمه فارسی کتاب الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب)
- ترجمه الغدیر (مجموعه ترجمه‌ای از کتاب الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب)
در میان آثار علامه امینی، کتاب گران‌سنگ الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب به تمامی در اثبات ولایت و وصایت امیرمؤمنان (ع) پرداخته است. علامه امینی در راه نگارش این کتاب و دست‌یابی به منابع ارزشمند آن، دشواری‌های تلاشی مجدانه را بر خود آسان کرد. تألیف الغدیر نزدیک به چهل سال طول کشید و علامه امینی بیش از ده‌هزار منبع را به‌طور کامل مورد مطالعه و مداقه قرار داد و به صدهزار منبع نیز مراجعه مکرر داشت. با این اثر گران‌سنگ برای همیشه تاریخ، راه ایراد هرگونه خدشه‌ای بر واقعه عظیم غدیر بسته شد.
کتابخانه امیرالمؤمنین، نمادی از فرهنگ و تمدن اسلامی
از ویژگی‌های علامه امینی که او را نسبت به هم‌سلکان خود ممتاز می‌گرداند، آشنایی او با عظمت میراث مکتوب اسلامی و توجه به پراکندگی این آثار در کتابخانه‌های گوشه و کنار جهان بود. بدین‌ترتیب او موفق به بازشناسی سره از ناسره در بسیاری از منابع حدیثی و تاریخی شد و توانست میزانی به دست دهد برای صدها کتاب دیگر و هزاران مسئله دیگر... از این‌رو، وی به احیای آثار اسلامی، تشخیص تحریف‌های برخی مغرضان در برخی از مصادر، به‌ویژه از قرن چهارم به بعد و پیراستن و تصحیح آن‌ها توفیق یافت.
- علامه امینی در سیر مطالعاتی خود، که گاه برای یافتن یک اثر رنج سفرهای طولانی را بر خود آسان می‌کرد، همواره متوجه این مسئله بود که راه را برای محققان پس از خود باز کند. از این‌رو هنگام تألیف دائرةالمعارف الغدیر آثار فراوانی را در موضوعات مختلف جمع‌آوری کرد و در کتابخانه خود به نام "[[مکتبه امیرالمؤمنین (ع) العامة" قرار داد. کتابخانه علامه امینی در عید غدیر سال ۱۳۷۹ ق افتتاح شد و چندی بعد طبق آمار مجله کتابخانه حدود ۴۲۰۰۰ نسخه خطی، عکسی، چاپی و... را در خود جای داد. علامه امینی سرانجام برای حفظ تعلق این مجموعه گران‌قدر که بخش عظیمی از سرمایه مادی و معنوی آن را ایرانیان فراهم آورده بودند، کتابخانه خود را به بخش اموال آستان قدس رضوی اهدا کرد و بدین‌ترتیب مالکیت مادی و معنوی این کتابخانه را برای ایرانیان باقی گذاشت.
محبت علامه امینی به اهل بیت پیامبر
افزون بر حیات علمی و مجاهدت‌های بی‌پایان علامه، آنچه در زندگی ایشان نمودی ویژه یافته است و خاص و عام از آن سخن به میان آورده‌اند، محبت و عشق فزاینده او نسبت به ذوات معصومین (ع)، به‌ویژه امام علی (ع) است که نقل زبان‌ها و قلم‌ها شده است. او نه‌تنها در مقام عشق و احساس ارادتمند آن ذوات مقدسه بود که در عمل نیز روزهای متمادی به شیوه‌ای خستگی‌ناپذیر در راه احیای سنت و اندیشه آن بزرگواران می‌کوشید، به‌گونه‌ای که نقل می‌کنند روزانه به‌طور متوسط هجده ساعت به مطالعه، فیش‌برداری، نسخه‌برداری و عکس‌برداری از آثار و منابع دست اول می‌پرداخت. تلاش‌های خستگی‌ناپذیر او سرانجام رنج جسمی فراوانی را بر وی تحمل کرد و او را در سال‌های آخر عمر با دردی جانکاه و عوارض ناشی از مطالعه زیاد مواجه کرد.
علامه امینی سرانجام هنگام ظهر روز جمعه ۱۲ تیرماه ۱۳۴۹ ش، مطابق با ۲۸ ربیع الثانی سال ۱۳۹۰ ق پس از نزدیک به هفتاد سال تلاش و کوشش خستگی‌ناپذیر در تهران، دیدار حق را لبیک گفت. پیکر او را مطابق با وصیتش پس از تشییع باشکوه در تهران به عراق فرستادند و پس از تشییع و حمل پیکر ایشان در عتبات عالیات و تبرک جستن از قبور ائمه مدفون در سامرا، کاظمین، کربلا و نجف، در کتابخانه وی در نجف اشرف به خاک سپردند[۱].
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 137- 140.